De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Recensie: Ed Vulliamy, Amexica. Oorlog langs de grens
Verenigde Staten, Mexico, Drugskartel, Boekrecensie, War on Drugs, Ed Vulliamy, Amexica -

Recensie: Ed Vulliamy, Amexica. Oorlog langs de grens

maandag 20 juni 2011 22:04
Spread the love

“The global war on drugs has failed, with devastating consequences for individuals and societies around the world.” (1) De openingszin van het rapport van de Global Commission on Drug Policy laat weinig aan de verbeelding over.  In het boek ‘Amexica. Oorlog langs de grens’ gaat journalist Ed Vulliamy op zoek naar de roots van het geweld ten gevolge van de drugskartels in de grensstreek van Mexico en de Verenigde Staten.

Een korte voorgeschiedenis van de kartels

Om de huidige situatie te begrijpen is het noodzakelijk om te weten waar de kartels vandaan komen. Het zijn zij die verantwoordelijk zijn voor het gros van de moorden in het Noorden van Mexico.

Het eerste kartel die naam waardig ontstond in Ciudad Juárez en opereerde oorspronkelijk tijdens de periode van drooglegging in de V.S. Toen deze maatregel in 1933 werd opgeheven schakelde de smokkel over op heroïne. Tijdens de Tweede Wereldoorlog beleefde de Mexicaanse drugsleveranciers een gouden periode. Heroïne en opium werden door de V.S. opgekocht om te voldoen aan medische behoeftes ten gevolge van de oorlog. De moderne kartels dateren van de jaren ’70 en ’80. Hun machtsbasis werd goed gevestigd door de steun die de V.S. bood aan de contra’s in Nicaragua. De kartels fungeerden als doorgeefluik en lieten zich hiervoor betalen  in een moeilijk te traceren ‘valuta’: Columbiaanse cocaïne. De Mexicaanse kartels vervoerden in de ene richting wapens en in de andere drugs, ze zogenaamde Mexicaanse trampoline.

De pionier van de Mexicaanse kartels was Pedro Avilés Pérez uit Sinaloa. De “godfather” van de mexicaanse drugshandel was Miguel Ángel Félix Gallardo die in in 1978 de handel overnam van zijn meester Pérez. Toen in 1985 een DEA (Drug Enforcement Administration van de V.S.) infiltrant werd vermoord werd Gallardo opgepakt en veroordeeld wegens het bevel tot ontvoering en de moord op de infiltrant. Hierdoor viel Gallardo’s toekomstproject in duigen. De pax mafiosa tussen de verschillende kartels ging samen met Gallardo ten onder.

De vrije markt doet haar intrede

De onderlinge vrede tussen de kartels stond op losse schroeven bij het ingaan van de jaren ’90. Twee andere gebeurtenissen droegen bij tot het verder afkalven van de goede onderlinge relaties. Toen in 1995 de NAFTA (North American Free Trade Agreement) werd opgericht ging ook voor de narco’s de grens verder open. In 2000 werd Vincente Fox van de Partido Acción Nacional (PAN) president. Hij was de eerste Mexicaanse president die niet uit de Partido Revolucionario Institucional (PRI) kwam . Dit was een belangrijk moment voor de drugskartels, aangezien ze grotendeels hun connecties met de staat verloren. Voorheen waren ze min of meer netjes ingekapseld in de machtshiërarchie van de PRI. (2) Ieder kartel kende zijn plaats en handelde er ook naar.

De oprichting van de NAFTA en het vacuüm na de PRI loodste de kartels in een nieuw tijdperk. Zonder gewapende vrede en en met de opening van Mexico ontwikkelden ze nieuwe manieren van werken. Wat gangbaar bekend staat als concurrentie, ontaardde in gewelddadige botsingen om territorium, of correcter om marktaandeel.

“Het geweld bestaat niet ondanks, maar in belangrijk mate juist dankzij deze veranderingen; het is op zijn best een onvermijdelijk neveneffecgt van het ‘opengaan van Mexico’, en in het ergste geval is het er een integraal onderdeel van. La Plaza (de drugsmarkt, red.) is een markt als alle andere en de drugskartels zijn niet de criminele pastiches van het hedendaagse multinationale ‘laatkapitalisme’ – ze maken er deel van uit en opereren volgens de meedogenloze waarden ervan, of beter gezegd, volgens het gebrek aan waarden.”

Oorzaken

Om te beginnen is er natuurlijk het welbekende cliché dat de corruptie overal geworteld zit in de Mexicaanse maatschappij. Voor de politie hebben de Mexicanen zelfs een zegswijze. Een politieagent heeft twee keuzes volgens die volkswijsheid: plata o plomo, zilver of lood.

Voor Vulliamy zijn er echter diepere oorzaken. De analyse dat de drugskartels de vrije markt perfectioneren kan worden aangevuld met een ander economisch motief. Sinds de oprichting van de NAFTA zijn langs de Amerikaans-Mexicaanse grens zogenaamde maquiladoras, sweatshops, opgericht. Deze wisten mensen uit Zuid-Mexico aan te trekken door het vooruitzicht op een vaste job en een vast loon. Op het ogenblik dat deze droomjob een nachtmerrie blijkt te zijn komt een aanzienlijk deel van deze personen in het drugscircuit, waar ze voor minder werk meer kunnen verdienen. De opkomst van de maquiladoras zorgde niet alleen voor extreme uitbuiting, maar leverde ook een schier onuitputtelijk menselijk reservoir voor de kartels.

Een tweede diepere oorzaak hangt net zo goed samen met de economische motor van de regio als de vorige en lijkt sterk op de Mexicaanse trampoline. De narco’s voorzien het Noorden (de V.S.) van drugs en het geld dat daar vergaard wordt, herinvesteren ze in wapens die ze in de V.S. kopen. Deze stroom staat omwille van de wapenhandel bekend als de ‘ijzeren rivier’. Deze vaststelling brengt ons bij een heikel punt: de gedeelde verantwoordelijkheid van de V.S. en Mexico voor het geweld in de grensstreek. Zolang de V.S. een uitgebreide afzetmarkt vormt voor de drugshandel en zolang er wapens van de V.S. naar Mexico gaan, hebben andere maatregelen met de beste wil van de wereld weinig slaagkansen.

Conclusie

Het buitensporige geweld dat ‘Amexica’ – het gebied langs weerszijden van de Amerikaans-Mexicaanse grens – teistert is niet zinloos. Het heeft betekenis, maar niet voor de buitenstaander. Hoewel het om laakbaar geweld gaat, is het te gemakkelijk om alle criminele uitingen van de drugskartels te bestempelen als onbegrijpelijk. In essentie vindt een groot deel van het geweld plaats om het eigen territorium af te bakenen en zichzelf toegang te verschaffen tot de drugsmarkt. (3)

(1) http://www.globalcommissionondrugs.org/Report

(2) Deze partij domineerde de Mexicaanse politiek sinds 1917.

(3) Deze recensie is mogelijk dankzij het aanbod “Kritisch lezen” van de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV)

take down
the paywall
steun ons nu!