Ruslan Kotsaba is een 49-jarige Oekraïense journalist geboren in Ivano-Frankivsk (West-Oekraïne), die voor het publieke tv-kanaal ‘112’ werkte. Hij was de eerste journalist die naar de Donbass-regio trok om er met eigen ogen te gaan zien wat er gaande was.
Zijn conclusie was dat het om een burgeroorlog ging, een broederoorlog. In januari 2015 kondigde de regering een nieuwe mobilisatiegolf aan en Rusland Kotsaba zweeg niet langer: hij wilde een oproep aan de Oekraïners richten.
Hij postte een boodschap op youtube waarin hij zich publiek tegen oorlog en voor dienstweigering uitsprak (https://www.youtube.com/watch?v=Ve_AJRn-HJA, in het Oekraïens zonder ondertitels). Bovendien riep hij zijn Oekraïense medeburgers op hetzelfde te doen. De oorlog in het oosten is geen verdediging tegen ‘een Russische invasie’ zoals hij officieel heet, maar een burgeroorlog. In zijn boodschap pleit hij sterk tegen militaire schijnoplossingen en voor onderhandelingen. Hij zei ook nog: ‘Ik ben beter om twee tot vijf jaar in de gevangenis te zitten dan opzettelijk mijn landgenoten uit het oosten te doden.” – “Het is de hel, het is verschrikkelijk ! Het is verschrikkelijk dat in de eenentwintigste eeuw mensen andere mensen vermoorden, alleen maar omdat ze gescheiden willen leven.” Tot slot hekelt hij het uitblijven van de beloofde sociale en politieke hervormingen in zijn land. Zijn oproep heeft vandaag al meer dan 425000 hits op youtube.
Prompt werd hij op 7 februari in Ivano-Frankivsk aangehouden. Hij werd op 31 maart formeel beschuldigd van “hoogverraad” en riskeert daarvoor 15 jaar cel. Daarenboven wordt hem ook nog “obstructie van de legitieme activiteiten van de strijdkrachten” aangewreven, wat hem nog eens acht jaar kan kosten. Amnesty International heeft opgeroepen om Ruslan onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten en bestempelt de reactie van de overheid als een beschamende inperking van het recht op vrije meningsuiting.
Proces
5 februari jl. kwam zijn proces opnieuw voor. Ruslan Kotsaba kwam aan het woord en herhaalde zijn afkeer van oorlog en zijn vastberadenheid tot dienstweigering: “ik betreur niet wat ik gedaan heb.” Vanuit zijn gerechtskooi richtte hij zich expliciet tot de aanwezige Europarlementariërs en het Europees Parlement. Deze toespraak is op youtube te zien (https://www.youtube.com/watch?v=8yVvMrpGjAw, dit keer met ondertitels) en hieronder volgt de Nederlandse transcriptie.
“Nu ik de kans hebben, richt ik me naar de afgevaardigden van het Europees Parlement.
lk verklaar eerst en vooral dat ik me helemaal niet schuldig voel. Ik bevestig dat ik radicaal gekant ben tegen de oorlog in de Donbass. Net als een meerderheid van de Europese leiders beschouw ik het als een burgeroorlog. En ik benadruk nogmaals dat de overheid door het kiezen van de zwaarste sanctie tegen mij [gevangenisstraf] niet alleen mijn naam, de naam van een eerlijk man bezoedelt, maar dat ze dit doelbewust doet om de burgers van Oekraïne te intimideren en alle kritiek op het regime te onderdrukken.
Wie het regime bekritiseert, wordt beschuldigd van hoogverraad en behandeld als een agent van Poetin, een pion van Moskou. Dit is goed bekeken van het huidige regime: voor de minste kritiek word je direct beschuldigd van hoogverraad. Jullie (de aanwezige parlementariërs, nvdr) hebben de hele rechtszaak bijgewoond, de meesten onder jullie toch, en ik ben jullie dankbaar voor de steun en het bijwonen van de hoorzittingen.
Tijdens het hele proces hebben jullie niet één daad van verraad of obstructie kunnen vaststellen. Alles wat jullie gehoord hebben, is dat deze clowns ermee dreigen mij te doden en mijn kinderen te wurgen.
Ik smeek jullie : journalisten zijn het geweten van de samenleving. Lina Kostenko, een Oekraïense schrijster, heeft gezegd : “Journalisten zijn de ogen van een samenleving die slaapt.” Maar onze samenleving slaapt niet, ze is bang. Als het mogelijk is (want in Oekraïne is het onmogelijk), breng deze zaak dan voor het Europees Hof en voor het Europees Parlement. Het is onbegrijpelijk dat ze je in de gevangenis kunnen steken voor tegendraadse anti-oorlogsideeën. En als hier noch de rechter noch de aanklager het verschil kunnen maken tussen “bewijs”, “vermoeden” en “oordeel”, dan zal het Europees Parlement dat wel doen. Daarom zal ik u zeer dankbaar zijn, indien u deze video op het internet kan laten circuleren, op twitter en op de sociale media. Voorlopig bestaat er nog democratie op het internet, en het is theoretisch nog mogelijk om kritiek te uiten op de machthebbers. Want wat vandaag met mij gebeurt – journalisten, dit is belangrijk! – kan morgen ieder van jullie in deze kooi doen belanden !
