Succesvolle samenwerking tussen vakbond en werkgever
Suikerriet oogsten is van oudsher een van de zwaarste en slechtst betaalde banen in El Salvador. Rietkappers en hun families behoren tot de 40% van de bevolking die onder de armoedegrens leeft. Gezonde voeding, behuizing, elektriciteit, water, gezondheidszorg, school voor de kinderen: het zijn stuk voor stuk basisbehoeften die rietkappersgezinnen niet vervuld zien. fos steunt een vakbond die daar op een bijzondere manier verandering in tracht te brengen.
Lange adem
fos ondersteunt de vakbond STEIA, verbonden aan de suikerfabriek El Angel. Deze vakbond werkt samen met andere vakbonden binnen de suikersector om de rietkappers syndicaal te organiseren en op nationaal niveau betere arbeidsvoorwaarden af te dwingen. Dit is een proces van lange adem. Deze mensen zijn moeilijk te organiseren als groep: ze werken enkel als rietkappers tijdens het oogstseizoen, van november tot april. Bovendien worden zij gecontracteerd door honderden verschillende boerencoöperatieven die de meeste gronden bezitten waarop het suikerriet geteeld wordt.
Zonnepanelen
Het syndicaal organiseren van de rietkappers is niet het enige werkterrein van de vakbond STEIA. Ze ontplooien ook andere initiatieven, samen met de directie van de suikerfabriek El Angel, om de leefomstandigheden van de rietkappers te verbeteren. Zo zorgen ze ervoor dat de rietkappers en hun families over elektriciteit beschikken. Al bij 96 families zijn zonnepanelen geïnstalleerd. Op deze wijze is de afgelopen jaren het licht gaan branden in de huizen van meer dan 570 personen, die voorheen zonder stroom zaten.
Slecht voor de ogen
De installatie van de zonnepanelen verbetert de leefsituatie van de begunstigden aanzienlijk. En soms op manieren die je niet zou verwachten. Doña Paola (74) is de weduwe van een overleden rietkapper en ze getuigt: ”Ik woon hier met mijn zoon en kleindochter. Er is hier nooit een elektriciteitsaansluiting geweest en bovendien zouden we toch de rekening niet kunnen betalen. We zijn daarom verschrikkelijk blij met het zonnepaneel, dat ons altijd stroom geeft, zelfs wanneer het de hele dag regent. Mijn hele leven heb ik zonder stroom geleefd en nu heb ik eindelijk geen last meer van mijn ogen, door de kaarsen die we vroeger gebruikten. Ook mijn kleindochter kan nu veel beter thuis studeren. Ze hoeft niet meer bij kaarslicht haar huiswerk te doen, hetgeen ook slecht was voor haar ogen.”
De actie is tot nu toe zeer succesvol verlopen. De samenwerking tussen STEIA, El Angel en fos verloopt vlot. Het is een unieke samenwerking in het doorgaans zeer antisyndicale ondernemingsklimaat in El Salvador.
Méér dan elektriciteit
fos steunt dit initiatief met behulp van het Energiefonds. Dat fonds is gecreëerd door de petroleumsector in België ter ondersteuning van ontwikkelingsprojecten rond schone energie. Het initiatief zorgt voor méér dan elektriciteit. De vakbond kan immers tegelijkertijd de banden met de omwonende rietkappers opbouwen en invloed uitoefenen op de programma´s van sociale verantwoordelijkheid die het bedrijf ontwikkelt.
Noe Nerio, algemeen secretaris van STEIA, legt uit hoe de zonnepanelen ook hun andere vakbondswerk vooruithelpen. “Behalve bij de installatie van de panelen, helpen we als vakbond ook bij het opleiden van de families over het onderhoud van de panelen. De directie van El Angel stelt al het nodige materiaal ter beschikking. We grijpen het contact met de rietkappers ook aan voor het houden van bijeenkomsten in de gemeenschappen. We voeren discussies over lokale milieuvervuiling, over mogelijke verbeteringen in hun leefomgeving en over hun arbeidsrechten en de noodzaak zich syndicaal te organiseren. Daarnaast zijn we sinds 2010 begonnen met het organiseren van korte beroepsopleidingen, in samenwerking met de staatsinstantie INSAFORP, om de rietkappers en hun kinderen uitzicht te geven op andere arbeids- en inkomstenmogelijkheden.”
Omscholing
De omscholing van de rietkappers zal de komende jaren een steeds belangrijkere rol in het project gaan spelen. De suikerrietoogst biedt maar vijf maanden per jaar werk. Bovendien zullen de nieuwe wettelijke normen in de toekomst de mechanisering van de rietkap waarschijnlijk bevorderen. Het project tussen STEIA, El Angel en fos, zal daarom worden aangegrepen om samen met de opleidingsinstantie INSAFORP te investeren in alternatieve tewerkstelling voor deze doelgroep.
02 november 2011
Auteur: Luis Orellana en Frank Lensink
Contact: Wim.Leysens@fos-socsol.be
