Op een zonnige maandagochtend zat ik aandachtig te luisteren naar het verhaal van Kuumba. Plotseling overviel me een golf van verontwaardiging: de Vlaamse Overheid had besloten hun subsidies – zonder enige voorafgaande communicatie – per direct stop te zetten. Het bericht kwam op vrijdagmiddag via één enkele, korte telefoontje binnen. Resultaat: enkele medewerkers verliezen hun job, en een open werking voor mensen in kwetsbare situaties werd radicaal verzwakt.

Nog geen dag later las ik in de media dat ook de lokale opvang voor vluchtelingen zijn subsidies ziet verdwijnen. Mijn gedachten gingen onwillekeurig naar andere welzijnsorganisaties die in januari 2025 al datzelfde bericht kregen: instellingen die zich met hart en ziel inzetten voor jongeren met trauma’s en gedragsproblemen, zoals Solentra.

Ik vroeg me af: wat is de achterliggende logica? Een regering die – enerzijds – zegt te streven naar verbinding in onze ‘superdiverse’ samenleving, maar – anderzijds – doelbewust de levenslijn doorsnijdt van precies die organisaties die bruggen slaan tussen culturen. In de vormingen die ik zelf geef rond racisme, discriminatie en samenleven in diversiteit, benadruk ik telkens het belang van ontmoetingen tussen mensen en culturen. En toch lijken de beleidskeuzes van vandaag de fundamenten van dat verbindend werk onder de voet te lopen.

Wat gebeurt er als jongeren met trauma’s nergens meer terechtkunnen? Wat gebeurt er met vluchtelingen die plots dakloos worden? Organisaties die hen nu nog vangnet en gids zijn, worden gewoon opgeheven. Ik zie voor me hoe sommige jongeren “barsten”: agressief uit de hoek komen, zichzelf verwonden of zelfs neigen tot zelfdoding. De stijgende dakloosheid onder vluchtelingen wordt zichtbaar in onze straten – een schrikbeeld dat zowel de nieuwkomers als de samenleving zelf schaadt.

Brussel wordt sociaal gefragmenteerd en gepolariseerd

In haar beleidsnota profileert minister Van Achter (N-VA) Brussel nadrukkelijk als “Vlaamse stad” en zet ze het Nederlands in als motor van integratie én identiteit. Hoewel de nota spreekt over het doorbreken van “taaldiscriminatie”, is er geen expliciete aandacht voor diversiteit, armoede en (anti-) racismebeleid in bredere zin.

Na het nalezen van beleidsnota en het beluisteren van de live streaming van haar mondelinge  presentatie op 13 mei 2025 in de Brusselse Kamercommissie van Volksvertegenwoordigers, stel ik vast dat haar beleidsnota pure ideologische promotie is van de Vlaamse identiteit. Ondanks herhalende vragen aan de minister van een aantal volksvertegenwoordigers (CD-V en Groen), bleef de minister zwijgen over de echte reden waarom juist Kuumba hun subsidie werd geschrapt.

Door het Nederlandstalige discours sterk in te kleuren als drager van “onze Vlaamse cultuur” creëert de nota een duidelijke scheidslijn tussen wie bij de Vlaamse gemeenschap hoort en wie niet. De voorrangsregel van 35 procent van de plaatsen in het basisonderwijs voor ouders die NT2-lessen volgen of Nederlands spreken, kan leiden tot strengere taalsegregatie in scholen en wijken.

De focus over heel de lijn ligt op: Nederlandse taal, Vlaamse identiteit en Vlaamse cultuur

Niet- of zwak-Nederlandstalige Brusselaars dreigen zo buitengesloten te worden, met groeiende onderlinge afstand en wantrouwen als gevolg. Men wil van een zeer diverse multiculturele stad een Vlaamse stad als het ware maken. De rode draad en de focus over heel de lijn in haar beleidsnota ligt op: Nederlandse taal, Vlaamse identiteit en Vlaamse cultuur.

De minister Van Achter  (N-VA) zegt dat 11 procent van de Brusselaars geen van de drie grote talen (Nederlands, Frans, Engels) spreekt, en dat dit “kwalijke gevolgen” heeft voor hun toegang tot diensten, maar biedt geen tegeninstrumenten om etnische groepen actief te beschermen. De nota noemt nergens participatieve mechanismen met Brusselse minderheidsgroepen of migrantenorganisaties. Zonder bottom-up-inspraak blijft het Vlaamse centraalsturing-model ontoereikend om raciale en culturele ongelijkheden daadwerkelijk aan te pakken.

