Uit het nieuwste postelectorale onderzoek blijkt dat de traditionele partijen zo goed als uitgespeeld zijn. Deze evolutie is al bezig vanaf de overgang van het industriële naar het financiële kapitalisme dat we grofweg kunnen situeren in 1979-1980 (oliecrisis). In die periode kwam er een nieuwe stroming binnen het liberalisme die we breed als volgt zouden kunnen definiëren: theorie van politiek-economisch handelen, volgens hetwelk het menselijk welzijn het best gediend is bij de vrijheid van ondernemen, binnen een institutioneel kader van sterke particuliere eigendom, vrije markten en vrijhandel. De rol van de overheid is om een dergelijk kader te scheppen en in stand te houden. Tot het scheppen van het beschreven kader behoort ook het scheppen van markten door de overheid, bijvoorbeeld op de terreinen van onderwijs, gezondheidszorg of sociale zekerheid. Interventie in markten is echter niet toegestaan, omdat de markt beschermd moet worden tegen de eisen van belangengroepen en burgers.
Sindsdien heeft de wereld niks dan opeenvolgende economische crisissen gekend. Deze waren niet het gevolg van het neoliberalisme maar zijn er een functioneel onderdeel van. In België vertaalde dit zich door het doelbewust laten oplopen van het begrotingstekort door de vorige regering (de Tax shift was een Taks cut voor de bedrijven maar geenszins een shift) om in een volgende regering datzelfde begrotingstekort als argument te gebruiken om de sociale zekerheid verder te kunnen ontmantelen. Dat gebeurt nu al op Vlaams niveau maar eens er een federale regering is kan de ontmanteling van de sociale zekerheid op volle kracht verder gaan. Wie er in de regering zit is van geen belang want alle partijen omhelzen de neoliberale ideologie.
Dat de mensen dat neoliberalisme meer dan beu zijn bewijst het succes van de NVA, VB en PvdA. De NVA en VB zijn ook neoliberale partijen maar verpakken dit slim in een identitair en anti-migratie discours en dat werkt heel goed. De PvdA verwerpt het neoliberalisme en wil terug naar een sociale markteconomie die in België tot de oliecrisis uitstekend heeft gewerkt. Het communisme hebben ze al lang verlaten. De traditionele partijen hadden elk hun eigen invulling van deze sociale markteconomie maar de samenleving bleef een sociaal gegeven. De traditionele partijen hebben echter het roer omgegooid en bekeerden zich tot het neoliberalisme, lieten hun kiezers in de steek en ruilden hun belang in voor het aandeelhoudersbelang. De sociaal democraten noemden het de “derde weg”, de christendemocraten kwamen met “werkbaar en wendbaar werk” op de proppen, de liberalen ’marktwerking’ maar het is allemaal dezelfde pot nat en de kiezer weet dat en keert zich af van het neoliberalisme en ruilt het noodgedwongen in voor een identiteitspolitiek die hen door het establishment opgedrongen wordt. Partijen zoals het VB en de NVA noemen zichzelf anti-establishment partijen maar ze zijn diep verankerd in datzelfde establishment. Bart de Wever geeft zelfs toe dat niet de kiezer maar VOKA zijn baas is. Dat kan tellen als voorzitter van een anti-establishment partij maar ook als democraat.
