De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

[Opinie] Triq Slama ; aflevering 2 de reactie

[Opinie] Triq Slama ; aflevering 2 de reactie

maandag 23 januari 2012 00:24
Spread the love

Op 2 januari 20 kreeg ik van een lid van het productie team van TRIQ SLAMA, MOHAMMED een verongelijkte email, naar aanleiding van mijn opinie over deze reportage. Voor alle zekerheid heb ik mijn gevoelens daarover eerst wat laten bekoelen.

Positie :
Voor alle zekerheid en zodat iedere lezer kan bepalen vanuit welk standpunt, en met welke motivatie mijn opinie over Triq Slama is tot stand gekomen :
1) ja, ik ken Mohammed Ikhan als cineast en als een persoonlijke vriend;
2) ja, ik ken ook de stichting CIB en hun werkzaamheden, en waar mogelijk zal ik hen steunen;
3) ja, ik ken ook Mohammed Abdeslam (het hoofdpersonage van Triq Slama, Mohammed);
4) neen, ik ben geen lid, medewerker of bestuurder van CIB, ik ben hooguit een “supporter”, ik ben dientengevolge ook niet gemachtigd te spreken namens CIB, ik vertolk ook hun mening niet, ik schrijf alleen mijn eigen mening.

Ik heb de betrokken VRT medewerker gevraagd of ik die email-reactie mocht publiceren, daarop heb ik geen antwoord gekregen, daarom publiceer ik hier mijn antwoord zonder de inhoud of de persoonlijke gegevens van de betrokken VRT medewerker te vermelden. De mail opent met een aanval op mijn persoonlijke frustraties.

Beste VRT cq productieteam van  Triq Slama,
Mijn frustraties, jeugdtrauma’s en sexuele voorkeuren doen hier weinig terzake, dus een persoonlijke aanval is het verkeerde antwoord op mijn kritiek inzake de werkwijze, inhoud en vormgeving van de reportage “Triq Slama, Mohammed”, ik heb in mijn reacties de bal gespeeld niet de man, maar het is vrij moeilijk om de werkwijze van een bepaalde persoon niet specifiek aan die persoon te koppelen. Ik heb geen problemen met Loutfi Belghmidi, als persoon wel met zijn handelen.

Maar over frustraties gesproken, allicht bedoelt U dat wat mij nog het meest frustreert het dédain is waarmee sommige VRT-medewerkers zich hooghartig in hun ivoren toren terugtrekken en neerkijken op het kijkende plebs. Let wel, ik ben een fervent supporter van de VRT – imho behoren de journalistieke producten van de VRT kwalitatief tot de top van Europa. Maar ik zie het wel als mijn plicht dat wanneer de VRT (als organisatie of zijn medewerkers) oneerlijk is, en met andermans pluimen en verdiensten wil pronken, zulks te bekritiseren. Als die medewerkers niet willen bereikt worden dan zal ik dat desnoods vanaf de publieke tribune doen, en zo’n manier dat de betrokkenen niet zonder spetters de arena verlaten.

Het productie-team
De meest voor de handliggende vraag is wel of ik met mijn kritiek de VRT als organisatie wilde treffen dan wel het productieteam “dat Triq Slama heeft gemaakt”. Eigenlijk doet die vraag weinig ter zake, maar is ze een symptoom van een bepaalde bedrijfscultuur. De VRT is een moloch van een organisatie, waarin sommige medewerkers kiezen voor de zekerheid van de anonimiteit. De manier waarop de VRT alle communicatie systematisch afhoudt en waarop teams zich achter de rokken van moeder VRT verschuilen, is symptomatisch voor organisaties waar de persoonlijke verantwoordelijkheid naar de buitenwereld laag is. Dat maakt het onderscheid tussen de VRT als geheel en een “productieteam (de ploeg)” dus louter artificieel. (Even terzijde het is misschien een goede les voor sommige VRT medewerkers maar de ECHT GOEIE VRT-medewerkers steken hun nek uit en zijn beschikbaar en bereikbaar ook als er kritiek komt…).
Wie op de VRT website de pagina’s over Triq Slama zoekt komt bij “deredactie.be” uit.  Tijdens de hele reportage noch op de website is er een mogelijkheid om “de makers” van Triq Slama te benaderen, of te benoemen dus rest mij maar een mogelijkheid de VRT aan te spreken als de opdrachtgever/werkgever van “de ploeg die Triq Slama maakte”.
Maar laat het in dit geval duidelijk zijn dat mijn kritiek inderdaad in de eerste plaats voor “de ploeg die Triq Slama maakte” is bestemd.

