De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Satirisch-filosofische I.M. een jaar na de Moordlustige Vulkaanuitbarsting 7/1

Satirisch-filosofische I.M. een jaar na de Moordlustige Vulkaanuitbarsting 7/1

donderdag 7 januari 2016 17:49
Spread the love

Deze blog bestaat uit twee delen: een satirische reactie op de actualiteit waarbij we een jaar Charlie Hebdo beleven en herdenken. En een reactie op een interessant lezersbericht na het artikel waarmee wij u in januari opriepen tot een menselijke reactie na de gruwelijke aanslagen[1]. Deze verjaardag grijpen wij kort aan om een en ander uit te diepen, zowel met intellectuele perspectieven als twee praktijkervaringen wat betreft intermenselijke dialoog. Enerzijds de dialoog met een bekende Vlaamse seculier humanistische denker en anderzijds met een vrouwelijke medemens die uit Arabische teksten levensinspiratie haalt om te trachten hier bij ons goed te leven en te werken.

(In een volgende blog zal ik kritiek bieden op de woorden van Tinneke Beeckman, filosofe en als opiniemaakster verbonden aan De Standaard. Zij schreef een stukje in die krant van vandaag 7/1. In mijn ogen zijn haar woorden, zoals deze van veel minder begaafde denkers en schrijvers overigens, pijnlijke aanslagen. Aanslagen op Diepere Waarheden over het Dagelijkse Leven en Lijden van minderheden en kwetsbare groepen.)

Het is dag op dag een jaar geleden dat de twee broers Koulibali, die waren opgegroeid zonder vader en zonder moeder, hun getergdheid omzetten in daden van wraakneming en ‘heldendom’-vol-van-agressie. De broers die zich verstoten, uitgesloten, geminacht voelden in het Frankrijk van toen besloten om bepaalde, voor ons  niet eens zo onduidelijke redenen, ertoe met dodelijke agressie terug te slaan. Zij bekogelden op die zevende januari de zelfgekozen Verschrikkelijk Boze Vijand (VBV) met echte kogels. Zij keilden op die manier een dozijn mannen, artiesten en hun omstaanders doeltreffend de andere wereld in. Blijkbaar wilden zij zo (zonder daar de woorden voor te hebben), ‘de pen breken’ van deze merkwaardige tekenaars en schrijvers.

Dat die broers niet zozeer iets hadden tegen onze centrale waarden, maar na veel jaar ondragelijk lijden “de andere” wilde laten voelen wat echt lijden dan wel is… dat is ons duidelijk. (Het gaat om fraaie waarden als Vrijheid, Welvaart, Welstand, Vrije Meningsuiting, Rechtsstaat, Wetenschappen-die-Technologie aansturen- en-wereldbeeld, om de Rede, de Vrije Markt, Individualisme, maar ook om wat in werkelijkheid drijvende dingen blijken bij ons: Eenzaamheid, Heilige Koe Koopkracht, Zelfdodingskansen, Euthanasie, Jaloezie, Vrije Hebzucht, Onverschilligheid inzake Dankbaarheid, inzake Ontmoeting en Contact met de medemens, Afkeer van de Familie, Agressieve Secularisatie, Afwijzen van God de Schepper, Milieu-sadisme, Dierenverering en dierenexploitatie… Dat de beide jonge mannen hun pijn aan de buitenwereld voelbaar wilden maken in de eerste plaats, dat is niet alleen mijn persoonlijke impressie en conclusie, met empathie en herkenning geschreven. Dat hebben experten uit de doeken gedaan de laatste maanden, op diverse publieke fora zoals in Tertio, het christelijke weekblad voor kritisch denkende gelovigen. Helaas, driewerf helaas, uit onderzoek van de media blijkt dat voor veel West-Europese politici en journalistjes deze evidente Waarheid (en de vereiste mensenkennis) voorlopig nog vele bruggen te ver. Een geheel ontoegankelijke waarheid, en waarschijnlijk ook een typische “ inconvenient truth”…

Vanuit mijn niche mag ik concluderen dat veel van onze persmensen niet alleen “in een knusse speeltuin zitten”, zoals de titel luidt van een stukje van elite-journaliste Mia Doornaert in De Standaard van een decennium terug. Vele heren en dametjes zijn onvoldoende ervaringsdeskundige in het vraagstuk van het existentiële, latente, permanente lijden. Point à la ligne.

