Is Nubo een druppel op onze gloeiende planeet? We stellen de vraag aan Stijn Vanhandsaeme, een van de initiatiefnemers van de Belgische coöperatie Nubo.
“Techreuzen als Google en Microsoft in ons eentje verslaan is niet onze ambitie. Concurrentie aangaan met de positie van internetgiganten, nee dat is geen drijfveer. Maar ons project is natuurlijk wel een reactie op hun gedrag. We willen een alternatief bieden voor de mensen die dat willen, maar niet de technische bagage hebben om daar zelf voor te zorgen. Nubo werkt lokaal en streeft geen wereldmonopolie na.”
We werken met opensourcesoftware en we bewijzen dat het kan: e-mailen, cloudopslag, je agenda beheren
“We willen dicht bij onze gebruikers staan, op een menselijke schaal, small is beautiful. En het zou mooi zijn als we een voorbeeld kunnen zijn voor anderen die ook zo’n coöperatie willen beginnen. We werken met opensourcesoftware en we bewijzen dat het kan; e-mailen, cloudopslag, je agenda beheren… Zonder meekijkers.”
En Nubo is een democratische onderneming?
“Ja, alle coöperanten zijn een beetje mede-eigenaar van onze onderneming. We werken op een ethische basis. We gebruiken opensourcesoftware om diensten aan te bieden aan de coöperanten, zonder inbreuk te maken op hun privacy. Iedereen heeft evenveel zeggenschap, ook als je maar één aandeeltje hebt. Het sociale oogmerk staat verankerd in de statuten en kan enkel gewijzigd worden als een meerderheid van de coöperanten én een meerderheid van de garanten [nvdr: degenen die bij de oprichting een garantie afgaven] de wijziging steunen. Verder worden alle beslissing zo democratisch mogelijk genomen.”
Een alternatief voor het surveillancekapitalisme
“We zitten nog in de fase van opbouw en groei. Nubo profileert zichzelf als alternatief voor het surveillancekapitalisme met zijn focus op snelle winsten ten koste van privacy, sociale en economische gelijkheid, democratie, mensenrechten en leefmilieu. We gaan in tegen zowel de surveillance als het kapitalisme in die term.”
Men zegt wel: “De winst die een coöperatie uitkeert is het geld dat je in je rol van klant ervan teveel hebt betaald.”
“Winst uit dividend is voor ons niet aan de orde. Voorlopig maken we ook nog geen winst. We willen in de eerste plaats een maatschappelijke meerwaarde creëren. De mensen ervaren weer soevereiniteit. Wat we willen, is samen profiteren van betrouwbare internetdiensten om je digitale leven zelf te kunnen regelen. En dat je erop kunt vertrouwen dat anonieme techgiganten in een ver buitenland niet met jouw gegevens aan de haal gaan.”
Stijn Vanhandsaeme uit Kessel-Lo is een van de initiatiefnemers van Nubo.
“Of dichtbij, wat dat betreft hopen wij dat de plannen voor een Europese cloud vooral tot diversiteit mag leiden en niet gewoon een weerspiegeling wordt van de Amerikaanse monopolisten. Wat ons heeft samengebracht bij Nubo is bezorgdheid over wat die bedrijven doen met onze persoonsgegevens en hun impact op onze samenleving.”
“Dat neemt niet weg dat we moeten streven naar rendabiliteit en het behoud van de waarde van de inbreng door onze coöperanten. Nu draaien we min of meer break-even, maar we moeten nu wel enkele jaren winst maken om dit doel te bereiken en een stabiele economische actor te worden.”
Dat alles met een democratische grondslag
Bijna tien jaar geleden ontstond het idee. Toen hielden jullie een enquête – onder andere gepromoot via DeWereldMorgen – om het draagvlak te onderzoeken voor een coöperatie…
“In het begin hebben we veel energie geïnvesteerd in haalbaarheidsonderzoek, in denkwerk hoe we met twee benen op de grond kunnen blijven staan en voor een betrouwbare dienstverlening kunnen zorgen. En dat alles met een democratische grondslag. Dat heeft veel tijd en energie gekost en de covidcrisis heeft ook bij ons roet in het eten gegooid.”
“In januari 2022 gingen de diensten uiteindelijk publiek. Waar de feedback op ons onderzoek en ook de respons op de eerste kapitaalscampagne bepaald overweldigend was, blijkt het toch voor veel mensen niet evident de stap te zetten hetgeen ze gewend zijn achter te laten en met beginnen betalen voor wat ze nu gratis krijgen.”
Maar de meeste mensen hebben toch helemaal geen verstand van digitale techniek en bedrijfsvoering?
“Het verschil dat we als coöperatie maken is dat we in handen zijn van de gebruikers. Dat betekent dat we een transparant beleid proberen te voeren. Informeren is hier cruciaal. Als je wil dat iedereen mee kan beslissen, moet je die informatie behapbaar maken. Natuurlijk wil niet iedereen mee participeren en dat is ook oké, maar we proberen mensen maximaal te betrekken, hetzij via de algemene vergadering, via bevragingen, via een forum, maar ook eenvoudigweg een toegankelijke helpdesk.”
