Een vangnet voor de pandemie, het kan

Hoe kan je als samenleving een pandemie het hoofd bieden? Die vraag doemt op nu het covid-19-virus wereldwijd om zich heen slaat. Bij het antwoord springt voor FOS-medewerker Caroline Bal één begrip in het oog: sociale bescherming.

De wereld staat stil, of toch gedeeltelijk, door het coronavirus dat landen platlegt. Wat deze crisis in de eerste plaats aantoont is de grote verbondenheid tussen landen, de globalisering is voltooid. Wie China nog een ver-van-mijn-bedshow vindt, bedenkt zich beter snel. Enkel volledig geïsoleerde landen blijven buiten schot maar waar vind je die nog?

Ongelijkheid

Wat deze pandemie nog blootlegt is grote ongelijkheid. Ongelijkheid tussen landen: welke landen kunnen snel reageren op de crisis of welke gezondheidssystemen blijven overeind. Een aantal Aziatische landen slaagt erin om zieken of besmette personen snel af te zonderen en de crisis onder controle te houden. In Europa dreigen dan weer de zorgsystemen van verschillende lidstaten kopje onder te gaan aan de vele besmettingen.

Niet enkel tussen landen, maar ook binnen de bevolking is er een groot verschil. Zo heb je thuiswerkers, maar ook arbeiders die verplicht aan het werk moeten blijven. In heel wat landen zijn er zelfs mensen die ziek gaan werken, omdat ze geen vervangingsinkomen hebben.

Het advies om ‘in je kot’ te blijven, is ook niet voor iedereen hetzelfde. Wat als je geen kot hebt? Wat als je enkel kan overleven door op straat te werken. Niet kunnen werken als straatverkoper, betekent wereldwijd voor velen een dag geen eten.

De ongelijkheidskloof is ook niet genderneutraal. Meer mannen stierven voorlopig aan het covid-19 virus, maar meer vrouwen worden ziek. Vooral vrouwen bevinden zich in de frontlinie van de gezondheidsoorlog. De verplegers, de thuisverzorgers, leerkrachten en winkelpersoneel zijn vaker van het vrouwelijke geslacht. Zij zijn nu ‘onze helden’ maar worden tijdens de loon- en andere berekeningen vaak vergeten.

Bron: FOS vzw

Oplossing

Het antwoord op deze ongelijke crisis kan dan ook maarr een ding zijn: een toegankelijke, inclusieve en sterke sociale bescherming. Wat zorgt er vandaag voor dat het ene land de crisis ‘makkelijker’ aankan dan het andere land? Een sterke gezondheidszorg, voldoende opgeleid zorgpersoneel, goed draaiende ziekenhuizen, een goede ziekteverzekering voor de mensen die ziek worden en een sterke overheid die adequate maatregelen kan nemen.

Solidariteit is daarbij essentieel. Een virus is pas ingedijkt als iedereen beschermd is. We laten onze oudere bevolking of de vele verplicht werklozen best niet in de steek. Door iedereen een kans op genezing te geven, door iedereen een kans op het betalen van de maandelijkse rekeningen te geven, houden we onze samenleving recht.

Applaus voor hen die elke dag aan het werk blijven gaan om ons van voeding en verzorging te voorzien, om ervoor te zorgen dat onze straten proper blijven en er geen wetteloosheid heerst.

Cijfers over sociale bescherming

• Bijna 40 % van de wereldbevolking heeft geen toegang tot enige vorm van ‘gezondheidsverzekering’ of toegang tot nationale gezondheidsdiensten.
• Ongeveer 800 miljoen mensen besteden jaarlijks 10 % van hun inkomen aan gezondheidsuitgaven. 100 miljoen mensen komen jaarlijks door gezondheidskosten in armoede terecht.
• Het merendeel van werknemers heeft onvoldoende bescherming bij werkloosheid of ziekte. Daarnaast werkt een groot deel van de wereld in de informele sector (zonder enige vorm van bescherming).
• Werkloosheidsuitkeringen zijn vaak te laag om de financiële uitdagingen voor een gezin aan te gaan. Slechts 1 op 5 werklozen wereldwijd krijgt een uitkering.

Heel wat mensen kunnen zich vandaag niet beschermen tegen het coronavirus of geen gepaste zorg zoeken. Zo komen niet alleen de meest kwetsbaren, maar gehele samenlevingen onder druk te staan.

Investeren in sociale bescherming zorgt dus voor een samenleving die crisissen kan opvangen met zo weinig mogelijk verliezers. Daarnaast is er een sterk spillover effect naar andere sociale domeinen en brengt sociale bescherming politieke en sociale stabiliteit.

Indrukwekkend: in heel België klinkt applaus voor de zorg! Klapte jij ook mee? ?❤️ #SamenTegenCorona pic.twitter.com/mhLuFJtRfn

— Qmusic (België) (@Qmusic_BE) March 18, 2020

Dood bespaard

Maar daar wringt het. Is een applaus op zijn plaats nadat er de afgelopen jaren op wereldschaal werd bespaard op de meest kwetsbare? We bieden onze koeriers geen waardig werk  (hallo flexijobbers!), maar verwachten dat ze voor ons eten aan huis brengen terwijl wij veilig in onze quarantainezone kunnen blijven.

Jaar na jaar moeten Belgische ziekenhuizen het doen met minder budget, maar nu verwacht de regering krachtige inspanningen van hen. Hieruit moeten we lessen trekken. Na de crisis mogen we besparingen niet langer aanvaarden.

We willen in de toekomst een applaus geven aan regeringen die hun lesje hebben geleerd en gaan investeren in sociale bescherming, in onze sociale zekerheid, in eerlijke handelsrelaties met andere landen zodat ook die mensen een waardig loon krijgen en beschermd zijn. Laten we gaan voor een eerlijke herverdeling en een warme samenleving waarin de gezondheid en het welzijn van iedereen voorop staat.

FOS strijdt voor sociale bescherming voor iedereen. Wereldwijd werken we samen met organisaties die strijden voor inclusieve en solidaire gezondheidszorgsystemen, maar ook met organisaties die strijden voor het recht op pensioen en uitkering bij ziekte.

Die organisaties proberen vandaag binnen hun eigen context, hoofd te bieden aan de dreiging van corona voor de mensen die zij vertegenwoordigen en samenbrengen. Ook zij verdienen van ons daarom een applaus.

Auteur: Caroline Bal