Deze column heb ik graag maar ook wat geërgerd en ongelovig gelezen. De onderliggende historische stroom bij de geschetste problematieken is misschien eenvoudig samen te vatten, dat is niet veel nieuws voor wie de geschiedenis van de wereld kent:
__
Wij, Europa, zijn een oude cultuur, een rijpe beschaving, “de Oude Wereld”.
De fut op de werkvloer is er misschien wat uit, de zin om vlot en soepel economisch te vernieuwen. (Waarbij we niet vergeten dat vernieuwingen vaak in een eerste tijd diepe ellende meebracht, zoals de Enclosures in Engeland! [Waarbij de weiden van de armere boeren omheind werden, commons werden afgeschaft, om hogere agrarische productie te bereiken].
Wij Europa zijn ook de geslagen hond, zoveel oorlogen heeft Europa de laatste vijf eeuwen op eigen terrein te verduren gekregen. In Warschau hing tot voor kort merkbaar een duistere wolk boven de stad, na zo onmetelijk veel ellende onder de nazi’s. Duitsland zelf was 80 jaar geleden een complete puinhoop, letterlijk.
Misschien ook daarom dat we (wat ambitie betreft) milder zijn voor elkaar, en graag aan cultuur en consumptie doen. Misschien zijn wij wel wijzer dan wie toch de zonde begaat waarvoor de volkswijsheid waarschuwt: “Ga niet leven om te werken. Werk om te leven”.
Adviseurs die Abstracte analyses maken en adviezen formuleren voor meer economische arbeid en productie mogen blij zijn dat er tienduizenden zorgzame mannen en vrouwen de honderdduizenden mensen opvangen die uitvallen uit de arbeidsmarkt. Dat ziekenfondsen en de geneeskundige wereld de overwerkten opvangen; nu al bedragen de gezondheidskosten een groot deel van de staatsuitgaven en de geestelijke gezondheidsproblemen vormen een ruime meerderheid van wat de ziekenfondsen uitgeven. Dat lijkt mij verband te houden met de geschiedenis die altijd maar sneller gaat, al vele eeuwen zo; met tot wat het maatschappelijke ritme is verworden: de ratrace. Met het vergeten van fundamentele wijsheid die vorige generaties hebben gecodificeerd in spreuken zoals Festina lente.
__
Wat Amerika betreft, dat noemen wij niet voor niets De Nieuwe Wereld. Die profiteren nog van “beginnersdynamiek” sinds 1776 en van het reuze Overwinnaarsdivident van ’41-45.
De Verenigde Staten plukken nog altijd de vruchten van de toegewijde vechtlust en het organisatievermogen, de hoge wapenproductie die hen de oorlog lieten winnen.
__
China is een oude beschaving, maar zij bleef later eeuwenlang achterop hinken, toen Europa de opeenvolgende bekende golven van frisse dynamiek kende: de Renaissance, de Verlichting, de Industriële revolutie 1 en 2 en 3, en de verrijkende en energetiserende periode van de exploitatie van de kolonies.
Sinds nauwelijks een (halve) generatie heeft China met vallen en opstaan, met aanvankelijk veel oorlog, dodelijke hongersnood en eleminatiegolven van de elite, een nieuwe energie en nieuwe flow gevonden, dat is waar. Laten wij ons echter niet blindstaren op het nominale succes: die periode van economische groei is met grote kosten gekomen; waaronder ontevreden burgers (ik leerde een echtpaar ingenieurs kennen uit Nanking die na studie in Leuven niet terugkeerde, tegen de wens van de staat in); met torenhoge zelfdodingscijfers in de grote steden; en met een totalitair systeem met een dictator aan het hoofd. Seneca zei al:
“Iniqua numquam regno perpetua manent (Medea): strenge heren regeren niet lang”.
__
Met dit grote plaatje voor ogen, wie zijn wij, analisten, dan om – als een soort verbale “krachtpatser” en intellectuele “pleaser”, het zijn de eigen woorden van Holslag, onze mede-Europeanen en tijdgenoten de levieten te lezen en met alle mogelijke zonden en schuld te beladen?
