Gezonde mensen hebben het over ‘werk’, maar als je door mentale of lichamelijke ziekte letterlijk buiten de werkwereld wordt gezet, dan hebben we het plots over ‘arbeid’. Los daarvan ziet hij dit begrip liever uit ons woordenboek verdwijnen omdat – mits wat collectieve goede wil – niemand eigenlijk arbeidsongeschikt zou moeten zijn.

De oplossing zit ‘m niet in arbeidsongeschikten telkens weer te proberen wringen in een weinig flexibel systeem, maar wel in job crafting of baanboetseren, job carving of inclusief jobdesign. Kneden aan de arbeidsmarkt – en liefst ook aan het bijhorende beleid – zelf, in plaats van aan alle mensen (waarvan 415.000 langdurig zieken) die geen geschikte functie vinden. Mooie filosofie, maar in de praktijk staan we nog heel ver weg van deze mogelijke realiteit. Het huidige re-integratiesysteem wordt gezien als een ontslagmachine. Internationaal onderzoek toont aan dat wie langer dan drie maanden thuis zit door ziekte, maar liefst 80 procent ‘kans’ heeft om ook de vijf daaropvolgende jaren de weg naar werk niet terug te vinden.

Je mag me op mijn woord geloven: daar zitten bitter weinig mensen op te wachten, op dat niets doen én niets bijdragen. Ik kreeg de stempel arbeidsongeschikt in 2015, na een harde diagnose en een bedenkelijk ontslag. Nog geen 27 jaar was ik toen. Het feit dat ik pas een kind had gekregen, zorgde (even) voor de nodige afleiding, maar al snel begon de zinloosheid mij te bekruipen. Zielig ziek thuis zitten tot het einde van mijn dagen?

Ik besloot op eigen houtje de focus te verschuiven naar wat wel nog kon en ging op zoek naar werkbaar werk. Als een rasechte plantrekker doorheen het oerwoud van begrenzende regels en collectieve overtuigingen. Uiteindelijk koos ik voor een optie die gek genoeg niet gestimuleerd wordt in het hele reactiveringsbeleid: (deeltijds) ondernemerschap. Mijn eigen geboetseerde baan, met andere woorden. Aangepaster kan je werk niet maken.

“Ziekte op zich is ziekmakend en isolerend. Geen contact meer, geen netwerk meer. Die mensen zijn in die geïsoleerde situatie sowieso aan het nadenken over wat er met hun portemonnee en toekomst gaat gebeuren. Dus moeten we met die mensen aan de slag, vanuit een positief verhaal. Krachtgericht bemiddelen.” – Luc Henau

Ik werd dus behoorlijk enthousiast toen ik Henau hoorde zeggen dat bij GTB Vlaanderen gewerkt wordt met drempelverlagende kansentrajecten die mensen toelaten om de draad weer op te pikken in de grijze zone tussen niets doen en voltijds knallen. Als vertrekpunt: vrijwilligheid. “‘Moeten’ desintegreert, het re-integreert niet.”

Beluister het pleidooi van Luc Henau ‘In de grijze zone‘, de podcast van het boekproject ‘Zinvol Ziek‘.

Meer leesvoer:

• Opiniestuk met een gezonde dosis openheid voor het beleid
• Interview met Dirk De Wachter over (samen)leven met ziekte en andere lastigheden

Tot schrijfs

Lynn