Woensdag 26 mei werd Alberto Pizango, een Peruaans inheems leider en president van de ‘Asociación Interétnica de Desarrollo de la Selva Peruana‘ (AIDESEP) in Lima gearresteerd.

Pizango keerde terug uit ballingschap in Nicaragua, waar hij ongeveer een jaar geleden asiel had gekregen nadat de Garcia-administratie hem verantwoordelijk hield voor de dodelijke slachtoffers tijdens een gewelddadige raid van de ordediensten, 5 juni 2009, op enkele honderden inheemse demonstranten van de duizenden die al meer dan 50 dagen een geweldloze wegblokkade hielden aan het Amazonedorp Bagua.

Vrijhandelsakkoord met VS aan basis conflict

De terugkeer van Pizango komt enkele dagen voor een ontmoeting tussen de presidenten Garcia en Obama. De protesten ontstonden vorig jaar toen Garcia het VS-Peru Vrijhandelsakkoord [1] gebruikte om een aantal decreten af te kondigen die de landrechten van inheemse volkeren terugdraaiden en een groot deel van het Amazonewoud openstelden voor ontginning door Amerikaanse bedrijven.

Het incident dat ontspoorde door het gebruik van buitenproportioneel geweld vanwege de ordediensten en waarbij 34 doden vielen aan beide zijden (23 van hen waren politiemensen) en meer dan 200 gewonden [2], leidde ertoe dat het Peruaans Congres twee van de negen presidentiële decreten waarvoor de inheemse volkeren niet werden geconsulteerd, introk.

Creatief met beschuldigingen

Pizango die tijdens de gewelddadige raid honderden kilometers verderop in Lima was, wordt beschuldigd van “rebellie, opruiing en samenzwering tegen de staat en de constitutionele orde, en het verschonen van misdaden tegen de openbare orde”.

Het bewijs voor de beschuldigingen blijkt te rusten op een persconferentie die Pizango gaf op 15 mei 2009 tijdens dewelke hij opriep tot een “inheemse opstand” tegen de overheid.

Tijdens die persconferentie verduidelijkte hij dat deze oproep tot opstand een oproep was aan het adres van de overheid om bovengenoemde decreten te annuleren. Daags nadien, tijdens een andere persconferentie, herriep hij de woorden “inheemse opstand” in aanwezigheid van de ombudsman voor de rechten van de mens.

Peruaanse mensenrechtenexperten zijn het erover eens dat de beschuldigingen tegen Pizango geen wettelijke grond hebben. Internationale en Peruaanse mensenrechtenorganisaties roepen de regering van Garcia op om de verzonnen klachten tegen Pizango te laten vallen en de oorzaken van het conflict met de inheemse volkeren aan te pakken.

Internationaal recht aan de kant van inheemse volkeren

In februari dit jaar vroeg de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) van de Verenigde Naties de Peruaanse regering de “exploratie en ontginning van de natuurlijke rijkdommen die de inheemse volkeren treffen op te schorten” [3] tot de overheid mechanismen heeft ontwikkeld voor raadpleging en medezeggenschap in overeenstemming met IAO-Conventie 169 [4] over de rechten van inheemse volkeren.

Internationale verdragen zoals IAO-Conventie 169 en de VN-verklaring inzake de Rechten van Inheemse Volkeren [5] verplichten overheden het zelfbeschikkingsrecht van inheemse volkeren te respecteren. Overheden zijn wettelijk verplicht om de vrije, voorafgaandelijke en geïnformeerde instemming van betrokken inheemse volkeren te verkrijgen alvorens over te gaan tot beleidsdaden of economische activiteiten.

Inheemse volken zijn goed voor ongeveer 40% van de bevolking in Peru, met een aantal van 8 à 9 miljoen mensen. Geschat wordt dat er meer dan 60 inheemse groepen verspreid leven in de berg-, kust- en Amazoneregio. De grootste inheemse groepen zijn de Quechua en Aymara bergvolkeren.

President Garcia echter legt een ontwikkelingsmodel van het Amazonewoud op dat is gebaseerd op de kortzichtige winning van natuurlijke grondstoffen en dat de rechten van deze mensen, wier leven afhankelijk is van het regenwoud, met de voeten treedt.

noten:

[1] United States – Peru Trade Promotion Agreement (Office of the United States Trade Representative) – Wikipedia
[2] Peru: Bagua, six months on: “Just because we think and speak differently, they are doing this injustice to us”, rapport Amnesty International, december 2009, p.7, p.14
[3] Monitoring Indigenous and Tribal Peoples’ Rights through ILO Conventions – A compilation of ILO Supervisory Bodies’ Comments 2009-2010, p.111 (i)
[4] IAO-Conventie 169  
[5] VN-verklaring inzake de Rechten van Inheemse Volkeren

linken:

• Indigenous leader returns to Peru after one year in exile (Amazone Watch)
• Indigenous leader could face unfair trial (Amnesty International)
• AIDESEP
• IAO 
• PRO 169 (IAO webstek gewijd aan Conventie 169)

UPDATE zaterdag 29 mei: Pizango is momenteel in afwachting van zijn proces in vrijheid gesteld. Hij mag het land niet verlaten, moet maandelijks rapporteren over zijn activiteiten, strikte gedragsregels naleven en mag niet zonder voorafgaandelijk het gerecht te informeren van adres wijzigen. De rechter motiveerde de vrijlating met Pizango’s toezegging samen te willen werken met het gerecht en zijn vrijwillige terugkeer naar Peru.