Contact met Mohammed
Er wordt geclaimd dat “de productieploeg tot voor kort Mohammed Ikhan niet kende”. Dat statement wordt geponeerd als een soort excuus voor de door mij geuite kritiek. Dat statement is m.i. noch een valabel “alibi” noch een verontschuldiging voor de handelswijze van “de ploeg”, maar eerder een bewijs van tekortkomend professionalisme en van het eerder aangehaalde verantwoordelijkheidsgevoel van de kant van de productieploeg

Bovendien wordt daarmee een paraplu opengetrokken : met het excuus als zou Loutfi Belghmidi de contacten met Mohammed Ikhan hebben onderhouden, wordt er vaagweg (tussen de regels) geïmpliceerd of gesuggereerd dat Loutfi Belghmidi niets met deze productie zou te maken hebben gehad.
a) Uit onverdachte bron kan ik met zekerheid stellen dat Loutfi Belghmidi zich bij Mohammed Ikhan heeft voorgesteld als de VRT medewerker, en dat hij handelde namens de VRT, zijn gedrag en werkwijze lieten er geen twijfel over bestaan dat hij deel uitmaakte van “de ploeg die Triq Slama maakte”, maar die vraag is m.i. dan ook een triviaal detail dat zich binnen de VRT organisatie afspeelt maar totaal irrelevant is voor de buitenwereld (dus ook voor Mohammed Ikhan).
b) Verder werd diezelfde Loutfi Belghmidi in het programma “Reyers Laat” publiekelijk opgevoerd als “(een van) de maker (s)” -of toch minstens de woordvoerder van de makers – “van Triq Slama”. Dat is de wijze waarop dit aan het publiek toch wel heel duidelijk werd voorgesteld (men kan dit nakijken op de video die op de VRT kan(kon) bekeken worden, dit echter tegenspreken zou willen zeggen dat Loutfi Belghmidi of de VRT het publiek iets hebben voorgelogen over de ware relatie van Loutfi Belghmidi en de reportage Triq Slama.
Het getuigt van een bijna kinderlijke naïviteit om – op deze wijze – te proberen de schuld op Loutfi Belghmidi af te schuiven,  door te doen alsof de productieploeg en Loutfi Belghmidi niets met elkaar te maken hebben, en ook niet dat die ploeg ook niet verantwoordelijk kan gesteld worden voor zijn acties t.a.v. Mohammed Ikhan , samen uit samen thuis…

Dankbetuigingen
Men spreekt van dankbetuigingen door Mvr Sandra De Preter (de grote baas van de VRT), ja daar heb ik inderdaad weet van en die zijn mogelijk uitgebreid geweest, dat betwijfel ik niet en ik betwijfel zelfs niet dat ze persoonlijk en oprecht waren. Mohammed Ikhan heeft mij zelf verteld dat hij zich persoonlijk geraakt voelde door de woorden van Mvr De Preter. Maar laat me toe 2 dingen in twijfel te trekken
– het  adjectief “publiekelijk” zou ik eerder relatief noemen, inderdaad Mohammed Ikhan werd bedankt op de avant-première, door Mvr De Preter, dat zal ik niet ontkennen. Ik weet niet hoeveel mensen er op die avant-première aanwezig waren, en ik weet ook niet onder welke omstandigheden die bedankingen gebeurden, maar om dat als “publiekelijk” te omschrijven, is m.i heel ruim door de bocht (want de buitenwacht heeft nergens opgevangen dat Mohammed Ikhan iets te maken had met Triq Slama…), daarvan is ook nooit enige melding geweest in bijvoorbeeld de persberichten over Triq Slama.  Misschien ware het beter de kwalificatie “publiekelijk” daarom te vervangen door een bescheidener “en petit comité”.
– het zou me overigen helemaal niet verbazen dat Mvr S. De Preter niet op de hoogte was (en nog steeds niet is) van hoe de vork in de steel zit. Ik weet hast wel zeker dat zijn niet weet wat de overeenkomsten zijn tussen “Triq Slama” en “Mijn verhaal”, noch op welke wijze de “de ploeg die Triq Slama maakte” Mohammed Ikhan ; en het zou mij zelfs niet verbazen moest Mvr De Preter nog steeds afgeschermd worden met leugens van het kennen van juiste toedracht.

