Het volk: een woord dat wij achteloos, haast ongemerkt gebruiken. Zoals destijds de titel van het dagblad ‘Het Volk’. Ook het volksken genoemd. Van Volkswagen (iedereen zijn auto) tot volkssport, van (nationaal) volkslied tot volkspartij.
Wat het laatste betreft zat de Christelijke Volkspartij nog niet zolang geleden in een bijzonder comfortabele positie. Een ongenaakbare beverburcht met veelvuldige ingangen en een ingenieus systeem van onderling in verbinding staande gangen. Onderwijs, kerk, gezin, landbouw, ziekenfonds, vakbond, bank en verzekering, kranten en publicaties, verenigingen…
Er is stilaan verandering in gekomen. Velen probeerden de leemte op te vullen. Een eigen invulling te geven aan hun volkspartij. Met uiteraard hun eigen sponsors. De nette burgervolkspartij van de bevlogen Guy Verhofstadt. De gezellige volkspartij van Teletubbie Steve Stevaert.
De Vlaamse Volkspartij van het Blok zelfs, de Forza Flandria, waar nu N-VA een wat nettere (lees meer aanvaardbare) versie van aan het maken is. ‘Een echte volkspartij’ schreven Abts en Swyngedouw in hun onderzoek.
In draaiboeken van toneelstukken spreekt het volk vooral in slogans. Meestal kort en met één stem. Het volk mort, het roept en scandeert, het juicht.
Het volk spreekt zich ook uit in volksstemmingen, in verkiezingen. Het volk heeft gesproken. Dat heet dan democratie. In Turkije (1) vandaag, in de VS gisteren, in Congo morgen.
Ik moest aan dat alles denken toen ik gisteren op Canvas de reportage ‘de verontwaardiging’ zag, over de protesten van de jongeren op de Spaanse pleinen. Op deze site is er ook heel wat over geschreven.
En meerbepaald het beeld van Raul Bonilla (36 jaar, activist op de Plaça de Catalunya, muzikant met diploma economie en postgraduaat communicatie en marketing, spreekt 5 talen, schreef 200 CV’s, maar heeft geen vast werk): “Ons land is als een schip op zee. Door de gaten in de romp is het schip aan het zinken en zitten de mensen onderaan in het water. Op het bovendek spelen de rijken golf en drinken cocktails. Zij vragen waar hun ijs blijft want hun caipirinha wordt warm. Wij zitten toch op hetzelfde schip? Waar zijn wij mee bezig?”.
“We zitten in een diepe, radicale, systemische crisis”, zegt filosoof Manuel Cruz in de reportage. “De irrationaliteit van het systeem wordt aangeklaagd. En zoals bij andere periodes in de geschiedenis roept dat reacties van angst op bij bepaalde sociale groepen, zoals bijvoorbeeld de middenklasse”.
Media spelen hierbij een dubieuze rol. Enerzijds hebben zij de opdracht om de samenleving te informeren. Anderzijds zijn zij zelf meer en meer product van het systeem. Internationaal afhankelijk van belangen en machten. Veelal bezig met hun concurrentieslag, met oplage- en kijkcijfers.
Mondige (jonge) mensen leggen zich niet neer bij die situatie. Zij spreken zich uit. Zijn niet meer tevreden met hun rol om eens om de zoveel jaren een bolletje rood te maken. Willen verandering in een samenleving van onrecht en ongelijke verdeling. Wensen oplossingen voor milieuproblemen, voor de gevolgen van de globalisering.
Groepen en organisaties kunnen bij dit proces hun inbreng doen: vakbonden, drukkings- en milieugroepen, alternatieve media.
Zoals wij het zien bij de Arabische Lente. Maar ook met het referendum in Italië. Of de standpunten over kernenergie in Duitsland. Bij ons verleden week, naar aanleiding van het ontslag van onderzoekster Barbara Van Dyck (2), en de invloed van grootindustrie op wetenschap en politiek.
Zo kan ook het burgerinitiatief van David Van Reybrouck een bijdrage zijn. G1000 als een remedie tegen de metaalmoeheid (3) van de politieke partijen. Als een poging om uit de politieke impasse te raken. Want ook hier zit de crisis diep, en alleszins dieper dan de populistische Frans-Vlaams tegenstelling (4). Vandaaruit is De Wever en zijn N-VA er eigenlijk maar een randfenomeen van (al spint hij er dankbaar flink wat garen bij).
Immers, niets zou erger zijn dan zich neer te leggen bij de zogezegde realiteit. Angstig hopend dat het niet erger wordt. Of besluiteloos toeziend, overtuigd dat alles bij het oude blijft. En verwachten dat ‘men’ het ook deze keer wel zal oplossen.
Un altro mondo è possibile.
(1) Doet Erdogan u ook een beetje aan Leo Tindemans denken? Op het snorretje na. Maar goed, laten we dat snorretje catalogeren onder de noemer ‘volksgebruik’.
(2) Ondanks de protesten vertoeft Barbara nog altijd op de straatstenen van Leuven. Wat aantoont dat bastions niet zomaar zijn neer te halen. Er lopen daar ook heel wat leenmannen en leenheren rond.
(3) De term wordt aangehaald door Premier Van Lopende Zaken Leterme zelf.
(4) Ook gezien, op zijn laddertje (zelf gekocht), De Winter en zijn falanks in maatpak met de straatnamenactie en mediashow in de Wetstraat? Tussen zielig en belachelijk in (niet echter voor die media). Het is natuurlijk zijn bedoeling net iets meer te doen dan De Wever (zie ook het dossier over migratie). Nu de Forza Flandria niet door gaat, en hij VOKA toch kwijt is… als overlevingsstrategie, er volop tegenaan.