Probeer gewoon maar eens te schrijven dat Poroshenko een bloeddorstige beul is, omdat hij doelbewust de oorlog in de Donbass in stand houdt, zodat de plunderingen, de corruptie aan de wegblokkades en de smokkel kunnen voortduren. Meteen zal je tot vijand van Oekraïne uitgeroepen worden ! Onder Stalin werden vijanden van het volk doodgeschoten. En nu belanden ze voor 15 jaar in de gevangenis.”
Rosan Kotsaba, gerechtskooi, 5/2/2016
Europees Parlement
Cornelia Mannewitz volgde als nationale woordvoerder van de Deutsche Friedensgesellschaft en van de Vereinigte Kriegsdienstgegnerinnen (Vereniging van Dienstweigeraars) (DFG-VK) ter plaatse het proces. Ze bracht hierover verslag uit : “Ruslan Kotsaba maakt indruk door zijn vastberadenheid. Zijn arrestatie en opsluiting zien wij als schending van het mensenrecht op dienstweigering. Zijn oproep aan alle Oekraïense mannen om hun militair oproepingsbevel naast zich neer te leggen, mag in een democratische samenleving niet leiden tot vervolging.”
Naar Oekraïens recht bestaat weliswaar de mogelijkheid om militaire dienst te weigeren, maar dit blijft beperkt tot enkele religieuze minderheden. Bovendien mogen soldaten en reservisten geen beroep doen op deze wet. Op dienstweigering staat tussen de drie en vijf jaar gevangenisstraf.
Of Ruslan Kotsaba landverraad gepleegd heeft, is na meerdere procesdagen nog niet beslist. Veel van de in totaal ongeveer 60 getuigen die het openbaar ministerie had opgeroepen, zijn niet komen opdagen. Ruslan Kotsaba wordt ervan beschuldigd dat hij zich als enige Oekraïense journalist bij de separatisten heeft laten accrediteren en dat hij direct uit het oorlogsgebied verslag heeft uitgebracht.
Deze kritische journalist is een doorn in het oog van de openbare aanklager, omdat hij noch voor de separatisten noch voor de Oekraïense regering partij kiest. Hij roept op om de ‘broederoorlog’ te beëindigen en onderhandelingen te starten. De aanwezige organisaties eisten daarom van de Oekraïense regering opnieuw de onmiddellijke vrijlating van Ruslan Kotsaba en zijn erkenning als gewetensbezwaarde.
Open brief van Europarlementairen in steun van de Oekraïense journalist Ruslan Kotsaba : Straatsburg, 15 December 2015
Wij, leden van het Europees Parlement, roepen op tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Ruslan KOTSABA, een journalist jailed die sinds 7 februari 2015 in Oekraïne in de gevangenis zit, gewoon omdat hij zijn werk doet. Twee dagen na zijn arrestatie stelde Amnesty International dat Kotsaba als een gewetensgevangene moet beschouwd worden. Ruslan Kotsaba wordt vervolgd voor “verraad aan het moederland”, overeenkomstig artikel 111, deel 1 van het Oekraïens strafwetboek. De rechtbank heeft zijn voorhechtenis altijd maar verlengd.
Oekraïne moet als toekomstig kandidaat voor het lidmaatschap van de EU het recht op vrije meningsuiting respecteren zoals in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie vastgelegd. Dit recht houdt vrijheid van mening in en het recht op vrije informatievergaring en -deling zonder tussenkomst van een overheidsinstantie en over alle grenzen heen.
Members of the European Parliament:
Tatjana ZDANOKA (Greens/EFA group)
Yana TOOM (ALOE group)
Andrejs MAMIKINS (S&O group)
Helmut SCHOLZ (EUUNGL group)
Georges BACH (EPP group)
Heidi HAUTALA (Greens/EFA group)
lvo VAJGL (ALOE group)
Georgi PIRINSKI (S&D group)
Kostadinka KUNEVA (EUL/NGL group)
Jose Inacio FARIA (ALOE group)
Sabine LOSING (EUL/NGL group)
Mady DELVAUX (S&D group)
Juan Carlos GIRAUTA VIDAL (ALOE group)
Miloslav RANSDORF (EUL/NGL group)
Javier NART (ALOE group)
Curzio MALTESE (EUL/NGL group)
Roger HELMER(EFDD group)
Javier COUSO PERMUY (EUL/NGL group)
Josep-Maria TERRICABRAS (Greens/EFA ·group)
Miguel URBAN CRESPO (EUL/NGL group)
Alyn SMITH (Greens/EFA group)
Josu JUARISTI (EUL/NGL group)
Nessa CHILDERS (S&D group)
Jordi SEBASTIA (Greens/EFA group)
Paloma LOPEZ BERMEJO (EUL/NGL group)
Jiri MASTALKA (EUL/NGL group)
Dario TAMBURRANO (EFDD group)
Fabio-DE MASI (EUL/NGL group)
Jill EVANS (Greens/EFA group)
Barbara SPINELLI (EUL/NGL group)
Stefan Bernard ECK (EUL/NGL group)
Eugen FREUND (S&D group)
Marina ALBIOL (EUL/NGL group)
Takis HADJIGEORGIOU (EUL/NGL group)
