De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Waarom staat liefdevolle lichamelijke nabijheid beleven blijvend haaks op essentiële kerkreglementen? Add: Abbé Pierre

zaterdag 28 september 2024 07:48
Spread the love
Addendum: het geval Abbé Pierre en Jean Vanier; 4 oktober, 14 uur
Het doet ons veel plezier dat de echo’s vanwege slachtoffers van misbruik in de Kerk na het onderhoud met de Paus overwegend zeer positief zijn. In het VRT-radionieuws van acht uur na het gebeuren op 27 september 2024 horen wij een getuige: “Nog nooit, in al die jaren, heb ik een clericus ontmoet die zo goed, open en vriendelijk luisterde. De bisschop van Rome heeft zich aan ons met aandrang verontschuldigd. Hij zei: “Ik ben boos dat jullie dit hebben moeten doorstaan!”
Deze paus Franciscus is een groot man, een zegen voor de Kerk, een van de beste pausen sinds eeuwen. Maar in Kerk en priesterschap hapert er een en ander aan belangrijke voorwaarden voor menselijk bestuur, voor kansen op menselijke ontplooiing en op goede werkomstandigheden. Bepaalde oude idealen en afspraken zijn dringend en pijnlijk-duidelijk aan revitaliserende updates toe. Bovenal blijkt de opvatting van de Kerk over het menselijk lichaam en over lichamelijke liefde op nefaste manier ouderwets en huichelachtig te blijven. Misschien niet bij de cutting edge-theologie van Leuven, waar op dit punt groten zoals Roger Burggraeve positieve bijdragen hebben geleverd, en waar de meeste theologen al lang gehuwde mensen zijn, maar wel in het Vaticaan.
Daarom geef ik op dit moment graag enkele kernachtige bedenkingen bij de debatten over emoties, seksualiteit en tederheid in de Kerk. Bij het debat en de hoop wat betreft priesters die een levenspartner & liefdespartner nemen, en over de wenselijkheid van meer vrouwelijke spirit in de Kerk.
Het is duidelijk dat het model van het verplichte celibaat, ingevoerd in de elfde eeuw in specifieke omstandigheden, meer dan uitgeleefd, uitgewoond en failliet is.
__
De diep ingewortelde behoefte van de mens aan nabijheid – in de lichamelijke zin – staat haaks op de eeuwenoude interpretatie van de evangelies door het Vaticaan: “cijfer jezelf weg, zoals Jezus, om de medemens bij te staan”.
Persoonlijk hoorde ik, toen ik vrijwilligerswerk deed in een rusthuis met oude zusters van een bepaalde orde, van een medezuster het verhaal van een zuster van de missiesorde. Die verplicht werd in oorlogsgebied zwaar gewonde soldaten te wassen en te verzorgen. Onbegonnen werk voor een jonge vrouw die nog nooit een man had bekend, uiteraard… De vrouw is na dit trauma uit de orde en uit de Kerk gestapt.
___
Meer en meer zien we hoe door dit model priesters zichzelf leeg gaven en geven: verondersteld als zij zijn om “liefde te delen”, terwijl daar geen thuis tegenover staat, waar zij de batterijen (van en voor liefdesvoorraad!) kunnen opladen.
__
In Leuven was er een tijd terug een jonge priester die opviel door zijn charisma, door vuur en overtuiging in prediking en stijl; hij deed uitspraken tijdens homilieën als “Jezus evenaren is niet moeilijk!”. Hij, deze Jan. D. – fascineerde mij en andere parochianen van de Universitaire Parochie. Later, toen ik zelf een echtgenote koesterde van Igbo afkomst uit Nigeria, leerde ik het geheim van deze man kennen: hij stond in kringen van immigranten uit Nigeria bekend als… verdoken seksuele partner van Afrikaanse vrouwen zonder man.
De analyse dat mensen toegang tot lichamelijke warmte dienen  te krijgen, en dat anders gevaarlijke ontsporingen dreigen, gaat ook op voor enkele van de allerbekendste, meest toegejuichte figuren van de katholieke Kerk in onze tijd, in de late twintigste eeuw. Eind september werden de archieven over Abbé Pierre vrijgegeven, tenminste tot 1971, de meer recente pagina’s zijn om onduidelijke redenen nog niet vrijgegeven. Deze man was wereldberoemd om zijn vroomheid en zorg voor kwetsbare mensen, voor gelovigen op zoek naar inspiratie ook. Hij blijkt al van halverwege de eeuw met ernstige feiten van misbruik te zijn gesignaleerd aan zijn oversten. Dat viel te lezen in Liberation van onlangs, de redactie van deze befaamde Franse krant kon de dossiers al inkijken. Idem voor Jean Vanier. Die zijn leven begon als scheepsmaatje, en de stichter werd van huizen in vele landen waar gezonde mensen samen leven met gehandicapte jongeren, de Ark-gemeenschappen. Ook voor deze bijna-heilige bleek dat de energie en de inspiratie die uitgaat van de evangelies en van Jezus “de levende” (titel toegekend door de grote theoloog Edward Schillbebeeckx) ruim onvoldoende was om met dit nobele en “zelfvergeten” werk door te gaan… Kennelijk was erotisch contact met echte levende mensen minstens even belangrijk voor deze ‘goede mensen” om energie en levenslust op te doen. Daarin zullen we, ook als christelijk gelovige mensen, de opvattingen uitgesproken tijdens het Concilie van 1962 die breed in de maatschappelijke mentaliteit zijn doorgebroken na mei 1968 toch moeten bijtreden.