Intussen stellen wij met leedvermaak vast hoe het met de beleidsmakende top van buurlanden is gesteld. In het radiojournaal van de middag klinkt de stem van de vreemde man François Hollande, de socialistische premier van het dubbel getroffen land. Hij laat zich nu kennen, nu het klimaat daartoe geschikt is geworden: hij kondigt aan dat hij de Franse politie in aantallen zal aansterken en dat de blauwe jongens zwaardere wapens krijgen. Zij gaan dus een beetje meer gelijken op militairen die tegen eigen mensen gaan optreden, toch? Het contrast met mijn favoriete hedendaagse wereldlijke messias, Barack Obama is treffend. Zeker als je het wonderlijke samenspel van de twee basisvariabelen van ons universum ziet: net dezer dagen konden wij vernemen hoe de president van de United States of Amerika zijn uiterste best deed om eigen mensen te beschermen tegen Onheil, families te sparen, het verlies van mensenkinderen te helpen beletten. Dit doet hij door de strijd aan te gaan met de wapenlobby door presidentiële verordeningen uit te vaardigen in verband met de controle op de verkoop van vuurwapens aan burgers, jagers en anderen. De empathische betrokkenheid van de halfzwarte president van de VSA bij het Kind en zijn onschuld, bij de  zuiverheid en diepe menselijkheid van de jonge mens m/v, en bij het idee hen te verliezen, brengt de grote man bij de aankondiging van zijn boude, ongeziene stap tot tranen voor de televisie.-  Schrijver van de Annalen van onze wereldcultuur, noteert u?

Dagelijks treft in de berichtgeving hoe onze toplui-met-macht er niet te best in slagen wat op hun bord komt “filosofisch te bekijken”.  Il est clair, wij zijn, net over de drempel van het derde millennium, ver verwijderd van het ideaal van de Oude Griek Plato, dat van de filosoof-politicus die met een warm hart en een helder verstand zijn volk naar best vermogen doeltreffend leidt naar heil.

Nog twee noten. Een. De satirici van het kleurige blaadje Charlie Hebdo, daar zijn mijn vrienden in de hoogste intellectuele kringen duidelijk over: hun werk was er vaak over. Zowel als het over menselijke seksualiteit ging, als over politiek en religie. De tekeningen balanceerden over de rand van de wansmaak. Heilig was niets, spot uitgenomen. Intussen is het toch zo dat Tekeningen, en ook “Woorden kunnen moorden”. Deze uitspraak deed mijn vriend Mark Eyskens tegenover de familieleden van onze belaagde landgenoten, die in de kuif werden gepikt door de Israëlische geheime dienst en vastgezet voor maanden, tijdens de zogenaamde Silco (het bootje) affaire, ook genoemd De affaire Khaled (de naam van de betrokken dubbelspion) in de jaren tachtig.

Vandaag, een vol jaar na de wrede aanslagen en het dieper woekerende leed dat zij belichaamden en tot vulkanische uitbarsting en eeuwige ontspanning brachten, bied ik enige klassieke woorden-schat uit onze moedertaal ter overweging.

“Wie wind zaait, zal storm oogsten”

 (Dit oerwetje gaat overigens o.i. even zeer op voor hardnekkige misdadigers als voor de verantwoordelijke in velerlei domein die zo onnozel of ontveinzend te werk gaat dat hij niet bewust beseft waar hij mee bezig is. Onze indruk: veel machtige mensen in Vlaanderen beseffen niet de kracht van hun dagelijkse winden.

“Wie niet horen wil, die zal voelen”

Deze favoriete uitspraak van moeders, vaders en opvoedkundigen in onze streken in de jaren zeventig en tachtig, is een fundamentele wet die helpt op te voeden. Zij werpt echter ook veel licht op hoe (volwassen) mensen vaak reageren. Op hoe mensen op een dag kunnen uitbarsten die jarenlang op sluipende, valse wijze vernederd, geminacht worden en de keel toegesnoerd, bekneld, gebelgd.

Van generatiearmen tot bepaalde mensen met psychiatrische en psychosomatische aandoeningen, van Nieuwe Belgen van Zonrijke Vrolijke Origine (NiBeZoVO) tot mensen met OnWerkbaar Werk

 Is het niet zo dat deze Wet van de Houten Tafelen juist omdat zij zo vaak genegeerd wordt, nu in toenemende mat opspoolt, en de belangen van de invloedrijke, welstellende lui (en instellingen alike) schaadt die egocentrisch handelen, zonder Goed gezond gevoel voor Echte Menselijke Waarden (GGGEMW). Zoals daar zijn: liefde voor de eigen etniciteit en identiteit; menselijke waardigheid; arbeidsvreugde-verlangen, de behoefte gehoord en erkend te worden…

— — — — — — — — — — —

Twee. Om onze lezers te danken volgt hier een verdiepende beschouwing die aansluit bij ons stukje opgenomen op deze site enkele dagen na Charlie Hebdo, januari 2015.

