In De Standaard van 7/8 zegt professor bestuurskunde Bram Verschuere (UGent) terecht dat lokale politici niet graag echt hete hangijzers voorleggen aan de burger. Dat is ook het geval met de minder hete hangijzers. In de stadsmonitor scoren gemeenten steevast erg laag als de burgers hun mening geven over de mate waarin zij betrokken worden bij het lokale beleid.
Niemand betwist dat de organisatie van verkiezingen een peiler is voor de democratie, al zetten de afschaffing van de stemplicht bij de komende lokale verkiezingen en de enorme middelen die partijen op sociale media en andere fora kunnen inzetten hier een serieuze ruis op. Meer problematisch is er wat er in de niet-verkiezingsjaren gebeurt op vlak van participatie tussen de verkozenen en de burgers.
Er zijn natuurlijk momenten waarop de burger met hen in dialoog kan treden. Zo zetten de lokale bestuurders bij bepaalde projecten voor omwonenden hoorzittingen op touw, al was het maar om nadien tijdrovende beroepsprocedures te vermijden. Burgers kunnen mits het verzamelen van de nodige handtekeningen ook een punt op de gemeenteraad agenderen en toelichten of het lokale bestuur verplichten een volksraadpleging te houden. Zoals De Standaard meldt wordt er in de praktijk nauwelijks gebruik gemaakt van deze tweede mogelijkheid. Dat is ook het geval voor tussenkomsten op de gemeenteraad.
Veel beter dan deze momentane tussenkomsten is de organisatie van structurele participatie. In dit verband is het positief dat elke gemeente adviesraden heeft, al belanden veel van hun adviezen zonder meer in een lade. Ik geloof niet in het voorstel van David Van Reybrouck om de participatie te organiseren via aanduiding van een groep gelote burgers.
In Leuven heeft men dat in enkele besluitvormingsprocessen toegepast, maar telkens wist niemand wie het waren noch welke standpunten deze burgers innamen. Waren ze deskundig? Konden ze onafhankelijk optreden? Waren ze verbaal sterk genoeg? Niemand die het weet.
Ik pleit voor de installatie van een schaduwgemeenteraad wiens adviezen de echte gemeenteraad verplicht moet bespreken en ter stemming voorleggen. Deze schaduwgemeenteraad dient te bestaan uit burgers die wel degelijk ook anderen vertegenwoordigen. Ik denk hierbij vooral aan leden van adviesraden én van buurtcomités. In een stad als Leuven zou elke adviesraad hierin elk een vijftal personen kunnen afvaardigen. Ook de buurtcomités zouden per deelgemeente hetzelfde aantal kunnen delegeren. Op die manier komt men tot eenzelfde aantal personen als in de echte gemeenteraad.