Intellectueel eigendom
Het is mijn persoonlijke visie dat iemand zijn levensverhaal eigendom is van degene die het geleefd heeft, in casu het verhaal van Mohammed Abdeslam is enkel en alleen zijn eigendom, hij beslist zelf aan wie hij het vertelt, hoe hij het vertelt, wat hij vertelt (en wat niet), waarom hij het vertelt. Ik ga hier niet voor hem spreken maar ik weet dat hij blij en trots is dat zijn verhaal de bijdrage kan leveren die het doet, dat hij fier is op de reportage “Mijn Verhaal”. Hij is ook fier dat “Triq Slama, Mohammed” zijn verhaal bij het grote VRT publiek bracht, maar ik weet ook dat hij bepaald verdrietig is op de manier waarop zijn vriend en toeverlaat Mohammed Ikhan behandeld is geworden door de VRT of zo u wil door “de productieploeg van Triq Slama”…
Ik heb nooit anders beweerd en als dat toch zo is (of zo zou kunnen geïnterpreteerd worden) dan wil ik mij daarvoor onmiddellijk en onvoorwaardelijk voor verontschuldigen, omdat ik misschien onvolledig of onduidelijk ben geweest, tenzij men bepaalde van mijn uitlatingen onvolledig zou hebben weergegeven of uit hun context hebben gerukt.

Format
Het is duidelijk dat de VRT medewerker ofwel mijn teksten niet zelf gelezen heeft ofwel moedwillig verkeerd interpreteert. Het vertellen/verfilmen in een reportage van het levensverhaal van een persoon is dan ook niet het door mij bedoelde “format”, maar als ik het format zou willen omschrijven als een geheel dan zou dat eerder zo geformuleerd worden : “het levensverhaal als kapstok voor de geschiedenis van de Marokkaanse diaspora, als onderdeel van het identiteits-vormend proces van de nakomelingen van de migranten, en als aan/inleiding tot een interactief gesprek tussen de kijkers en de vertellers”.  Misschien heb ik het nooit op dergelijke wijze, zo expliciet of letterlijk verwoord, maar het format omvat niet enkel de reportages, de gesprekken, de beelden op locaties uit het verleden (en andere filmische elementen), het verhaal en de ervaringen maar ook de discussie achteraf, de interactie tussen de verteller en het publiek…

Uiteraard zijn de andere omroepen de VRT voorgegaan in het gebruik van het format “levensverhaal” waarbij een migrant aan het woord werd gelaten en zijn eigen levensverhaal verteld als een soort stereotiep verhaal voor gelijkaardige verhalen van migranten. Dat format is ook gebruikt door schrijvers. Daarbij zijn verschillende standpunten mogelijk. De schrijver of reportagemaker heeft geen keuze want zijn standpunt wordt bepaald door zijn eigen afkomst. Een schrijver of reportage maker van dezelfde afkomst als de verteller maakt een ander beeld van datzelfde verhaal als een autochtone auteur/filmmaker.
Inderdaad de VRT heeft anderen laten voorgaan en gebruikt dat format nu pas omdat de VRT nu eenmaal een probleem heeft met – en  totaal verkrampt reageert als het om – diversiteit gaat, de vroegere BRT of tegenwoordige VRT was/is nu eenmaal een bastion van hoogopgeleidde blanke mannen. Maar dat terzijde, was het idee van Mohammed – om de geschiedenis van de migratie via het medium video te registreren, om marokkaanse migranten zelf aan het woord te laten, om de beelden te maken als (zoon van een) migrant, om de discussie te bewerkstelligen, om het identiteitsvormende proces van de afstammelingen van die migranten vooruit te helpen – in België ongebruikt , dan kan men Triq Slama omschrijven als een reportage die “het levensverhaal van een migrant” verteld,  omdat in het huis van vertrouwen er geen voeling is met de mensen in de diaspora, er geen mensen met die migratie-achtergrond aan het werk zijn (tenzij als werkster of klusjesman), die dimensie ontbreekt voor de kritische kijker.
Dat gebrek aan voeling met de leefwereld van de migrant is een van de fundamentele redenen waarom uw reporters en journalisten steeds weer de stereotypes opzoeken in de wijze waarop de Marokkaanse gemeenschap (in het bijzonder) en alle migranten en hun afstammelingen (in het algemeen) worden geportretteerd. Laat ik de vergelijking zelfs nog verder doortrekken, dat is ook de reden waarom er over reportages over bijvoorbeeld mensen in armoede altijd zo’n voyeuristisch Jambers-sausje ligt : de middle class die omlaag kijkt.
Er is inderdaad een groot verschil tussen de 150€ kostende reportage “Mijn Verhaal” en Triq Slama, met name de cineast  en zijn bezieling : Mohammed Ikhan werkt anders dan een VRT productie team. Dat verschil is zichtbaar wanneer men “Triq Slama” en “Mijn verhaal” naast elkaar legt : “Mijn verhaal” draagt positief bij tot het zelfbeeld van de Marokkaanse diaspora , en werkt aan dialoog door de nabespreking, Triq Slama is in dat opzicht een typisch VRT product : veel meer dan “aapjes kijken”, zoals bij National Geographic of Discovery (let’s see how the other mammals do it) channel, heeft het productieteam er niet van gemaakt. De reportages van bvb Rudi Vranckx en van Stefan Blommaert zijn zo anders omdat deze mensen de stereotypen om hun heen proberen te doorprikken.