De bedenking bij ons (tegendraadse) stukje van een wakkere lezer luidde:

“Als overtuigd atheïst vind ik uw artikel tenenkrullend. U komt zelfs te beweren dat leven zonder één of andere religie leidt tot materialisme, immoraliteit en leegte. O.a. de door u aangehaalde Frans De Waal zegt ook: moraal is ouder dan de mens, en zeker ook ouder dan religie. Religie is verre van de voorwaarde tot een goed leven, wat verder wordt aangetoond door de vele gruweldaden die al gepleegd zijn in naam van één of andere godheid of omdat het in een heilig boek staat. Het feit dan de mens in essentie een sociaal wezen is, die niet zonder andere kan, wil nog niet zeggen dat we hem of haar moeten reduceren tot een ras, een godsdienst, een nationaliteit of een sociale klasse. Toegepast op uw titel: ik wil niet het menselijke in een moslim (jood/christen/…) zien. Wel wil ik de mens zien, en als deze het moslim(jood/christen/…)-zijn als essentieel beschouwt in zijn of haar bestaan, dan zal dat de communicatie niet vergemakkelijken. Ik zal wel mijn best blijven doen, hoor.”

 

Beschouwende reactie op de lezer

“Respect voor uw doordachte persoonlijke reactie, Stephan. Zij blijft het lezen en overdenken waard, ook twaalf maanden later, met een nieuwe zware aanslag in Parijs in het geheugen (13/11). Misschien is het hier toegestaan te illustreren dat ik wel vaak wat tegendraads, maar altijd goed doordacht leesmateriaal aanbied. Ik geef hier graag een paar voorbeelden van  de werking van de geboden “linkse gelovige opvattingen” in de levende praktijk. Een eerste anekdote toont aan dat wetenschap en religie niet hoeven vloeken.

1) Een toonaangevend seculier humanist, Johan Braeckman (professor filosofie verbonden aan de UGent en specialist in de Evolutietheorie en Ch. Darwin) is een vriend. De jeugdliefde voor ornithologische excursies en voor de grote Charles Darwin verbindt ons. Door die ‘brug in de wereldbeelden’ slagen wij erin het vertrouwen te bewaren, ook al veroorzaken grote verschillen in mensbeeld wel eens een “cultuurschok’, of de niet minder gevaarlijke en vaak niet onderkende“intellectuele stress’. Vanuit het verlangen naar de cultuur van het  herbergzame meningsverschil, bood ik Johan een abonnement aan op Tertio, het opinieblad van christelijk denkend Vlaanderen. De filosoof nam het geschenk aan, en las het blad een jaar lang elke week in de mate van het mogelijke. Johan Braeckman liet weten dat hij de culturele pagina’s zeer interessant vindt, en dat al de artikels goed geschreven zijn.  Intussen valt te merken hoe zijn expertise inzake religie is toegenomen, en ook zijn begrip voor gelovige medemensen. Onze vriendschap verdiepte zich in dit jaar, no need to say. Een van de doelen is bereikt: het niveau van de uitzuiverende kritiek van Braeckman op religiositeit en Kerk tot goed niveau helpen optillen.

 

In deze context merkt u terecht op dat ik geloof dat religieus leven, bidden, tot een gelovige gemeenschap (parochie, meditatiekring…) behoren enzovoort mensen kan helpen goed te leven, te bestaan met minder ellende. Ja, deze good practices kunnen beschermen tegen eenzaamheid, vervreemding, vormen van falen, van angst, van geestelijke onrust.  Dat is voor mij ervaringsdeskundigheid. Overigens ben ik het met u eens dat de diepste wortels van goed gedrag (en ethiek) heel diep in de natuur van de mens geworteld zijn; ook de katten verzorgen hun jongen. De studie van de neven in het dierenrijk, de mensapen, is in dit verband uitermate boeiend gebleken en heeft een uitzuiverend effect mogen scoren op het Europese wereldbeeld en mensbeeld. En toegegeven, op bepaalde oudbakken visies in de schoot van het christelijk geloof. Ook een kerkkritisch boek als “The God Delusion” van Richard Dawkins heb ik met leesvreugde bestudeerd, ik heb tijdens het lezen vaak gelachen, zo bevrijdend is zijn scout-achtige helder denkende benadering soms. De wat bittere levensvisie aan het eind heb ik er dan maar bij genomen.

