De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Rond de Ronde: het probleem van de identiteit
België, Vlaanderen, Communautaire problemen, Complexiteit van identiteiten, Vlaamsnationalisme -

Rond de Ronde: het probleem van de identiteit

zaterdag 2 april 2011 23:18
Spread the love

Enige tijd geleden vroegen Marc Elchardus (KU Leuven) en enkele collega’s aan de mensen hoe men volgens hen het vertrouwen en respect tussen de taalgemeenschappen in België kon verbeteren. Eén van de belangrijkste antwoorden was sport (1).

Sport als middel om mensen in vrede te verenigen, het is een idee dat al langer dan vandaag furore maakt. Behalve in het Vlaanderen van de 21ste eeuw, zo blijkt in het West-Vlaamse Deerlijk.

Communautair

Alles is communautair, zo stellen de voorstanders van de opsplitsing van ons land wel eens. En in het kleine Deerlijk lijkt dat aan de vooravond van de Ronde Van Vlaanderen wel eens waarheid te worden. Het voornemen daar van de supporters van Belgisch kampioen Stijn Devolder om de gemeente als eerbetoon aan hun favoriet te laten baden in de nationale driekleur, schoot er in het verkeerde Vlaamse keelgat. De Vlaamsgezinde vereniging Ic Dien tekende prompt verzet aan (2).

Sport blijkt dus toch niet zo neutraal te zijn als Elchardus en diens panel meenden. Of toch niet voor iedereen. Voor de supporters van Devolder is er geen vuiltje aan de lucht. Devolder is Belgisch kampioen, dus zwaaien ze met de driekleur. Maar de Vlaamse leeuw blijft er welkom. Welk vlagje er ook wappert, voor de wielerfans telt vooral gewoon ook de koers. Voor de fans draait het uiteindelijk vooral om Stijn De Volder, niet om een politieke boodschap.

In het zwartgele kamp denkt men daar duidelijk anders over. De supporters van Devolder zijn dan ook gewaarschuwd. Met behulp van het intussen beruchte Vlaanderen Vlagt, zal Ic Dien er naar eigen zeggen alles aan doen om de driekleur uit beeld te verdringen (3). Wie een beetje de wielerwedstrijden volgt, weet wat dat betekend, meterslange zwartgele leeuwenvlaggen die het beeld van de laatste kilometer vertroebelen. Het lijkt een kleine dorpstwist, maar onder de onvrede in het Deerlijkse gaat meer verborgen.

Mono-identiteit

Het is intussen al genoegzaam bekend, Vlaamsnationalisten die fulmineren tegen alles wat ook nog maar van ver Belgisch lijkt. Voorbeelden zijn legio. Geert Bourgeois die niet meer over de Belgische kust wilde horen, Siegfried Bracke die zich recent nog ergerde aan het adjectief Belgisch in de ondertitel van een programma op Canvas, de kritiek op artiesten die zich als Belg uiten en nu de kwestie met de tricolore vlagjes in Deerlijk. Het wijst allemaal op één ding; in het Vlaanderen waar de Vlaamsnationalisten naar streven is slechts plaats voor één identiteit; een Vlaamse.

Symbolen van wat als de vijand gezien wordt – België dus – en die zouden kunnen leiden tot het bevestigen of versterken van de Belgische identiteit, werken op sommigen dan ook als een rode lap op een stier. Er is in het Vlaanderen in het hoofd van deze nationalisten geen plaats meer voor een andere dan de Vlaamsnationale identiteit. Wie het toch aandurft nog iets anders dan de Vlaamse leeuw te vertonen, kan dan ook rekenen op flink wat verzet.

Meervoudige identiteit

Deze politieke mono-identiteit, die men vanuit Vlaamsnationalistische hoek promoot, staat echter haaks op de realiteit. Mensen kunnen zich tegelijk met diverse gemeenschappen verbonden voelen. België, Vlaanderen, de eigen stad, de streek, provincie, Europa, mensen voelen er zich in wisselende gradaties en combinaties met verbonden. In die verbondenheid wordt politiek gesproken echter vaak de legitimiteit van het beslissingsniveau gezien. Vandaar dat Vlaamsnationalisten wat graag iedereen zich overtuigd Vlaming zouden zien voelen. Het zou er hun favoriete niveau en hun ideeën rond onafhankelijkheid door legitimeren, denken ze.

Op zich is er niets mis met het ervaren van een zekere verbondenheid met deze of gene gemeenschap, natie of staat. Dat dit een overheid legitimeert ook niet. Waar het echter verkeerd loopt is het ogenblik wanneer men doelbewust het bestaan van een verbondenheid met andere gemeenschappen ontkent. En dat is waar de vlaggenrel in het Deerlijkse een uiting van is, de manifeste onwil van het Vlaamsnationalisme om te erkennen dat men zich naast Vlaming ook Belg kan voelen en dit kan willen uiten. Onderzoek ter zake wees nochtans herhaaldelijk uit dat mensen daadwerkelijk meervoudige of meerlagige identiteiten bezitten – de zgn. lasagne-identiteit – waarbij het totaal niet tegenstrijdig is om zich tegelijk én Belg én Vlaming te voelen.