Samenwerking en vertrouwen
Mohammed Abdeslam is natuurlijk tevreden met de wijze waarop “Triq Slama” zijn verhaal voorstelt, en over de samenwerking met de VRT-ploeg. Helaas is hij geen onbevooroordeelde observator : omdat hij niet verder kan kijken dan de inhoud van zijn verhaal, hij ziet wat hij heeft verteld…. Maar Mohammed Abdeslam is niet te spreken over de manier waarop Mohammed Ikhan werd behandeld achteraf, hoe zijn vriend niet werd gerespecteerd, en dat zal er altijd blijven hangen als een soort kille mist in de achtergrond. Ik vrees dat de productieploeg zich een beetje vergaloppeert wanneer men spreekt over een vertrouwensituatie, tussen hen en Mohammed Abdeslam.

Schijnbaar zou de VRT geen generiek gebruiken, dat mag dan best een terecht tegenargument zijn, maar dit was mijnerzijds slechts een suggestie (misschien zelfs de meest voor de handliggende suggestie voor een leek) om in de aftiteling te verwijzen naar “Mijn verhaal”, CIB of Mohammed Ikhan maar ik ben ervan overtuig dat de VRT zeker andere manieren kan bedenken (of had kunnen bedenken) om dit te realiseren.

Desaltnietemin wat er gebeurd is in de uitzending van “Reyers Laat”, kan niet ongedaan gemaakt worden, niemand kan de tijd terugdraaien, de verantwoordelijkheid voor de communicatie over “Triq Slama” bij 1 persoon leggen is een beschamende vertoning. In de lagere school proberen kinderen ook hun met wijzen “het was hij/zij meester” om de schuld af te schuiven. Er is een duidelijke planning en voorbereiding geweest van de deelname van Loutfi Belghmidi en Yamilla Idrissi in Reyers Laat de dag voor de uitzending van “Triq Slama”, een teaser noemt men zoiets in de mediawereld of vergis ik mij?

Respect
De productieploeg (en dus bij uitbreiding de gehele VRT) is geen betrouwbare partner gebleken.  En het is eigenaardig dat de criticaster wordt aangesproken op “respect” door degene die in de eerste plaats geen respect toonde. Dat men mij van respectloos handelen beschuldigd, is m.i. een geval van “aan uzelf ken je de ander” … Het is juist de “productieploeg van Triq Slama” (maw de VRT) die mensen als Mohammed Ikhan of zijn werk bij CIB niet respecteren, omdat ze geen duidelijke afspraken maken over de betrokkenheid van mensen of over hun werk, die hun toekomst beschermen. Qua respect heeft de productieploeg van Triq Slama mij voorlopig geen lessen te leren.

Door de wijze waarop “Triq Slama” werd voorgesteld aan het grote publiek, is “de ploeg” erin geslaagd om Mohammed Ikhan en CIB alle kansen op toekomstige opdrachten, sponsoring of subsidiëring af te nemen. Wie zal ooit Mohammed Ikhan of CIB nog geloven als zij als referentie de reportage “Mijn verhaal” opgeven, want ook al is die gemaakt in 2007, iedereen weet toch dat “de VRT “Triq Slama” maakte “? Dus zal ‘Mijnverhaal” toch afgekeken zijn; misschien dat een of andere overijverige VRT jurist binnenkort zelfs naar de rechtbank stapt.   Ja uiteraard zal ik Mohammed Ikhan geloven, of andere vrienden die hem al jaren steunen, die de juiste toedracht kennen, … maar een minister van cultuur, een minister van inburgering een ambtenaar in de administratie ?

