In deze tijd trachten we te begrijpen wat oorlog precies is, hoe het ontstaat, en een antwoord te krijgen op de vraag of wij dat weer gaan meemaken, en zo ja, wanneer. In dat verband kijken we met belangstelling uit naar het nieuwe Balkanboek van Johan de Boose, dat is aangekondigd voor dit jaar. Johan De Boose is bekend als columnist en opinieschrijver bij De Standaard, en als schrijver van gelauwerde romans die gaan over centraal Europa, Oost-Europa en de Balkan. In de Balkan trekt wat oorlogszucht betreft, vooral Servië de aandacht. Als we zien wat er daar telkens opnieuw is gebeurd aan militaire actie en burgeroorlog, werpt dat een beetje een licht vooruit over de mogelijke toekomst. Militairen hebben wellicht gelijk dat we waakzaam en weerbaar moeten zijn; evengoed zullen we waakzaam moeten zijn niet door te schieten in gevechtslogica. Oorlogskoorts, die de oude wereld stilaan lijkt te vatten.
_
De Servische man lijkt met stip de meest belligerente in de Europese omgeving. [De Marokkaanse Belgen en Marokkaanse Fransen die de aanslagen pleegden in Parijs en Brussel, stammen overigens af van de Bergkrijgers van het Atlasgebergte, daar heb ik een —> blog of twee aan gewijd, maar dit terzijde]. Deze kijk op de Servische ziel krijgt positieve evidentie, bewijsmateriaal in de film The Land of Blood and Honey. Regisseuse en producer Angelina Jolie slaat er een realistische toon aan over het wangedrag van soldaten, iets dat wordt aangeduid met de term “soldateska”. Zij plaatst (noodgedwongen, na de feiten in Sarajevo en Srebrenica midden jaren negentig!) de vrouwelijke aard in groot contrast met de mannelijke. Dat gebeurt op een dramatische maar gematigde en zeer overtuigende wijze.
Bij ons in België zou dat soort duaal beeld van mannen en vrouwen wellicht onfatsoenlijk worden bevonden. “Genderspecialistes” kunnen dat niet horen², hoe een deel van de mannen onder bepaalde omstandigheden maar al te graag en blind voor gevaar, heftig gewapend huishouden. Hoe zij als soldaten, in bepaalde omstandigheden vlotjes overgaan tot het vernederen van vrouwen en tot het gebruiken van die minder weerbare wezens, zonder gewetensbezwaren. Wanneer de vechtlust en het eergevoel het over neemt in de hoofden van de Serviërs, die er prat op gaan eeuwen geleden de Ottomaanse (Turkse) legers gewapenderhand te hebben tegengehouden toen die Europa dreigden te veroveren. Je krijgt de indruk van een soort “militair meerderwaardigheidscomplex”.
_
De diepere boodschap, het Leidmotiv van de film lijkt overigens dat dergelijke mannelijke oorlogszucht en vechtlust tot gevaarlijke waan-zin kan leiden. “A frenzy” in het Engels, flippen. Een soort loophole van razernij waar de soldaat niet meer uit raakt, officieren en generaals incluis. Dat lijkt terechte waarschuwing. We zien van die paranoia en agressieve dadendrang een voorbeeld in het gedrag van het Israëlische leger in Gaza, in Palestijns gebied. Losgeslagen soldaten gaan er nog maar eens frequent over tot oorlogsmisdaden.
_
Ik ben benieuwd hoe Johan De Boose die bij de Servische milities opvallende realiteit gaat plaatsen in zijn boek, ze staat immers diametraal tegenover zijn (ideaal)beeld van de mens; dat tot uiting komt in zijn voorkeuren in theater en dans. Geregeld post de columnist op Facebook spotjes over dans en theater van groepen als Troubleyn, geleid door Jan Fabre. Prachtig beeldmateriaal waar (bijna) naakte mensen elkaar liefdevol benaderen en omhelzen. De krachtig-intieme achtergrond van het Facebookprofiel lijkt wel uit het paradijs geplukt. Dat zijn beelden, metaforen die doen denken aan de meme die circuleerde ten tijde van de Vredesbeweging & de rakettenbetogingen: twee snoezige kinderen, een meisje en een jongen, die elkaar omhelzen, met als bijschrift:
“All the Arms you need!”
Vrij vertaald “Dit zijn al de wapens die we nodig hebben, onze armen, die dienen om elkaar teder mee te omhelzen.”
Wat wordt het, tussen vandaag en 2050? Gaan militairen weer voluit? Chinese legers in de Chinese zee, Iraanse bataljons tegen Israël, Servische milities in Kossovo? Komt de golf van militair geweld tot in Brussel? Of kunnen we onszelf en de betrokken politici en militairen tot redelijkheid brengen? Hen ertoe brengen fundamentele en sinds WO 2 algemeen aanvaarde waarden als de Mensenrechten in ere te houden?
—————————————-
²We kregen de indruk dat een minderheid bij feministen zich nog aan de mantra houdt “Man en vrouw zijn gelijk. De kleine verschillen kan je er door opvoeding uithalen”.