De traditionele partijen zeggen ook nu weer dat ze het signaal van de kiezer hebben begrepen. In ‘Politieke stenogrammen’ schrijft de Nederlandse socioloog-filosoof Willem Schinkel: ‘Wanneer gezegd wordt dat het belangrijk is om naar de mensen of naar de bevolking te luisteren, weet je dat het om narigheid gaat. De frase wordt nooit opgeworpen als het gaat om economisch beleid, maar altijd als er racisme te vermoeden is onder die specifieke mensen die voor ‘de mensen’ doorgaan.’ De zogenaamd democratische partijen hebben de fascistische partijen nodig om hun eigen politiek te rechtvaardigen. Wij zijn geen fascisten klinkt het unisono bij VLD, CD&V en Sp.a. Dat zijn die van het Vlaams Belang. Ondertussen hebben deze democraten er geen enkele moeite mee dat ze mede verantwoordelijk zijn voor de verdrinkingsdood van meer dan 1000 vluchtelingen in de middellandse zee, de ontmanteling van de sociale zekerheid, de stijging van de armoede, het steeds verder krimpende aandeel van de lonen in de nationale welvaart, de overheveling van miljarden belastinggeld naar de aandeelhouders via de Tax shift, het doelbewust laten oplopen van het begrotingstekort om op die manier de sociale zekerheid verder te ontmantelen etc. etc. Zeer duidelijke signalen van de kiezers die blijkbaar niet gehoord worden: mensen willen geen verhoging van de pensioenleeftijd, willen een vermogensbelasting, geen indexsprongen etc.
Europa is in hetzelfde neoliberale bedje ziek en mensen keren zich er dan ook massaal vanaf waardoor het vroeg of laat zal imploderen zoals de Sovjetunie. Dat staat in de sterren geschreven hoezeer de politici ook verder dansen op de Titanic en verder gaan met het kapot maken van de welvaart van de bevolking ten voordele van zichzelf en het bedrijfsleven.
De oplossing voor de traditionele partijen is simpel en tegelijkertijd complex. De liberalen moeten weer de vrijheid van iedereen verdedigen i.p.v. enkel vrijheid van de vos in het hoenderhok. De christendemocraten moeten weer een centrumpartij worden waarin alle belangen van de standen (werknemers, zelfstandigen, vrije beroepen, boeren en werkgevers) ter harte genomen worden en de socialisten moeten weer strijden voor de sociale zekerheid van wereldniveau die we eens hadden. Daarvoor moeten ze natuurlijk weer geloofwaardig worden en dat is niet makkelijk want wie gelooft die mensen nog? Eén voorbeeld van hoe het niet moet: de Sp.a stelde een cumulverbod in (wat op zichzelf goed is) maar de nieuwe voorzitter wil daar al van afwijken omdat hij naast zijn voorzitterschap een dikke parlementaire wedde wil naast de andere voordelen van het ambt voor hemzelf en de partij. Officieel heet het dan nogal doorzichtig dat hij ervaring moet opdoen in het parlement. Niets belet hem echter om af te zien van die parlementaire wedde of die aan een goed doel te schenken. Dat zou de geloofwaardigheid van de partij ten goede komen maar nu is het slechts oude wijn in nieuwe zakken. Een slechter begin kan je moeilijk maken en de partij zal dan ook nog irrelevanter worden dan ze al is. De Sp.a staat daar niet alleen in. We krijgen meer en meer de indruk dat het eigenbelang van de politici voorop staat en dat ze zich gedurende hun carrière vooral bezig houden met het verzamelen van vet betaalde luizenbaantjes. Daarnaast doen ze ook aan carrièreplanning door hun mandaat zoveel mogelijk te gebruiken (of is het misbruiken?) om belastinggeld over te hevelen naar hun toekomstige werkgevers. In ruil daarvoor krijgen ze dan ook vet betaalde postjes na hun politiek carrière. De voorbeelden daarvan zijn legio. Namen noemen zou dit stuk te lang maken.
Hamvraag is of deze partijen wel terug groot willen worden? Als je vooral voor jezelf wil zorgen hoef je niet groot te zijn. Zelfs als een irrelevant partijtje kan je nog altijd aan de vetpotten zitten. Dat bewijst de Sp.a bvb. in Antwerpen. Maar ook VLD en CD&V kozen voor de macht en voeren het beleid dat de NVA en het VB uitstippelden uit. Het logische gevolg is dat we volgende keer een VB/NVA regering krijgen. Dan zal Karel De Gucht waarschijnlijk proclameren dat het de kiezer zijn schuld is en verder incasseren bij de dik betaalde banen die hij verzamelde toen hij Eurocommissaris was. Het ziet er dus niet goed uit voor de democratie en we weten ook aan wie we dat te danken hebben.
