x

Is het zomaar een stormpje in een plasje water over een verwijderde tweet van opperliberaal Eva De Bleeker? Welk wereldbeeld steekt er achter de subtekst van haar oprisping? Ze vindt/vond dat het “los van wat men allemaal in de Verenigde Staten van plan is … /… gewoon gezond verstand is” om per bulkmail van al je medewerkers te eisen dat ze rapporteren wat ze de voorbije week hebben gepresteerd. Dit, op straffe van collectief ontslag voor wie niet per kerende post reageert.

Twee maten

Het was X-baas Musk himself die Eva de inspiratie bood voor haar tweet. Haar hartenkreet verwoordde het in liberale kringen blijkbaar normale of wenselijke standpunt. Voor de goede orde: ik ben natuurlijk geen tegenstander van het afleggen van rekenschap. Je daden verantwoorden is immers ook een eis die burgers stellen aan gekozenen. En dan kom ik bij mijn punt.

Maandag zat ik op de publieke tribune bij de gemeenteraad van Hoeilaart. De oppositie wilde van de liberale absolute meerderheid dat alle lokale bestuurders die daarna voor zes jaar benoemd zouden worden op postjes in een hele resem intercommunales en andere bovenlokale overleggen zich de komende legislatuur zouden verantwoorden over hun stemgedrag in die organen.

Eufemistisch gezegd opereert de VRT nogal gezagsgetrouw

Eva De Bleeker is voorzitter van Open-VLD en ook voorzitter van de gemeenteraad voor de politieke partij ‘Team1560’ in Hoeilaart / Foto Wikimedia attribution share alike 4.0

Eva De Bleeker is ook voorzitter van de gemeenteraad en zegde toe het “te zullen bekijken”. Los van het feit dat dit niet haar taak is, maar die van het schepencollege om zulke politieke toezeggingen te doen, bleek uit dit slappe antwoord dat publieke verantwoording voor haar en haar collega’s minder vanzelfsprekend is dan wanneer het om ambtenaren gaat. Want daarover ging het eerder die dag in een mediarelletje.

Debunken

De VRT sprong er bovenop: “Open VLD-voorzitter Eva De Bleeker verwijdert tweet over e-mail van Elon Musk: ‘Voor de goede orde, geen fan van Musk’.”

Niet de inhoud, maar de verwijdering van Eva’s tweet zette de publieke omroep in de kop van het nieuwsbericht. Dat de VRT eufemistisch gezegd nogal gezagsgetrouw opereert (en vaak de timing, de invalshoek en de inhoud van de macht volgt) blijkt ook uit het feit dat de omroep zowel het nieuws bracht als dat ze tegelijk bijdroeg aan het debunken van de gewraakte uitspraak.

De kop van het VRT-bericht bevatte immers direct de nuancering of rectificatie: “Voor de goede orde, geen fan van Musk.” Het was dus niet de ophef uit de samenleving die in de kop belandde, maar een reactie op haar eigen standpunt. Een soort van ouroboros dus.

De eeuwige cirkel, de slag die in zijn eigen staart bijt / Beeld Wikimedia

Subtekst ontleed

Wat staat er zoal tussen de regels – in de subtekst – van deze liberale oprisping? Op welke (voor-)oordelen is de initiële uitspraak gebaseerd? Welke impliciete logica schuilt er in haar veronderstellingen? Het is overduidelijk, de tweet is ingetrokken omdat gevreesd werd voor een nog grotere mediarel. Het tafereel maakt duidelijk dat er eerder boze geesten op komst waren dan elfjes.

We fileren de redeneringen in dit voorval met een scherpe pen:

De tweet in kwestie is een generaliserende karikatuur van overheid en bedrijfsleven, een schoolvoorbeeld van misplaatst populisme. Het draagt bij aan het onjuiste beeld dat ambtenaren niet aangestuurd worden door managers en geen verantwoording afleggen.

Het beschermen van personeel tegen politieke willekeur en grilligheid is blijkbaar geen urgent discussiethema voor liberalen

De logica van de tweet sluit nauw aan bij het werkgeversperspectief, waarin alleen werkgevers begiftigd zouden zijn met gezond verstand over arbeidsverhoudingen. Impliciet suggereert de tweet dat het overheidsbelang gebaseerd is op het omgekeerde: een gemankeerd verstand van zaken.

Het beschermen van personeel tegen politieke willekeur en grilligheid, zoals gepraktiseerd door Trump en Musk, is voor liberale geesten blijkbaar geen urgent discussiethema. Sterker nog, men pleit ervoor deze aanpak ook in België toe te passen. (Een enkele Belgische werkgever heeft inmiddels al met het tegendeel gereageerd.)

De ontslagbescherming van Belgische ambtenaren is voor liberalen een minder belangrijk issue dan slaafs reageren door ambtenaren op de erupties van een niet gekozen politicus als X-baas Musk. Dit zouden wij ook moeten doen.

Het massaal ontslaan van personeel bij het uitblijven van onmiddellijke verantwoording wordt gezien als toonbeeld van ordentelijk werkgeversgedrag. Ook als je vervolgens gehaast verklaart dat je zelf “geen fan van Musk” bent.

De liberale mantra van minder overheid, waarin de overheid als probleem wordt gezien, weerklinkt. Hoewel liberalen het belang van het vrije individu benadrukken, wordt bij ontslagaanzegging plots een collectieve aanpak gesteund.

Hoewel liberalen het belang van het vrije individu benadrukken, wordt bij ontslagaanzegging plots een collectieve aanpak gesteund

Efficiëntie wordt als belangrijker gezien dan effectiviteit, waarbij doelmatigheid en doeltreffendheid door neoliberalen voortdurend worden verward.

Men vindt dat een democratische overheid op dezelfde manier gerund moet worden als een commercieel bedrijf en dezelfde (on-)zorgvuldigheid jegens personeel moet toepassen als in het bedrijfsleven van de VS. De functie van benoemde ambtenaar is door het neoliberale denken zo uitgehold dat hun rechtspositie gelijkgesteld wordt aan die van een medewerker in de privésector.

Met de zinsnede “Dat we informatie kunnen inwinnen of belastinggeld productief wordt besteed lijkt mij niet meer dan normaal”, lijkt Eva te suggereren dat zelfverzonnen tegenstanders de omgekeerde logica zouden hebben verkondigd.

Eva-luatie

Is het nodig met zo’n scherpe pen te reageren op een onverstandige uitspraak die inmiddels alweer is genuanceerd door de betrokkene zelf en door mensen uit haar omgeving?

Ja, want het gevaar is groot dat er iets van blijft hangen. Ik eindig met een omkering van de woorden uit Eva’s tweet: “Voor de goede orde, alles draait in bestuur en politiek om rekenschap.”