Als je vrede wil, bereid dan oorlog voor ?
Dit gezegde in machiavelliaanse zin, is vandaag in Oekraïne met een inval van de grote buur een realiteit geworden. Het nationalistisch elan in beide landen had reeds jarenlang een verzieking veroorzaakt van de situatie van minderheden in Oekraïne zelf en voor Oekraïners in Rusland.
Ook de nieuwe oorlog vanuit Gaza met Israël is het gevolg van een jarenlange internationaal gedoogde situatie van zich radicaliserende Palestijnen in een open gevangenis en de vernieuwde kolonisatieaanpak van de Israëlische regering.
Eens de wapens door overheden worden opgenomen, wordt de terugweg versperd door een Eigendynamik die gevoed wordt door een wraak generatie. De onverdraagzaamheid van de vijand en de slachtoffers gemaakt door de tegenstander fnuiken nuancering en versterken het eigen gelijk en de interne samenhang.
Wat naast de gruwel, een oorlogssituatie wezenlijk anders maakt is dat gelijk krijgen vanaf de modusswitch afhangt van de logistieke en strategische capaciteiten bij de betrokken partijen. Wie uiteindelijk wint zal niet nalaten de geschiedenis naar de hand te willen zetten. Maar vrede veronderstelt ook dat alle moegestreden partijen, zonder hun slachtoffers, op een vooraf onwezenlijk geacht moment terug rond een tafel gaan om een toekomst uit te tekenen.
Natuurlijk wordt een democratie gestuurd door belangen en ideeën die enkel worden verwezenlijkt vanuit de sterkte en de geloofwaardigheid van elke vertegenwoordiger. Je zou het haast vergeten in een era waarbinnen spindoctors en CIM-cijfers de actualiteit bepalen. Met focus op mislukkingen en via fragmentering van de realiteit.
Wie die noodzakelijke sterkte niet vertaalt als een empowerment van alle belanghebbenden in functie van het algemeen belang, geeft toe aan een verzwakking van de democratische dynamiek. Wie regeert vanuit de exclusieve belangen van de tijdelijke meerderheid zorgt voor tegenstellingen en versterkt daarbij ongewilde dynamieken.
Willem de Zwijger was er zich in de zestiende eeuw reeds van bewust dat hij het slachtoffer zou worden van groeiende religieuze tegenstellingen waarbij ‘gematigde’ argumenten het in de publieke opinie steevast moeten ontgelden als er voldoende ruimte komt voor een opbod van zich radicaliserende vleugels.
Als de coalition of the willing utopisch wordt, komt het op elkeen individueel aan om te wijzen op de verantwoordelijkheid binnen de democratie om de gruwel van de oorlog te voorkomen. Wat bij een minderheid een natuurlijke reflex lijkt, zou dat ook bij de meerderheid moeten zijn.
Voor wie aan de knopjes zit blijft de redenering van Carl von Clausewitz van toepassing: oorlog als de verderzetting van politiek met andere middelen.
Si vis pacem, aude democratiam.
Als je vrede wil, durf de democratie aan.
