Dat mijnheer Pelleriaux aan de vooravond van het nieuwe schooljaar een aantal maatregelen naar voor schuift om het lerarentekort aan te pakken, is geen verrassend gegeven. Vorig jaar rond deze tijd verschenen immers gelijkaardige berichten. Ondanks dat ik de meerwaarde van bepaalde voorgestelde initiatieven erken, evengoed als het feit dat ik die bij andere niet zie, is dat niet de reden om mijn pen iets vroeger uit zomervakantie te halen. Pelleriaux heeft het namelijk in datzelfde pleidooi ook over het gebrek aan ‘ambitie’ bij de leerlingen. Dat gebrek lijkt, gezien de oplossing die hij voorstelt voor dit ‘probleem’, het gevolg van de huidige leerkrachten. Zo spreekt hij in zijn oplossing over een ‘ander profiel van leerkrachten’ en over ‘leerkrachten met ambitie’.
Voor het geval u, beste lezer, net als ik zou twijfelen aan wat voor speciaal wezen dat dan moet zijn een ‘ambitieuze leerkracht’, mijnheer Pelleriaux is zo vriendelijk om ook hier een eenduidige invulling van te voorzien: ‘Dat zijn mensen die inkomen belangrijk vinden, niet te beroerd zijn om te zeggen dat ze promotie willen maken en vooruit willen gaan in het leven.’ Hij verwijst hierbij naar mensen uit, onder andere, de privésector die voor de klas komen staan. Het zijn deze mensen, leerkrachten?, die de gemiste ambitie kunnen ‘overbrengen’.
Het is de leerkracht die een nieuwe generatie inleidt in onze wereld, hen meedeelt wat wij waardevol achten en hen toont hoe zij mee deel uitmaken van deze wereld.
In eerste instantie zou ik als toekomstige pedagoog opgelucht moeten zijn: mijnheer Pelleriaux bevestigt met deze uitspraak immers de pedagogische waarde van de leerkracht. Zoals Hannah Arendt reeds op het einde van de vorige eeuw duidelijk maakte, is de leerkracht een representatief figuur. Als leerkracht representeert men een bepaalde wereld, onze wereld. Het is de leerkracht die een nieuwe generatie inleidt in onze wereld, hen meedeelt wat wij waardevol achten en hen toont hoe zij mee deel uitmaken van deze wereld. Een gegeven dat Pelleriaux enigszins erkent wanneer hij zegt dat (ambitieuze) vakmensen uit de privésector een bepaalde, zeer economisch georiënteerde, ambitie kunnen overbrengen. Desondanks ik mijn twijfels heb over het belang van deze ‘ambitie’ in onze wereld, toont deze uitspraak wel dat persoon/de leerkracht ertoe doet: of toch zijn of haar (gebrek aan) ambitie. Een gegeven dat in de huidige (onderwijs)wereld, waarin veel gereduceerd wordt tot leren en waarbij de leerkracht voornamelijk als facilitator of coach wordt aangesproken, soms naar de achtergrond verdwijnt.
Tot zover de poging tot een optimistische lezing. Het feit dat mijnheer Pelleriaux de meerwaarde van de mensen uit de privésector in eerste instantie koppelt aan hun ambitie in plaats van hun expertkennis, zal ik maar door de vingers zien en bestempelen als ‘vanzelfsprekend gegeven’. De echte verbazing, zeker gezien zijn functie, komt op het moment dat mijnheer Pelleriaux spreekt over de huidige leerkrachten en het feit dat hun imago opgepoetst kan worden door de mensen uit de privésector. Ik probeer oprecht om ervan uit te gaan dat Pelleriaux hiermee niet probeert te zeggen dat leerkrachten geen ambitie hebben, dat dit een gevalletje ‘uit de context gerukte stelling’ en ‘ongelukkige woordkeuze’ is.
De ‘ambitie’ waar mijnheer Pelleriaux het over heeft, zit ingebed in het leerkracht zijn.
Ik durf namelijk te stellen dat ik, naast student, ook een leerkracht ben met ‘ambitie’. Toch noem ik mijzelf allesbehalve een ‘leerkracht met ambitie’. Ik ben namelijk leerkracht. De ‘ambitie’ waar mijnheer Pelleriaux het over heeft, zit ingebed in dat leerkracht zijn. Als leerkracht heeft men namelijk een zekere passie of liefde voor de wereld, specifiek voor zijn of haar vak. Professor Vlieghe en professor Zamosjki (2019) omschrijven dit in hun werk als een unieke ‘opvoedkundige liefde’. Als persoon word je namelijk verliefd op (een deel van) de wereld en vanaf dat moment is men trouw aan deze verliefdheid. Vanuit die trouw zal men er, als leerkracht, alles aan doen om deze liefde een onderwerp van studie te maken en deze te delen in de klas. Dit vraagt om een bepaalde houding, namelijk een wil om steeds opnieuw te streven naar het ‘mee-delen’ van deze liefde. Een onvoorwaardelijke ambitie om alles te doen dat nodig is, denk aan PowerPoints herwerken of didactische principes hanteren, om deze liefde telkens weer te tonen aan de nieuwe generatie.
Elke leerkracht, mijnheer Pelleriaux, is dus een (ambitieuze) leerkracht nét omdat ‘ijveren’ en ‘steeds opnieuw streven’, ambitie, kenmerkend zijn voor het ethos van een leraar.
Maar waarschijnlijk bedoelde mijnheer Pelleriaux dit niet zo. Ik kan mij moeilijk inbeelden dat hij aan de vooravond van het nieuwe schooljaar, met 2.400 openstaande vacatures, het doel had om de huidige leerkrachten aan te vallen op hun gebrek aan ambitie. Wellicht vindt hij, net als vele anderen, dat dit niet de kern was van zijn boodschap: dat er grotere ‘problemen’ zijn en de aandacht gericht moet worden op de oplossingen die hij voorstelt. Tenslotte draag ik niet bij aan een concrete oplossing met dit schrijfsel.
Dat was namelijk ook nooit mijn bedoeling. Ik wilde met mijn woorden de aandacht vestigen op het belang van zorgzaamheid: de zorg die men investeert in het kiezen van woorden en hun invulling. Ik ben namelijk leraar lager onderwijs, inderdaad technisch gezien had u het niet eens over mij en toch schrijf ik dit. Mijn passie of liefde ligt niet zozeer in een ‘vak’ maar in de ‘zorgzaamheid’ die ons, als mensen, en onze wereld typeert. Ik vind het belangrijk dat de nieuwe generatie meekrijgt dat zorg dragen voor het handschrift, de uitspraak van onze letters, de betekenis van onze woorden, het tellen, ons samenleven … ertoe doet: het geeft onze wereld betekenis. Die liefde voor zorgzaamheid wil ik, steeds opnieuw, doorgeven. Echter, aangezien ik graag ‘ambitieus’ ben, doe ik dit niet alleen in mijn klas maar ook hier en nu, want leraar ben je… altijd en overal.
