Oorlog
“Ge zou ne keer ne goeie oorlog moete meemake!”, ik hoor het mijn vader zeggen alsof het gisteren was. Het lijkt erop dat zijn wens post mortem dan toch nog in vervulling is gegaan. ‘t Is te zeggen: we worden verondersteld met z’n allen in oorlog te zijn. Of deze oorlog ook voldoet aan zíjn definitie van een “goede oorlog” zal ik nooit weten. Zelf heb ik alvast nooit iets positiefs gezien in oorlogen, in geen enkele oorlog. De repressie, de staatscontrole, dé wetenschap, … In vredestijd had ik al mijn bedenkingen. Die gehoorzaamheid, de inhaligheid, het kuddegedrag, … Neen, ik zie daar niets positiefs in! En dan hebben we het nog niet over de vele directe slachtoffers gehad … Maar ik denk dat ik maar eens beter terug naar de uitspraak van mijn vader keer, voor ik al te veel “helden” tegen de borst stuit.
Waarom wenste mijn vader zijn negen ‘kinderen’ eigenlijk een “goede oorlog” toe? Had hij dan zo’n goede herinneringen aan z’n eerste levensjaren en aan de oorlog die hier toen volop woedde? Ik denk het niet. Door de band genomen was hij verder ook niet zo’n bijzondere voorstander van de oorlog. Het wegvallen van de legerdienst, dat is hem wel zwaar gevallen! En nu zijn we er … mijn vader zag een “goede oorlog” als een soort pedagogische loutering. Hij duldde geen verzet en was panisch voor alles wat ook maar een beetje naar verwennerij rook. De deugden van dat laatste heb ik pas veel later – met mijn eigen ‘kinderen’ – mogen ontdekken. Zullen we het er gewoon op houden dat mijn vader ouderwets was? Als ik zie met wat een vurigheid Bourgeois ten strijde is getrokken tegen de te grote aandacht voor het “welbevinden” op school, durf ik dat te betwijfelen. Ik zie trouwens niet hoe je de isolatie en concentratie, de permanente controle en dwang, de diagnosedrift en medicalisering, de georganiseerde wedijver en achterdocht, … kunt rijmen met welk “welbevinden” dan ook.
Alvorens ik deze oorlog verlaat had ik toch nog graag één puntje uitgeklaard. Wou men in Vlaanderen nu echt de jongeren massaal de frontlinie insturen? Zonder hen even te consulteren? Zonder hen zelfs maar op de hoogte te stellen? ‘Kindsoldaten’, het draait de maag van elke wel-opgevoede burger binnenste buiten; behalve hier en nu dan. Mijn vader had het inzake opvoeding zeker goed kunnen vinden met veldheren van het slag Bourgeois en Weyts. Toch durf ik te denken dat ‘zijn kinderen’ dan meteen ook de frontlinie insturen, zelfs voor hem iets te ver ging …
Eeuwige oorlog
Misschien zijn voor dat snood plan excuses op z’n plaats?! Ou un petit “merci”? Want zoals de N-VA het in haar facebookcampagne terecht heeft opgemerkt: ook in coronatijden maken beleidsmakers aan beide kanten van de ‘taalgrens’ liefst andere keuzes. Dat klinkt dan zo: “Terwijl men in Franstalig België het onderwijs stillegt, durven we in Vlaanderen uit onze comfortzone treden en nieuwe uitdagingen aangaan. Zo zijn dit geen verloren leerweken.”. Bij de N-VA blijft men niet graag zitten met een nederlaag; de kleine kantjes van de veldheer. Intussen hebben tal van ouders te kennen gegeven het bijzonder moeilijk te hebben met de extra druk die het opgelegde huisonderwijs legt op de relatie met hun ‘kinderen’. Daar zijn ook ouders bij die niet meteen staan te wachten op de heropening van de scholen … Aan al deze ouders zou ik willen zeggen “stuur je kinderen niet terug naar school en stop de oorlog”.
Neen, ik heb het niet over de oorlog tegen corona. Het mag intussen wel duidelijk zijn dat die oorlog mij – in deze termen gesteld – maar matig kan boeien. Ik heb het over een oorlog die ook gewoon verder woedt in tijden van vrede, een oorlog waarvoor we nu al enkele eeuwen massaal gemobiliseerd worden, een oorlog die met grote middelen gevoerd wordt, een oorlog die voor haar expansie kan rekenen op de steun van vele ‘weldoeners’, een oorlog die van generatie op generatie, dag na dag, een zware tol eist, … de opvoedingsoorlog!
Het mag niet verwonderen dat een partij die – in lijn met een lange nationalistische traditie – jongeren als dé rijkdom en het eigendom van Vlaanderen ziet, vol inzet op de school. Maar als er al één consensus is in Vlaanderen, dan vormt die zich rond de school. Groenen, Socialisten, Liberalen, Christenen, Nationalisten en Communisten kunnen al eens grondig van mening verschillen over de invulling en het doel, maar allen ijveren ze voor meer school!