“In de praktijk zijn nu enkele tientallen vrijwilligers actief: IT’ers, vertalers, tekstschrijvers, boekhouders, you name it. Het gaat niet alleen om dataverkeer, er zijn ook vrijwilligers nodig die goed zijn in financiën. En je hebt weer anderen nodig om te controleren. En iemand die helemaal geen verstand heeft van IT kan juist de ideale testpersoon zijn om applicaties te checken op begrijpelijkheid.”
Logo Nubo.
“Onze coöperanten beslissen samen welke diensten worden ontwikkeld en over de voorwaarden waaronder dat gebeurt. We gingen in 2021 met die diensten van start. Inmiddels hebben we de helft van de beoogde 2.000 gebruikers/coöperanten binnen en ruim 160.000 euro aan kapitaal ingebracht. We zijn een drietalige dienstenaanbieder geworden: na Frans en Nederlands, nu ook in het Engels.”
“We zijn apetrots op de duizend gebruikers die we nu helpen met reclamevrije diensten, een optimale privacy, zonder tracking. Ik werk ook op de support en daar merk je dat ons publiek geen techies zijn, het zijn gewoon mensen die bezorgd zijn en dat doet heel veel deugd al is het een uitdaging altijd en overal een passend antwoord op te vinden.”
Het is niet gratis, je betaalt een basisbedrag van 2,5 euro per maand…
“Voor niks gaat de zon op. Nubo heeft eigen servers; die staan in eigen land, in de regio Brussel. Servers kosten geld, ze 24/7 laten draaien kost veel energie en dus opnieuw geld. Ook de administratie en support is tijdrovend en willen we niet helemaal van vrijwilligers laten afhangen. Maar daar staat tegenover dat we persoonsgegevens nooit doorverkopen en je wordt niet lastig gevallen door manipulerende advertenties. En dat kun je niet zeggen bij de zogenaamd ‘gratis’ diensten.”
Een zonnepanelenleverancier betaalt aan een datahandelaar soms tientallen euro’s voor jouw e-mailadres, als uit je surfgedrag blijkt dat je gevoelig bent voor zo’n aankoop.
“Ja, en reken er maar op dat ze die kosten doorcalculeren als je op zo’n aanbieding ingaat. Nubo levert voor een faire prijs een eerlijk product. Volgens een bericht in de krant [nvdr: het Nieuwsblad] levert een Belgisch account op Facebook elk kwartaal ruim een euro op. Zoveel is jouw account waard.”
“Mensen zeggen vaak dat advertenties hun gedrag niet beïnvloeden, maar dan zou het niet de miljardenbusiness zijn die het is. Dan zou er geen gigantische industrie op gebouwd zijn om je steeds beter op maat te beïnvloeden. Het gaat er uiteindelijk ook niet eens om dat je per se die schoenen koopt die je gezien hebt, maar je denkt misschien wel sneller dat je toe bent aan nieuwe schoenen en ja dan wordt het misschien wel van dat merk dat je tientallen keren onbewust zag passeren.”
“We zien het als een mooi steuntje in de rug dat deze meest duurzame en sociale bedrijfsvorm wordt gepromoot. Het zou mooi zijn als de aandacht er voor leidt tot meer coöperanten. Maar vooral: start je eigen coöperatie of steun bestaande coöperaties, of dat Nubo is of een van de vele andere fijne initiatieven.”
Zijn er ook bedrijven en verenigingen die gebruik maken van Nubo?
“Zeker. Van bij het begin hebben we vastgelegd dat het doelpubliek van Nubo uit particulieren bestaat, individuen, gezinnen, medehuurders… Dat was logisch aangezien enkele van de stichtende leden gelijkaardige diensten bieden aan organisaties. Ik noem nestor.coop en tacticasbl.be. Maar we wilden de onderneming ook eenvoudig houden.”
“Diensten aan organisaties aanbieden omvat vaak toch extra inspanningen of het op maat maken van de toepassingen. Dat doen we expliciet niet, maar kleine organisaties of bedrijven kunnen zeker aansluiten en goed geholpen worden met onze producten. En zo zijn er toch wel wat ja. Ook bij de coöperanten tellen we best wel wat organisaties.”
Als je in de droomwolk van Nubo kijkt: waar staat de coöperatie over vijf jaar?
“We raken een publiek dat zich zonder Nubo niet weet te bevrijden. We helpen bij de overstap en bieden ze een volwaardig alternatief. Mijn droom is dat we die drempel over vijf jaar verder hebben verlaagd. Veel nieuwe mensen aarzelden om de overstap naar Nubo te maken. Het kost inderdaad wat moeite. Het hoeft ook geen plotselinge stap te zijn. Je houdt gewoon je oude e-mailadres nog een tijdje aan zodat je de overstap geleidelijker doet. Voilà.”
“Ik hoop dat we over vijf jaar echt financiële stabiliteit kunnen bereiken met een maximum aan professionele ondersteuning door een medewerker die betaald wordt. Maar als we toch aan het dromen zijn, hoop ik toch dat we onderweg ook nog wat gelijkaardige initiatieven hebben kunnen steunen om op hun manier aan hetzelfde project te werken.”
