NB: deze lezersbrief werd niet opgenomen door De Morgen; licht gewijzigde versie.
De commericële kranten brengen dag na dag vetgedrukte cijfers over de financiële toestand van België. Ze moeten velen in paniek brengen, het lijkt wel shock-therapie van Milton Friedman. Daarover gaat de nieuwe documentaire film van Michael Winterbottom, naar het boek van Naomi Klein. Frans Demets (vroeger hoofdredacteur van het financiële blad De Tijd, nu bij De Morgen) schrijft: “België heeft jaren boven zijn stand geleefd…tegen het tempo waarin onze overheid geld uitgeeft, is de Belgische staat over enkele jaren amper nog financierbaar”. Per werkende Belg bedraagt de overheidsschuld 77360,81 euro terwijl zijn nettovermogen slechts 65043,57 is. Dat is toch onoplosbaar?
Maar zijn er in de uitgebreide kommentaren geen blinde vlekken? Ik las niets over de monsteruitgaven van de overheid om de banken te redden, geld dat moet terugkomen (20 miljard). Niets ook over de blijvende lastenverlagingen voor bedrijven, die jaarlijks reeds opliepen tot 11,5-13,5 miljard, inbegrepen de notionele intrestaftrek. Verder hoorden we recent een schatting van de belastingsontduiking (enkel BTW en personenbelasting!), opnieuw 20 miljard per jaar. Met deze sommen kunnen we haast een overschot op de begroting bereiken…
Tenslotte zijn er de bedrijfswinsten, in 2009 goed voor netto 14 miljard voor de Belgische beursgenoteerde bedrijven alleen. Dit jaar stijgen de quartaal nettowinstcijfers hier al bovenuit (zie https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2010/05/16/mensen-moeten-inleveren-terwijl-miljarden-winsten-worden-uitgedeeld .
Wat is de positieve economische rol van die miljarden? Arbeidsplaatsen worden door al deze gelden niet geschapen, de bedrijven blijven er verder schrappen, het tekort aan jobs is nooit zo hoog geweest. Ook de notionele intrestaftrek (4 miljard min inkomsten voor de staatskas) creëerde nauwelijk jobs, maar heeft wel fors de winsten verhoogd.
Nieuwe belastingen liggen erg moeilijk, schrijft Frans Demets. “Vermogensbelasting dreigt de spaarreserves aan te tasten”. Die reserves van de Belgische burgers bedroegen in april 900 miljard netto, woningbezit niet inbegrepen. Welk merkbaar effekt zou het hebben die voor 1% te belasten, met uitsluiting van de laagste categorie?
Omgekeerd zullen besparingen, zogenaamde soberheid, de consumptie drukken, en vervolgens de productie en werkgelegenheid omlaag halen, en dat is de aanzet tot een nieuwe economische recessie. Zeker indien alle Europese regeringen tegelijkertijd gaan besparen, zoals het ernaar uit ziet. Elementair, mijn beste Watson. Deze waarschuwing wordt nochtans voorzichtig hier en daar uitgesproken; maar de leerlingen van Milton Friedman blijven hun dogma van minder overheid overal ronddragen. Pieter De Crem kapittelt de regering waar hij zelf in zit, want “ze had de moed niet om te besparen”; hij gaat er prat op dat hij en Inge Vervotte het aantal ambtenaren fors naar beneden hebben gehaald (De Morgen, 1/6) (maar hij stuurt wel Belgische F-16’s naar Afghanistan). Vincent Van Quickenborne, gisteren bij Phara, en het soberheidsplan van O-VLD gaan nog verder. De Chinese regering heeft het wèl begrepen: eerste-minister Wen Jiabao maakt zich ernstig zorgen over de Europese aanpak van de schulden; te vroege afbouw van de stimuleringsmaatrgelen zou een tweede recessie kunnen uitlokken. Nobelprijswinnaar Paul Krugman schreef al eerder over de mythe van de loonmatiging, en over de gevolgen, indien de overheid nu minder gaat uitgeven: méér werkloosheid, armoede maar ook verloren productiecapaciteit.
De toestand is dus vooral ernstig tengevolge van de blinde vlekken bij veel zogenaamde experten, kommentatoren èn politici van bepaalde partijen. Zoals Paul De Grauwe een tijd geleden opmerkte, in verband met de begrotingsproblemen van Griekenland: ideologie, in plaats van kennis van zaken, leidt de gedachten.
2/6/2010