Selectieve invulling van “Nederlandstaligheid”

Waarom werd juist Kuumba geviseerd om hun werksubsidies te stoppen ondanks hun duidelijke en sterke werking op vlak van promoten en bevorderen van Nederlandse taal en verbindend werken met Vlaamse en andere diverse culturen? Die vraag heeft de minister niet beantwoord. Kuumba vzw profileert zich primair als Afro-Brusselse jongerenorganisatie met nadruk op talentontwikkeling, interculturele uitwisseling en emancipatie.

Hoewel ze vaak projecten in het Nederlands afwerkt, staat “het bevorderen van de Vlaamse identiteit” niet als kernopdracht in hun beheersovereenkomst. Daardoor voldoet Kuumba niet automatisch aan de nieuwe beleidsprioriteiten om Brussel “als hoofdstad van Vlaanderen” uit te dragen. Kuumba heeft duidelijk een positieve evaluatie gehad en is een zeer sterke structurele partner als het gaat over het aanbieden en bevorderen van de Nederlandse taal en het verbinden van de Vlaamse en andere Culturen en gemeenschappen.

Dit is een vorm van cultureel-institutioneel racisme

Maar de nota vereenzelvigt taalbevordering (NT2-trajecten, Nederlandstalige diensten) met een specifieke, Vlaamse taalpolitiek: niet louter ‘taalvaardigheid’ maar ‘Vlaams-nationale’ binding. Kuumba’s Nederlandstaligheid is in grote mate functioneel (interne werking, NT2) en pluricultureel, niet primair instrumenteel voor Vlaamse identiteitsvorming.

De beleidsnota maakt geen expliciete raciale uitsluiting, maar hanteert een assimilatiemodel dat organisaties die klemtonen leggen op etnische of interculturele eigenwaarde structureel benadeelt. Dit is een vorm van cultureel-institutioneel racisme: het maatschappelijk-culturele weefsel van minderheidsgroepen wordt ondergeschikt gemaakt aan een dominant ‘Vlaams’ narratief.

Door subsidies uitsluitend te koppelen aan Vlaamse identiteitspromotie en “Brussel–Vlaanderen-verbinding”, ontstaat een onrechtstreekse discriminatie van organisaties die andere vormen van diversiteit en raciale emancipatie centraal stellen.

Budgettaire Dogmatiek als Ideologisch Wapen

Het wordt een trend dat er onder leiding van ministers N-VA zowel Federaal als Vlaams, de projectsubsidies die niet in de meerjarenplanning passen, zonder pardon geschrapt worden. In retoriek profileert de partij zich als “sociaal, niet socialistisch” (SamPol, 15/04/2025), maar in realiteit worden net preventieve initiatieven — van jongerentraumazorg tot vluchtelingenopvang — kapotbespaard.

Het resultaat? Toenemende drukte in de GGZ, escalerende spanningen in wijken en een voorportaal voor grotere, strafrechtelijke ingrepen. 

N-VA’s harde asiel- en migratiebeleid en gevolgen voor opvang

Op federaal niveau pleit de N-VA voor een streng asiel- en migratiebeleid, waarin asiel enkel kan aangevraagd worden buiten de EU en wie illegaal de grens passeert “voor altijd het recht op asiel verliest” (N-VA). Bovendien wil de partij “amper tot geen extra asielzoekers” laten binnenstromen via het Europese migratiepact (VRT).

Deze koers vertaalt zich in het schrappen van de LOI-premie voor lokale opvanginitiatieven, waardoor gemeenten geen financiële prikkel meer hebben om nieuwe opvangplaatsen voor kwetsbare asielzoekers en alleenstaande minderjarigen te creëren.

Het gevolg is een groeiende dakloosheid en sociale uitsluiting onder nieuwkomers, terwijl de N-VA blijft hameren op “bescherming in de regio van herkomst” zonder degelijke opvang- en integratiemiddelen in eigen land (N-VA). Ook deze besparingen illustreren een achterliggende logica.

Schijnbaar modern diversiteitsbeleid versus praktijk

Formeel profileert de N-VA zich met een “modern diversiteitsbeleid dat niemand uitsluit” en “discriminatie op basis van herkomst” bestrijdt, onder meer via sensibiliseringscampagnes (N-VA). In de praktijk blijkt de partij echter snel bereid om net die initiatieven te liquideren die bijdragen aan interculturele ontmoetingen en antidiscriminatietrainingen in wijken met hoge concentraties nieuwkomers (Bruzz).