 

Een tweede concreet voorbeeld van de werkzaamheid van de “zachte aanpak” die ik voorsta in het contact met andersdenkenden en andersgelovigen… gaat over moslims. Vandaag op kantoor vroeg  collega Ilham (de naam betekent ‘Inspiratie’) plots  een persoonlijk gesprek. Zij had veel last, zo bleek, van een oude allergische reactie die haar meer dan ooit beving. Haar gelaat zag rood, hoewel de schoonheid ervan onverstoord bleef J. Zij verbond de aanval van allergie met het feit dat ik mijn hond mee breng op het werk. Zonder meteen te beloven dat ik mijn diervriendelijke project zou opgeven, zonder mij dadelijk in het defensief te laten dringen, hebben wij een uitgebreid en open gesprek gevoerd. Ik nam haar onrust en haar klacht ernstig, hoewel ik ze gemakkelijk met stevige argumenten had kunnen weglachen. Zo namen wij kennis van elkaars visie, noden op de werkplek, wensen, kwetsbaarheden, en van de specifieke sociale en religieuze context die ons bezielt. Uit het contact bleek concreet dat bepaalde acute familiale projecten en de daarbij horende zorgen meespeelden, fenomenen die in de limiet ook met religie en mensbeeld te maken hadden. Verder hoorde ik opvattingen die teruggaan op het heilige boek van de moslims (dat een respectabele traditie kent, eeuwen mensen houvast heeft geboden in de soms lastige aardse existentie). En last but not least, kwamen jeugdherinneringen aan ‘ontmoetingen’ met huisdieren naar boven.  (Allergie grenst overigens aan het samenspel geest-lichaam, en dus aan het mysterie dat elke mens is en blijft, ook in tijden dat de wetenschap veel kan. Geen enkele  pil kan dadelijk een remedie bieden). Na dat gesprek onder vier ogen waren wij beiden ontroerd, mijn collega had bovendien – uiteraard – de nodige rust teruggevonden.  Een luisterend oor kan immers wonderen doen, dat verdient dat wij het onderstrepen. “Openheid kan ons redden”. Wapens al veel minder. Het is de bekende “smalle weg” uit het evangelie over Jezus, maar wat mij betreft, kan enkel Betrokkenheid bij elkaar een betrouwbare brug worden over de culturele muren heen.  De gelukte ontmoeting is uiteraard nooit gegarandeerd. Zij vraagt meer dan gewone inzet, moed en luistervaardigheid. En in bepaalde gevallen ook de beheersing van typische (mannelijke)voortvarendheid eigen aan onze era. Zegt onze eigen culturele traditie in deze context niet met wijsheid:

 

 “Traag maar zeker”

 

“Langzaamaan, dan breekt het lijntje niet”

 

“De kat uit de boom kijken, dàt is de kunst”

 

… het laatste blijft een goede methode om mensen die in een noodsituatie zijn geraakt, er uit te halen. Het werkzame bestanddeel van deze methode is immers ook juist het doodgewone, maar intussen wat als “ouderwets” gepercipieerde handelen dat bestaat in het aanbieden van onze (bijna passieve!) vriendelijke nabijheid en aandacht.”

Sta mij toe met een mystieke noot te eindigen

Is niet elk probleem

persoonlijk, religieus of cultureel

als een Kans ons gegeven door de Evolutie…?

Een opportuniteit vermomd als een obstakel

dat ons in feite

toe wil laten,

persoonlijk & als samenleving,

tot meer ware

Menselijkheid te komen?

 

°Schepper*

wil ons tot goed samen leven,

tot zelfkennis & wijsheid herderen

Tot een hogere vorm van leven,

voelen en denken leiden.

 

Zachtjes, bijna onmerkbaar

aan het handje neemt

de Eeuwige Herder

wie de stille Stem nog hoort,

haar Zuil van Licht

nog weet te zien. 

 

 

—————————————————————————————————————–

[1]  https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/01/29/het-menselijke-in-moslims-blijven-zien . Deze tekst is intussen meer dan duizend keer geconsulteerd.

take down
the paywall
steun ons nu!