Half november arresteerde Niger Marius Barcea, een Frans staatsburger die volgens de regering Niger illegaal was binnengekomen en een agent is van de Franse geheime dienst, DGSE. De openbare omroep Télé Sahel situeerde de arrestatie in het kader van de pogingen van Parijs om Niger te destabiliseren:

“We zullen nooit ophouden met het aan de kaak stellen van de Franse trucs om Niger en de Alliantie van Sahelstaten te destabiliseren.” Afrika-expert Saïd Boumama licht toe wat er precies gebeurt in Niger.

“Frankrijk kan ons niet meer manipuleren”

Drie dagen na de arrestatie van Marius Barcea demonstreerde een alliantie van regeringsgezinde verenigingen, de Synergie des Organisations de la Société Civile Nigérienne (Synergie van Nigerese Burgerorganisaties) in de straten van Nyamey tegen “de Franse pogingen tot destabilisatie”.

Een van de betogers gaf volgend commentaar: ”Frankrijk kan het zich vandaag niet veroorloven om Niger te verliezen. Ze zullen er alles aan doen om dat te keren, maar gelukkig zijn wij vandaag veel alerter dan onze grootouders. Afrikanen hebben nu ook de informatiemiddelen onder de knie, ze kunnen ons niet meer manipuleren.”

Een andere deelnemer zei in dezelfde trant: “Zijn ze in staat om ons te herkoloniseren? In de komende tien jaar moet het CNSP (Conseil national pour la sauvegarde de la patrie) de wapens kunnen maken die we nodig hebben om ons te verdedigen: industriële eenheden opzetten, de economie ontwikkelen.”

 “Frankrijk probeert ons te herkoloniseren”

De beschuldiging van de Nigerese regering, die door de meeste Franse krantenkoppen volledig genegeerd wordt, is niet nieuw. Op 30 september, tijdens de 79^e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, beschuldigde de minister van Buitenlandse Zaken van Niger, Bakary Yaou Sangaré, Parijs er al van dat het probeerde Niger te herkoloniseren.

Hij hekelde de plundering van de grondstoffen door de grootmachten: “Dat er bevolkingsgroepen op onze planeet achterophinken, is het gevolg van conflicten, van allerlei vormen van geweld, ongelijkheden, een gebrek aan solidariteit en de marginalisering van een groot deel van de bevolking van onze planeet die nochtans verlangt naar een betere wereld.”

“Op een moment dat arme landen dieper wegzakken in armoede, vullen de rijken hun zakken met onze grondstoffen en blijven ze corrupte en onderdanige regimes steunen die verkiezingen manipuleren en hun bevolking in totale ellende storten.”

Ook Oekraïne bekritiseerd

De BZ-minister hekelt ook de toenemende buitenlandse inmenging, vooral van Oekraïne en Frankrijk: “Ons potentieel aan natuurlijke rijkdommen wordt begeerd door westerse mogendheden die terroristische groeperingen financieren en bewapenen om onze landen te destabiliseren.”

“Niger veroordeelt nogmaals krachtig deze vijandige acties en verwerpt alle vormen van steun aan het terrorisme, in het bijzonder de actieve steun die openlijk wordt opgeëist door Oekraïne […]”

“We veroordelen hier ook de subversieve acties en de nieuwe strategie van herkolonisatie die Frankrijk volgt, dat terroristische groepen in de Sahel informatie geeft, traint, financiert en bewapent. Het biedt kost en inwoning aan zijn lokale handlangers, van wie sommigen de diplomatieke gebouwen van Niger in Parijs bezetten.”

Samenwerking op basis van win-windeals

De materiële basis van het conflict tussen Niger en Frankrijk is natuurlijk de exploitatie van de bodemschatten en de olierijkdom van het land, die sinds de onafhankelijkheid in handen is van Franse multinationals.

De regering van Niger heeft er geen geheim van gemaakt dat ze dit monopolie wil aanvechten. In een toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties verklaarde de Nigerese minister:

“Om deze transformatie in de mijnbouw- en oliesector te ondersteunen, wil mijn land partnerschappen aangaan met buitenlandse investeerders op basis van het win-winprincipe en respect voor de waardigheid van ons volk, dat tot nu toe aan zijn lot werd overgelaten.”

De nieuwe verwijten van de Nigerese regering aan het adres van Frankrijk komen aan de vooravond van de Conferentie voor Solidariteit met de volkeren van de Sahel, die van 19 tot 21 november in Niamey wordt gehouden met als centraal thema: “Voor anti-imperialistische eenheid, vrede en vriendschap tussen de volkeren.”

De materiële basis van het conflict tussen Niger en Frankrijk is de exploitatie van de bodemschatten en de olierijkdom van het land

De nieuwe beschuldigingen komen ook na een reeks economische beslissingen die de nationale soevereiniteit moeten versterken. In januari 2024 nationaliseerde de Nigerese regering de exploitatie van drinkwater, die voorheen in handen was van de Franse multinational Véolia.

In maart 2024 wordt de exploratie en exploitatie van twee olievelden voor het eerst toevertrouwd aan het nationale overheidsbedrijf Société Nationale du Pétrole.

Breuk met neokoloniale orde

In september 2024 werd een nationaal overheidsbedrijf, de Mazoumawa National Gold Company, opgericht om het goud van Niger te exploiteren. In dezelfde maand werd ook een overheidsbedrijf voor de exploitatie van uranium gelanceerd en werden de exploitatievergunningen van de Franse multinational Orano en het Canadese Goviex ingetrokken.

Begin oktober kondigde de Nigerese regering de nationalisatie aan van de Islamitische Bank van Niger.

Al deze maatregelen stellen de belangen van de westerse mogendheden en Frankrijk ter discussie

De betekenis van deze beslissingen voor de soevereiniteit vatte generaal Tiani in zijn toespraak op 25 juli 2024 samen als “een breuk met de neokolonialistische orde”:

“Geen enkele staat, geen enkele interstatelijke organisatie, zal ons dicteren hoe we ons moeten gedragen, of zijn agenda in termen van strategisch of diplomatiek partnerschap aan ons opleggen (…). Zij die fantaseren over een spoedige terugkeer naar de macht van oude regimes zullen teleurgesteld worden (…). We volgen resoluut het pad van het breken met de neokolonialistische orde.”

Al deze militaire, politieke en economische maatregelen stellen de belangen van de westerse mogendheden in het algemeen en Frankrijk in het bijzonder ter discussie.

Het is daarom niet onwaarschijnlijk dat er een poging zal worden ondernomen om een einde te maken aan deze soevereine “breuk” door de neokoloniale middelen aan te wenden die in het verleden zo vaak werden gebruikt in wat gewoonlijk de “Françafrique” wordt genoemd.

Meer weten

– Niger: arrestation d’un Français présenté comme agent des renseignements
– Discours d’Abdourahamane Tiani van 25 juli 2024