De inspirerende, tegendraadse en stoutmoedige wijsheid van Vanier “Celui qui me dérange, éveille en moi la vie!” – “Hij die mij verstoort, wekt in mij het leven op”, krijgt op die manier wel een zeer wrange, ironische bijklank.
__
Het lijkt mij een veelzeggende anekdote en situatie: hoe ver is het gekomen, als de beste, meest dynamische vertegenwoordigers van de Kerk (de man liet zich opmerken en werd naar het Vaticaan geroepen om aldaar te werken), zich ook juist maar staande weten te houden door… een paar van de meest essentiële reglementen flagrant te doorbreken?
___
Het is hoog tijd dat Kerk (en ook de wereldse samenleving, waar het nog nodig is) gaat inzien dat de waarde van het Woord, zo typisch voor de klerikale cultuur, vandaag misschien wat lager mag ingesteld worden; dat lichamelijkheid, menselijke warmte, tederheid, erotiek, huidcontact en de orgastische ervaring aan opwaardering toe zijn in onze morele systemen en waardeschalen. Net zoals lichamelijke liefde voor mensen bevrijding, troost en heil betekent, meer dan (nog meer) Geld zoeken of bezitten.
Het lijkt erop dat vanuit fixatie op hokjesdenken met “hetero”, “homo” en “pedofiel” als onderzoekskader, kerkmensen én leken het misbruikschandaal lang verkeerd hebben ingeschat:  was het niet gewoon het gemis aan menselijke warmte en intimiteit die tot het kindermisbruik aanleiding gaf? Het heeft er alle schijn van, als  je tenminste van een eerlijk, modern mensbeeld vertrekt.
__
Geen ingeboren neiging tot het beleven van erotiek met kinderen. Jongens en meisjes waren wat “voor de hand lag”; dat waren – duidelijk als gevolg van het celibaats-corset – de enige “seksuele partners” die beschikbaar waren. Gemakkelijke partners ook, voor mannen die nooit veel ervaring met erotiek en seks hadden kunnen opdoen; de gezagsverhouding verlaagde de drempel en was een tegen-middel tegen de onzekerheid en onervarenheid.
De hedendaagse stand in wetenschappen als de seksuologie kan aanknopingspunten tot gezond maken, saneren bieden: zoals in het concept “seksuele gezondheid”.
Priesters, zo stellen seksuologen, hadden en hebben vaak een weinig ontwikkeld begrip van seksualiteit. Zij hebben individueel nog veel te leren. Dàt is een potentieel probleem.
De priester valt na eeuwen van verkeerd begrepen superioriteit, het zogenaamde Klerikalisme.
___
Wij mogen hopen dat deze Paus voor zijn dood nog de kracht zal vinden grondige verbeteringen door te voeren. Dat hij de koe bij de horens zal vatten, op zijn Vlaams gezegd. Vaticaanse theologen en beleidsmakers in de dicasteries kunnen intussen beslist goede inspiratie halen uit het besef dat in de wetenschappelijke wereld gemeengoed is intussen: dat de mens thuishoort in de dierenwereld. Wat ook juist betekent dat je de mens geen goed doet door hem hoofdzakelijk te zien als een brein zonder lichaam. Een lichaam met noden. Aan liefde. God was volgens een van de grote evangelische definities toch juist dat: Liefde?
___________________________________________________________
Graag mag ik om af te sluiten een mooi en kernachtig gezegde meegeven. Het inspireerde mij meteen als twintiger, toen ik het aantrof in literatuur in kringen van de Nieuwe Sociale Bewegingen in de jaren tachtig: in kritiek op de rationaliteitscultuur van generaties terug, in contrast met de beroemde uitspraak “Je pense, donc je suis – ik denk, en dus weet ik dat ik leef” uit het denken van de priester-filosoof René Descartes, klinkt het eigentijds, strijdbaar, speels en eigenzinnig aldus
“Je, danse, donc je suis!”
_____________
Bij de foto: de Kerk heeft terecht de ambitie de wereld voor de mens te verbeteren; daartoe ziet zij zichzelf en de gemeenschap van gelovigen graag als één grote familie. De gezonde, warme familie kan dan model staan; wat is een familie echter waard, waar er geen genegenheid, tederheid en warm contact wordt gedeeld? (Foto (c) S. Hublou)
Afbeelding: de “filosoof met de hamer”, Nietzsche, die levenslang op zoek leek naar een liefdesrelatie met een vrouw, maar die niet vond; hier geportretteerd door Münch. Portret van Paus Franciscus te gast aan de KU Leuven bij rector Luc Sels (Pieter Timmermans, via Facebook).
1484-0710

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!