Er ontstaat zo een fundamentele kloof tussen retoriek en daadkracht: een diversiteitsvisie op papier, doch ontraden in concrete ondersteuning.

Selectieve ideologie achter de besparingen en vernietiging van solidariteit in een superdiverse samenleving

Het is geen toeval dat vooral initiatieven rond diversiteit, interculturele dialoog en solidariteit sneuvelen. Critici spreken van een “ideologische beslissing” van de Vlaamse regering om een “enge invulling van Vlaamse identiteit” te promoten en dialoogprojecten de zuurstof te ontnemen (MO* Magazine).

Deze selectiviteit weerspiegelt niet louter begrotingstechnische motieven, maar een politieke prioritering die typisch wordt gekoppeld aan de N-VA-visie op cultuur- en identiteitsbeleid (VRT). Zonder die kleinschalige, laagdrempelige ontmoetingsplekken groeit de polarisatie en ontstaat een dubbel dividend van wantrouwen en verharding.

Crisis als voorwendsel voor strengere repressie

Door maatschappelijke netwerken en opvanginfrastructuur te verzwakken, creëert de N-VA een terrein van opeenstapelende humanitaire noden. Telkens als de opvang van kwetsbare asielzoekers instort — door het schrappen van de LOI-premie voor lokale initiatieven — stijgt dakloosheid en sociaal isolement (VRT, 12/05/2025).

Deze kunstmatig opgeklopte ‘noodsituatie’ zal onvermijdelijk leiden tot oproepen om nog strengere controlemaatregelen en repressieve asielwetten door te voeren. In werkelijkheid beoogt men een circulair mechanisme: ontmantel vangnetten, creëer crisis, rechtvaardig harde maatregelen.

Langetermijn gevolgen voor samenleving en cohesie

Wanneer jongeren met onverwerkte trauma’s nergens terechtkunnen, neemt het risico op zelfbeschadiging, agressie en suïcidale tendensen toe. Vluchtelingen zonder dak boven het hoofd lopen het gevaar te vervallen in dakloosheid of sociale isolatie, wat ook de veiligheid en leefbaarheid van de buurt schaadt. Bovendien leidt het wegvallen van ontmoetingsplekken in superdiverse wijken en steden tot minder wederzijds begrip en een grotere kans op polarisatie (Sociaal.Net). Wij en Zij denken, radicalisering en wantrouwen tussen gemeenschappen, wordt opnieuw versterkt.

In plaats van investeren in preventie en integratie, wordt het maatschappelijk kapitaal uitgehold, met op termijn hogere kosten voor zorg, politie en justitie.

Dit alles lijkt doelbewust naar een breekpunt te leiden, waarna harde, repressieve maatregelen zich aanbieden als ‘noodzakelijke oplossing’. De N-VA kiest bewust voor kortetermijnboekhouding en een fragiel maatschappelijk weefsel, met als einddoel een door chaos gecreëerd klimaat waarin strenge repressieve maatregelen worden geaccepteerd als ‘enig overgebleven’ oplossing.

Inconsistent beleid en hypocrisie

De Vlaamse en Federale regering pretendeert in haar discours te pleiten voor inclusie en verbinding in een superdiverse samenleving. In de praktijk worden echter doelgerichte subsidies voor organisaties die werken met migranten, vluchtelingen en kwetsbare jongeren ingetrokken.

Deze tweedeling wekt de indruk van politieke hypocrisie: woorden van sociale samenhang worden niet ondersteund door financiële maatregelen. Door die gespecialiseerde projecten te schrappen, ondermijnt het beleid juist de diepgang en effectiviteit van ontmoetings- en ondersteuningsinitiatieven.

Tot slot

Het schrappen van subsidies voor organisaties die zich inzetten voor migranten, vluchtelingen en kwetsbare jongeren komt niet alleen hypocriet over; het vormt een direct gevaar voor sociale samenhang en individuele levenskwaliteit. Of het nu een bewuste strategie is of een ondoordachte bezuiniging, de gevolgen zullen zich onherroepelijk vertalen in een toename van mentale gezondheidsproblemen, dakloosheid en maatschappelijke spanningen.

Zonder een gefundeerde evaluatie en een zorgvuldige transitie dreigt niet alleen de bodem onder kwetsbare mensen weg te vallen, maar ook onder de fundamenten van een veerkrachtige, inclusieve samenleving.

Janette Danyiova is mensenrechten activist en bestuurder bij LEVL.