Men verwijt mij om de productieploeg te willen treffen, ik strijd met open vizier iedereen mag weten wie ik ben, ik schrijf mijn naam onder mijn opiniestuk,  ik verberg me niet achter moeder VRT, kan de productieploeg dat ook zeggen?
Niet alleen maakt men bij voorbaat gesprekken onmogelijk, ingestuurde reacties blijven onbeantwoord, via verschillende kanalen heb ik de VRT op deze toestanden gewezen zonder dat iemand nog maar de beleefdheid had te reageren. Als die reacties niet bij de productieploeg zijn geraakt is dat niet mijn schuld maar mogelijk die van de interne communicatie kanalen van de VRT. Maar ik vrees dat het eerder de productieploeg zelf is die symptomatisch reageert op kritiek : wegduiken achter moeders rokken en de adem inhouden tot het voorbijraast, en als het niet anders meer kan uithalen met een persoonlijke aanval op de criticaster.
Dus als het productie team mijn houding betreurd,  is dat vooral de verkeerde reactie : wat ik verwacht is dat de VRT zijn eigen gedrag betreurt en er lering uit trekt, positieve actie stelt die deze scheefgegroeide toestand repareert.
Wat mensen zoals Mohammed Ikhan en Mohammed Abdeslam verwachten is dat de VRT kleine mensen zoals zij en wat ze doen of gedaan hebben erkent, dat men hen de kansen geeft om – wanneer zij een goed idee hebben gehad – hun ideeën opnieuw uit te werken maar dan met de middelen die de VRT daarvoor ter beschikking heeft.

Schijnheilig
Bovendien als men vanuit dat productie team reageert en nadat men stelt dat men mijn “houding ten aanzien van het productieteam betreurt” en dat men daarbij naar “respect” verwijst en in dezelfde zin (ik schreef bijna in een adem) ook –in bedreigende termen – schrijft over mogelijke “samenwerking in de toekomst”, dan moet ik vaststellen dat de reactie van het “productieteam dat Triq Slama maakte” een donker, sinister en bedreigend karakter begint te vertonen. De toon is duidelijk dat men mij het liefst ziet zwijgen, zoniet zullen er gevolgen zijn voor CIB en Mohammed Ikhan. Dat risico wil ik dan wel nemen, want ik denk dat er vanuit “productieteam dat Triq Slama maakte” nooit enige intentie is geweest om met CIB of Mohammed Ikhan samen te werken, nu niet en in de toekomst niet. Ja, ik daag de makers van Triq Slama uit : bewijs mij dat ik het verkeerd had en ik zal in mijn blog schrijven dat ik verkeerd was.

De pestkop van de klas
De manier waarop het email-antwoord van het productieteam werd verwoord spreekt boekdelen. Iedereen herinnert zich ongetwijfeld de pestkop van de klas, die elke dag een ander slachtoffer vond en die altijd de nodige medestanders had (de meelopers niet zelf niet gepest wilden worden) die spottend aan de leraar vraagt :  “wat heb ik nu weer verkeerd gedaan?”
Wel het productieteam gedraagt zich zoals die bully-on-the-block : De VRT is bij veruit de sterkste partij in het audio-visuele medialandschap.
Hoe de VRT bepaalde mensen/zaken/situaties voorstelt is bepalend voor het imago, het beeld dat de mensen zich daarvan vormen.  De VRT wordt dikwijls met de vinger gewezen inzake de beeldvorming over allochtonen (deze term gebruikt als een wetenschappelijke term : migranten en hun afstammelingen).  In dat hele media landschap is Mohammed Ikhan en CIB een heel klein radertje, zo klein dat de VRT het zelfs niet opmerkt. Dit is geen verhaal van David en Goliath : voor “Mijn verhaal” beschikte Mohammed Ikhan over 150€ van zijn eigen middelen (en dan rekent hij de afschrijvingen en bepaalde kosten nog niet aan)  een kleine conservatieve schatting leert mij dat uw ploeg voor een eindproduct van pakweg van 2×40 min speeltijd de VRT minimaal 150 keer meer budget heeft uitgegeven, dat geeft een idee van de concurrentie verhouding tussen de VRT en Mohammed Ikhan.
CIB vocht tegen het imago dat de VRT en de grote visuele media van de Marokkaanse diaspora en van de allochtonen ophangen. CIB gaf aan de Marokkaanse gemeenschap een middel om het verhaal van de diaspora te vertellen, om hun Belgische identiteit vorm te geven anders dan zich als de “Marokkaan” voor te doen die ze niet (meer) zijn. 
De VRT heeft dit kleinschalige initiatief gedood.

take down
the paywall
steun ons nu!