In 2023 werden in ons land 36.855 verkeersongevallen geregistreerd waarbij 501 mensen binnen de 30 dagen het leven lieten en 3.261 anderen zwaargewond geraakten. Uit de enquêtes van VIAS blijkt continu hoe lichtzinnig Belgen omspringen met de risico’s. Liefst 84 procent zei vorig jaar het verkeersreglement niet steeds na te leven.

Als gevolg van de luchtvervuiling stierven er volgens het Europees Milieuagentschap vorig jaar in ons land 6.180 mensen vroegtijdig. In Vlaanderen was het verkeer volgens de Vlaams Milieumaatschappij in 2020 verantwoordelijk voor 20 procent van het fijnstof PM2,5 en 54,27 procent van stikstofdioxide.

Het aandeel is veel groter bij drukker verkeer. Alle 24 meetpunten in Brussel overschrijden de nieuwe Europese grens van 20 µg/m3 stikstofdioxide.

In Europa sterven jaarlijks 12.000 mensen door lawaaioverlast. In Vlaanderen heeft 3 op 4 last van omgevingsgeluid. Ook hier is het aandeel van het verkeer erg groot.

Het aandeel van het binnenlands vervoer in de CO2-uitstoot wordt voor Vlaanderen geraamd op 23,8 procent, waarvan 96 procent afkomstig van het wegvervoer.

De files in Vlaanderen braken in 2023 alle records. Van november 2023 tot oktober 2024 was er elke werkdag in Vlaanderen gemiddeld 928 kilometer file gedurende één uur. De kostprijs hiervan voor de Belgische economie werd voor 2023 geraamd op 5 miljard.

Er zijn nog heel wat andere nefaste gevolgen van dat wegverkeer zoals de onveiligheidsgevoelens. Uit de stadsmonitor blijkt steevast dat onaangepaste snelheid in de buurt de grootste ergernis is van de Vlaming. Hoe hoger het aandeel gemotoriseerd verkeer in de straat, hoe meer negatieve gevoelens bewoners hebben over de leefbaarheid.

Er is voorts de immense inname van publieke ruimte voor het verkeer, de 10 miljoen dieren die jaarlijks in België het leven laten in het verkeer en de nefaste milieueffecten op de natuur door de uitstoot van stikstofoxides.

Last but not least vermelden we de enorme overheidsinvesteringen in verkeersinfrastructuur. Zo worden de kosten voor de Oosterweelverbinding momenteel al geraamd op 10 miljard.

Toen in 1906 de eerste auto’s in het straatbeeld opdoken schreef emeritus VUB-hoogleraar Prosper De Wilde: “Wanneer men ziet hoezeer de autoriteiten zich ingespannen hebben om de bevolking te beschermen tegen de oorzaken van wanhygiëne, ontberingen en gevaren van allerlei soorten, dan kan men enkel verbijsterd zijn over hun apathie en verzuim tegenover de wandaden van het automobilisme”.

Vraag is of er sindsdien veel veranderd is. In haar boek Het recht van de snelste schrijft Thalia Verkade. “Als de auto nu zou uitgevonden worden zou die nooit op de weg mogen: een machine die wereldwijd duizenden mensen doodt, die een belangrijke oorzaak is van long-, hart- en vaatziekten en bovendien meer dan de helft van de publieke ruimte in de stad nodig heeft”.

De enige mogelijkheid om deze problematiek fundamenteel aan te pakken is dat we met zijn allen minder auto rijden en ons door middel van alternatieve modi verplaatsen zoals openbaar vervoer.

Luc Vanheerentals is zelfstandig journalist en auteur van ‘Leven zonder auto’ (2014) en ‘Fifty Ways to Leave Your Car’ (2018).