Naar aanleiding van de Dag van de Consument 2013 publiceerde het OIVO een dossier rond Consumer Empowerment. Consumenten staan soms sterker in hun schoenen dan ze denken. Voor alle consumenten, zeker voor diegenen die het hardst getroffen worden door de crisis, bestaat de mogelijkheid om het heft in eigen handen te nemen. U hebt de kracht om het tij te keren, bijvoorbeeld door repair cafés of workshops te bezoeken, van bank of energieleverancier te veranderen… Met andere woorden: door een actieve consument te worden en geen passieve verbruiker te blijven. Doorzelf aan het roer te staan, kan de consument het maatschappelijk leven verrijken én tegelijk de eigen toekomst in handen nemen.
We Like to Share : alles kan beter
Dankzij de popularisering van het internet en nieuwe begrippen als “liken” en “sharen”, dankzij de makkelijkere toegang tot zowel lokale initiatieven als exotische reisbestemmingen, wordt de wereld echt een dorp. Een dorp waar je bij de buurman langs kunt gaan om iets te ontlenen, een dorp waar je niet noodzakelijk dient te betalen met geld als een tegendienst kan volstaan. Een kleine gemeenschap waar je niet enkel je ervaringen, maar ook goederen en diensten worldwide kan delen met andere mensen. Deze nieuwe technologische realiteit en de zich steeds verder ontwikkelende manieren van communicatie zorgen onvermijdelijk ook voor een nieuwe burger, en een nieuwe consument.
We leven allemaal in een kapitalistisch systeem dat ons soms weinig keuzes laat: we lijken wel verplicht om te consumeren wat ons wordt aangeboden. Maar is dit ook echt zo? Natuurlijk is niemand verplicht om een iPad, een smartphone of een nieuwe auto te kopen… Waarom een auto kopen als u enkel korte trajecten aflegt en autodelen of Cambio voor jou misschien de oplossing is? Waarom nieuwe kleren kopen in een anonieme keten, die bij aankoop reeds vervuild zijn door kinderarbeid, als u tijdens een ruilactie bij een vriendin om de hoek een origineel design aan de haak kan slaan? Waarom gelaten zuchten als de energiefactuur in de bus valt, als u door een grondige vergelijking serieus wat centjes kunt besparen? De voorbeelden zijn legio… Voor elk aspect van ons leven hebben we zelf de beslissingsmacht om even stil te staan en te zeggen : dit kan anders… en beter.
De consument, de vrije keuze en de waakhond
Eén van de belangrijkste waarden in onze liberale samenleving is de vrije keuze. En laat dit nu net het middel bij uitstek zijn waarmee we ons lot in eigen handen kunnen nemen. Wij, de consumenten, kiezen zelf waaraan we ons geld uitgeven. Die keuzevrijheid moeten we koesteren en actief gebruiken om zelf verantwoorde keuzes te maken..
Anderzijds is het natuurlijk zo dat de overheid ons bepaalde regels oplegt, die ons helpen om door de bomen het bos nog te zien. En maar goed ook, want door het verschaffen van informatie of bijstand kan de overheid ons een helpende hand toesteken en ons begeleiden bij het maken van belangrijke levenskeuzes, en tegelijk fungeren als een waakhond, omdat zelfcontrole nu eenmaal niet altijd volstaat. Een actieve consument is dan ook een bewuste burger, die weet wat de gevolgen zijn van zijn beslissingen, maar die tevens aanvaardt dat de overheid hem of haar bepaalde beperkingen oplegt, die vaak ten goede komen aan de eigen gezondheid of portemonnee.
Een actieve consument is niet iemand die onbeperkt Red Bull, Monster of Burn blijft drinken als de Belgische Hoge Gezondheidsraad al in 2009 waarschuwde voor de risico’s van overconsumptie van energy drinks. Een actieve consument is een goed geïnformeerde consument, die weet wat zijn rechten en plichten zijn, maar die tegelijk beseft dat hij of zij in onze vrije markt veel macht bezit. Als de consumenten hun vraag aanpassen, door bijvoorbeeld meer vegetarisch te gaan eten of groene energie te gaan gebruiken, zal het marktaanbod snel volgen. Zo ontembaar is die vrije markt dus niet.
Een voortdurende waakzaamheid en een actieve participatie in het maatschappelijk debat, een automatische alertheid bij banale dagelijkse aankopen…: actief en bewust consumeren is nog nooit zo makkelijk geweest en de effecten zijn enkel positief. Aan de andere kant kan wie niks doet, natuurlijk ook niks verkeerd doen. De keuze is aan u!
Peter Beda
Communication Manager OIVO
Het volledige dossier : Consumer Empowerment.