Probleem

Niet dat dit voor sommigen zo vanzelfsprekend het geval is. Het reëel bestaan van een bepaald beslissingsniveau, van een bepaalde overheid met haar gecombineerde set aan instellingen, symbolen en mythes creëert in zekere mate een vorm van identiteit. Dat is in Vlaanderen het geval, in Europa en ook in België.

De onwil van Vlaamsnationale zijde om dit te erkennen vormt vandaag één van de kernen van het communautair probleem. Men sluit de bevolking op in een waanbeeld van een mono-identiteit waarin bij de burgers blind vertrouwen verwacht wordt. Wie echter niet zomaar mee gaat in de zwartgele gedachtegang, krijgt al snel een soort van ideeënpolitie achter zich. Met een betweterig vingertje duiken met de regelmaat van de klok Vlaamsnationalistische verenigingen, politici, opiniemakers op die zij die het nog niet begrepen hebben eerst vriendelijk, doch met aandrang vragen hun gedrag te wijzigen.

Doet men dit niet, dan krijgt men bijna vanzelfsprekend te maken met hardere actie. In dat geval kan men zich verwachten aan dreigementen, wordt men gestigmatiseerd als slechte Vlaming of krijgt men te maken met materiële tegenacties. Het afscheuren van de Belgische vlag van een vlaggenmast, het verstoren van een optreden van artiesten die een onschuldig Leve België zingen, de oproep tot boycot van bedrijven die het aandurven een Belgischgezind evenement te sponsoren, het zijn maar een paar voorbeelden.

Splitsing

Het resultaat is niet alleen de verwijdering van de taalgemeenschappen in België, maar ook een groeiende kloof binnen Vlaanderen zelf. Vanuit Vlaamsnationalistische hoek wordt de eigen gemeenschap steeds vaker opgedeeld in goeie en slechte Vlamingen. Het eigen volk – waar het volgens de Vlaamsnationalisten allemaal om te doen is – wordt zo herdacht tot een bepaald ideaaltype – rechts, hardwerkend, … – dat het gelijk en het recht aan zijn kant heeft en de rest van de bevolking, die zich maar best gedeisd houdt. Dat niet iedereen zich zomaar schikt naar dergelijk model, bewees het protest van opiniemakers en artiesten, de frietrevolutie, de SHAME-mars en de andere protestacties.

Crisis

Samengebald komt dit alles samen in de vlaggentwist in Deerlijk waarin men als het ware de huidige politieke crisis in het klein ziet. De vlaggenkwestie illustreert waarom men er op het hoogste politiek niveau niet uitraakt. Eén van de partners kan en wil geen compromis afsluiten. Wat zij onder compromis verstaan is gewoon een onderwerpen van de anderen aan hun eigen eisen. In het Deerlijkse was het de supportersclub die zich diende te schikken naar de wensen van Ic Dien – geen Belgische vaantjes hangen – op het hoogste politiek niveau is het de N-VA die er maar niet voor een echt compromis wil gaan omdat dit gezien wordt als een toegift aan de vijand. Het zit als het ware ingebakken in de Vlaamsnationale ideologie zelf die geen ruimte laat voor andere ideeën, gedachten en overtuigingen. Van Deerlijk tot Brussel heerst dezelfde vertroebelt dezelfde ideologie de geesten.

Resultaat

Het resultaat is in beide gevallen hetzelfde, een padstelling, een blokkade. In Deerlijk verdeeld het de inspanningen om Devolder de ontvangst van zijn leven te geven, in Brussel het doorvoeren van hervormingen die héél het land ten goede komen. Energie lekt weg, middelen gaan verloren, mensen worden verdeeld. En dat allemaal omdat sommigen de realiteit maar niet onder ogen willen zien en blijven vasthouden aan een 19de eeuwse volksnationalisme dat al terdege bewezen heeft dat het niet leidt naar structurele en duurzame oplossingen en enkel verder problemen creëert.

Benieuwd hoe sommigen zullen reageren mocht het Philippe Gilbert zijn die morgen de Ronde van Vlaanderen wint…

(1): De Keere K., Elchardus M., Servais O., Er was eens een land … – Verhalen over taaldiversiteit in België, 2011, VUB, p. 65 / Het  rapport van de studie is terug te vinden op: http://www.stichtingpv.be/fileadmin/templates/main/pdf/Rapport%20-%20Stichting%20P&V%20Er%20was%20eens%20een%20land.doc
(2): Vlaggenrel om Stijn Devolder in Deerlijk – Nieuwsblad – 10 maart 2011, http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=GRQ37BM9J
(3): Strijd om de vlaggestok – De Standaard – 31 maart 2011 http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=S5388I13

take down
the paywall
steun ons nu!