Een regelrechte provocatie klonk het bij N-VA (1). Separatisme in de derde graad, klonk het bij Brigitte Grouwels (CD&V) (2). Ze plannen al een post-België scenario, volgens Eric Van Rompuy (3). Kortom, de Franstalige beslissing om de Franse gemeenschap van België om te vormen tot Federatie Wallonië-Brussel viel slecht.

Provocaties dus en verborgen – omfloerst? – separatisme. Hoewel men de nodige kanttekeningen kan maken bij de nieuwe Federatie Wallonië-Brussel, deed het toch een beetje bevreemdend aan de vaste waarden uit de Vlaamsnationale hoek zich zo druk te horen maken over provocaties, ja, zelfs over separatisme. Want wie provoceert er nu al eens niet? 

De junkie

Een blik op het verleden leert dat wat betreft provocaties men langs Vlaamsnationale kant de afgelopen jaren toch ook enkele tot de verbeelding sprekende voorbeelden gelanceerd heeft. Iedereen kent nog de acties van N-VA waarbij men met een vrachtwagen vol namaakgeld naar de scheepslift van Strepy reed om er, wat de voorzitter van N-VA recent nog de Waalse junkie noemde uit te dagen (4). Dat was voor de Laat Vlaanderen Niet Verstrikken-campagne, waarmee diezelfde N-VA in 2007  Elio Di Rupo als baardlijke duivel in Vlaanderen portreteerde. Vlaming versnel, ik pak uw boete wel, klonk het op de bordkartonnen PS-voorzitter, waarmee de archetypische Waal impliciet van diefstal beticht werd (5). Echt netjes was dat niet.

Achterlijk

Maar het is niet alleen langs donker zwartgele zijde dat men weet hoe je moet provoceren. Was het niet Leterme die liet optekenen dat de Franstalige landgenoten niet intelligent genoeg waren om Nederlands te leren (6)? Dat was rond de tijd dat diens partijgenote te kennen gaf liever een ééntalige Nederlanstalige onbenul aan te nemen, dan een meertalige Franstalige. Wat het institutionele betrof,  deed Vlaams minister-president Peeters die nog eens onderstreepte dat Brussel nooit een gewest zal worden – nog heel recent zijn duid in het zakje (7)? Wat dat betreft, zijn ook de Vlaamse resoluties uit 1999 het vermelden waard. De toen gestemde teksten hielden zouden bij uitvoering nauwelijks iets van België overlaten. Volgens sommigen hield Franstalig België er zelfs zijn verlatingsangst aan over.

Functioneel provoceren

Er wordt met andere woorden wat afgeprovoceerd. Dat is altijd zo geweest, op tijd en stond lanceren politici provocerende boodschappen, niet in het minst om zichzelf in het voetlicht te manoeuvreren. Vandaag nog leverde kersvers N-VA-er Vic Van Aelst een mooi voorbeeldje met diens populistisch voorstel om het Frans in het Vlaams onderwijs af te schaffen (8). Omdat de taal op wereldvlak niet zo wijd verbreid meer is én omdat de Franstaligen de Vlamingen al 180 jaar onderdrukken. Platte clichés, beschuldigingen en verwijten. Niet om te uit te dagen, klonk het. Waarom dan wel?

Provocaties zijn zoals schandalen, ze verkopen goed. Ze leveren aandacht en geld op, vandaar dat pers en politiek zich zo vaak vinden in beide.  In dat opzicht hebben de provocateurs het gelijk aan hun kant – vandaag de dag lijkt alles te draaien rond aandacht en geld – en het leidt als klap op de vuurpijl ook nog eens de aandacht af van de werkelijke noden en problemen die zich stellen. Makkelijk zat dus. Het succes van de N-VA in de peilingen levert het bewijs. Onverantwoordelijk gedrag loont.

Elfendertigste keer

Intussen zijn we natuurlijk wel weer enkele dagen verder. De onderhandelingen over de staatshervorming zijn intussen zo goed als klinisch dood. Die over de regeringsvorming moeten eigenlijk nog gaan beginnen. De vraag dient dus gesteld of het provoceren van onze beroepspolitici wel het goede middel is om de onderhandelingen te reanimeren of tot een regering te komen. Heethoofden zullen zonder twijfel vinden van wel, het laat toe nog eens die grote Vlaamse of Waalse borst op te zetten. Wie naar een duurzame en structurele oplossing streeft, heeft echter weinig reden om opgetogen te zijn.

Het moet intussen wel ergens de elfendertigste keer zijn, maar opnieuw moet het gezegd. Met dergelijke provocaties komt men nergens. De huidige steekvlampolitiek, de strijd om inhoudsloze symbolen, het zet allemaal geen zoden aan de dijk. Uiteindelijk leidt dergelijke politiek van holle frasen maar tot één ding, het maskeert de onmogelijkheid bij de huidige generatie van toppolitici om de platgetreden paden te verlaten en al was het maar voor één keer het landsbelang te laten primeren op het partijbelang.

Carrousel

Zodoende blijft de onderhandelingscarrousel lustig verder draaien, aangedreven door ronkende verklaringen, spraakmakende zetten en nietszeggende nachtelijke vergaderingen. Af en toe rinkelt de bel en is er een cruciale dag of een passage langs het paleis. Dan trekt de hele kermis zich opnieuw op gang en maakt het land nog een ritje.

Kan deze mallemolen gestopt worden? Uiteraard. Niets is eeuwigdurend en ooit zal men moeten landen. Land men door middel van provocaties, dan land men naast de landingsbaan en krijgen we de zoveelste crash. De oplossing ligt dus in het stoppen elkaar te provoceren. Dialoog, daar gaat het om. Een dialoog op basis van wederzijds respect, los van partijpolitieke berekeningen – los dus van peilingen, paginagrote interviews die schreeuwen om spraakmakende quotes en de zoveelste verkiezingen – en vooral, los van die beklemmende taboes en symbolen. Want zoals iedereen weet, alles begint (opnieuw) met een goed gesprek. Of is de oproep daartoe soms misschien nog de grootste provocatie?

(1): http://www.n-va.be/blikvangers/federatie-wallonie-brussel-regelrechte-provocatie
(2): http://www.demorgen.be/dm/nl/3625/Binnenland/article/detail/1246097/2011/04/05/Federatie-Wallonie-Brussel-is-separatisme-in-derde-graad.dhtml
(3): http://www.demorgen.be/dm/nl/3625/De-Formatie/article/detail/1246048/2011/04/05/Franstaligen-zijn-al-bezig-met-einde-van-Belgie.dhtml
(4): http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMA06012005_017
(5): http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=GJ6P0KQ2
(6): http://www.hbvl.be/Archief/guid/franstaligen-intellectueel-niet-in-staat-om-nederlands-te-leren.aspx?artikel=2c6027f1-ec7e-4ff4-ae44-016cd2af388d
(7): http://www.standaard.be/Assets/Images_Upload/2011/03/27/zz_mh_peeters56.jpg.h380.jpg.568.jpg
(8): http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20110406_005