Is het thuis dan altijd zoveel beter? Er zou sprake zijn van een toename van de spanningen in huis tijdens de confinatie … Ik stel voor dat elkeen eens kijkt wat z’n bijdrage daarin is. Want als mensen met ‘te veel’ op elkaar zijn gaan leven, in te kleine ongezonde ruimtes, geïsoleerd van de buitenwereld, gebukt onder de stress, zonder enig perspectief, … dan is dat ook het gevolg van keuzes. Wie denkt daarin de school te kunnen uitspelen tegen de ouders, neemt een loopje met de werkelijkheid. Idealiter staan de school en de ouders op één lijn. Historisch gezien is de uitbreiding van de school en het ontstaan van het moderne gezin, het product van eenzelfde sociaal hygiënistische beweging! De geldstromen, de orders, de propaganda, de repressie … kwamen uit dezelfde maatschappelijke regionen; aangedreven door eenzelfde maatschappelijk streven.
Op weg naar een zekere vorm van vrede
Sowieso, wat voedde Weyts om extra druk te gaan leggen op huishoudens met schoolgaande jongeren? Het fundamentele wantrouwen in het leervermogen van jongeren en een grenzeloos vertrouwen in de instelling! Hij staat daarin cultuurlijk niet alleen; hij kan rekenen op de steun van een meute ‘specialisten’. De ene vreest voor een “coronageneratie” en de andere verwijst naar een studie die de cognitieve achteruitgang door schoolonderbreking moet aantonen. Ik zou hier nu ook kunnen staan zwaaien met recente studies uit de neurobiologie die het belang van enthousiasme in het leerproces aantonen, maar ik hou niet van gezagsargumenten. Ik vraag mij dan steeds af waar die wetenschappers waren terwijl ‘hun kinderen’ hun eerste stapjes zetten, en de daarop volgende; hoe vaak ze al de tijd namen om zonder inmenging en onbevangen het jonge leven waar te nemen?
Nog anderen kijken dan weer gebiologeerd naar ‘onze’ positie op de PISA-ranking. Wie deze OESO-oefening van op een meer kritische afstand volgt, is vandaag wellicht wat minder verwonderd van het gemak waarmee er plots maatregelen worden genomen die gisteren nog alleen in China mogelijk leken. Hij/zij weet dat de Volksrepubliek als het op onderwijs aankomt al langer tot de schoolvoorbeelden behoort. Kort geleden hadden we ook nog recht op de gezamenlijke (nood)oproep van een resem “kinderpsychiaters, psychologen, huisartsen, pediaters, sociaal werkers, kinesisten, (ortho)pedagogen en wetenschappers” om zo spoedig mogelijk “alle kinderen terug naar school te laten gaan”. Enz, enz, …
Het vertrouwen in jongeren – in het individu – is bij deze mensen zo ver zoek, dat elk debat tussen ons zinloos is geworden. Tot slot, zou ik mij dan ook liever tot de jongeren en hun ouders willen richten. “Meer is in jou!” Beste ouder, waar wacht je nog op om te deserteren, om je rug naar de opvoedingsoorlog te keren? Het probleem ligt niet bij ‘onze kinderen’. Ontschool jezelf en geef jongeren vertrouwen. Steun jongeren in hun verzet tegen de minachting die ze dagelijks ondergaan. Steun hen in de bescherming van hun leren! Beste jongere, de school is er niet gekomen zonder slag of stoot. Ze werd noch op vraag, noch in het belang van jongeren opgericht en gedurig uitgebreid. De leraar zet een stop op onze leerdrang; de school berooft ons elke dag weer van ons fundamentele recht op leren. En met fundamentele recht doel ik niet op één of andere intentieverklaring, maar wel op een vitale nood!
Wat als we nu eens resoluut zouden breken met de school en de opvoedingsoorlog? Als we zouden durven kiezen voor elkaar, voor een duurzame vrede (tussen de generaties), voor een grenzeloos leren in vrijheid (los van onze leeftijd), …? Zelf heb ik al jaren het geluk om bevoorrecht getuige te zijn van het enthousiasme waarmee jongeren die nooit af-geleid werden door de school – of welke andere vorm van onderwijs dan ook – leren. Net als andere ontscholers die voor een anti-pedagogische benadering van het jonge individu kozen en aan de zijde zijn gaan staan van hun niet-geschoolde ‘kinderen’, geniet ik dag in dag uit van mijn relatie met hen en deel ik in de vreugde lerend in het leven te kunnen staan!
Wie ben ik?
Ik ben vooral een gelukkige ontscholende vader van twee jongeren die nooit geschoold zijn. Daarnaast ben ik o.a. ook auteur van tal van artikels over opvoeding, anti-pedagogie, scholing en ontscholing. Onderwerpen waarover ik verder ook lezingen geef. Samen met Johan Van Eeckhout schreef ik het boek “Leven zonder school – een pleidooi om het leren te ontscholen”.
Beseffende dat onze complexiteit zich niet laat vatten in enkele regels (meer of minder), moet dit in deze context volstaan.