__
Zijn welbekende, bijna religieuze ijver en bekommernis om het Europese lot leidt hem tot vreemde uitspraken en tot een toon van religieuze toorn.
Herinner u intussen wat hij in Hasselt zei bij het begin juni tijdens de herdenking van de raid van verzetsmensen op de gevangenis op 10 juni 1944 over de Rota Fortuna.
Het rad van de fortuin: de geschiedenis gaat in grote mate haar gang, daar heeft de mens maar zeer beperkt vat op.
__
Of is de man echt van mening dat zijn persoonlijke leefpatroon model kan staan voor iedereen? Ik ken niemand die zo hectisch in de weer is. Van de Universitaire Aula naar de tv-studio’s in binnen en buitenland, over het schrijfbureau voor de wekelijkse columns en opiniestukken, naar het gezin en het ouderschap, de stedelijke politiek, en dan nog een stukje ultralopen met een professional. Tussendoor werkt de schrijver elk jaar een boek af en dan zijn er nog de trainingen voor het reserveleger.
Is dat zijn ideale wereld? Zijn norm voor de mens van de 21ste eeuw?
Update. Wat mankeert er aan de heilsboodschap van Holslag?
Een mevrouw stelde op het profiel van betrokkene in reactie op mijn bondige twijfel: “Is er niet altijd wat “qui cloche”?
Hierbij greep ik de gelegenheid mijn kritiek, gegroeid na vele jaren en aanvankelijk een instinctief gevoel, onder woorden te brengen.
“Dat kan je filosofisch en in het algemeen en dichterlijk zeker zo stellen. Niets is perfect. Maar ik bedoel het anders. Als ik bijvoorbeeld de analyse lees van Koert Debeuf in “Waarom dit niet de laatste oorlog is”, die over grotendeels dezelfde dingen gaat, dan ben ik zonder veel moeite helemaal mee. Holslag volg ik al zeker vijftien jaar vrij intens en vrij compleet; soms overtuigt hij; maar geregeld weet ik dat hij in al zijn briljantheid van visie, essentiële dingen over het hoofd ziet; die zijn “ambitieuze aansporende visie “onderuit halen, ondoenbaar maken. Zoals zijn neiging “de zweep erop te leggen” “omdat we mee moeten met verre landen die productiever zijn”; een ideaal dat echter vloekt, onder andere met twee fundamentele werkelijkheden:
1. De nood en het recht van mensen om het rustig aan te doen in dit aardse leven; zoals het vanaf ca. 1900 tot twee generaties geleden ook voor velen echt gemakkelijker was te leven en goed te leven zonder je uit de naad te werken.
2. met de vaststelling dat er – ook juist door de eisen van politici om “het BNP” op peil te houden, en de concurrentie tussen buren om “demonstratiegoederen” zoals grote auto’s aan te schaffen, en door het sterke arbeidsethos in Vlaanderen, een grote minderheid met mentale pijnen uitvalt. Een half miljoen mensen staan voor ons land op “langdurige ziekte”statuut. Dat is zeker niet voor het grootste deel misbruik of lafheid of luiheid. Daarbij de tienduizenden mensen met zware aandoeningen die in de institutionele psychiatrie moeten op adem komen, en trachten genezen; daarbij de mensen die in andere “pathologie” een uitweg zoeken, waarvan een deel in de criminaliteit, en dus in de gevangenissen, die overvol zitten. Daarbij het op Europees niveau extreem hoge aantal zelfdodingen in ons land; bijna tien per dag. En daarbij een 110 zelfmoordpogingen per dag. Ook een fenomeen dat iets zegt. Dat wellicht dit zegt: deze samenleving is aan structurele verandering, aan vermenselijking toe.
En dan komt Jonathan Holslag met de boodschap: “wees fier en werk harder!” Dan moet ik dus schrijven: il y a quelque chose qui clôche dans ce discours. Of in dichterlijk Nederlands: er is stront aan de knikker. Of nog: “Dit is niet de heilsboodschap waar wij op zitten te wachten in onze gemeenschap”.
_______________________________________________
Blog ruim 600 keer gelezen op 24 september 2024.
N.B. Meer blogs lezen? Klik door op de auteursnaam boven een stuk; de oranje letters geven dan toegang tot de lijst.
