Opel, InBev, Carrefour … om maar de grootste bedrijven te noemen, namen die we steeds weer in de media horen.
Daarnaast zijn er tal van andere bedrijven die werknemers ontslaan en nooit nationale verontwaardiging opwekken. Zo verdwijnen duizenden jobs, beetje bij beetje … Maar elke werknemer, of het nu in het kader van een sluiting is die 3 000 personen treft, of omdat de baas van een KMO zijn enige werknemer de laan uitstuurt, beleeft zijn ontslag als een persoonlijk drama dat impact heeft op het hele gezin.

Het ontslag is een manier van “managen” geworden, in het belang van de aandeelhouders en ten koste van de werknemers. Natuurlijk zijn er bedrijven die onder de crisis gebukt gaan. Voor hen voorziet de Belgische sociale reglementering voldoende maatregelen die de kosten van de loonmassa tijdelijk kunnen drukken in afwachting van betere tijden : tijdelijke werkloosheid voor arbeiders en bedienden, crisistijdskrediet, collectieve arbeidsduur-vermindering…

Er zijn echter ook bedrijven die mooie winsten boeken maar waar de bazen de opdracht krijgen in het personeel te snoeien om puur financiële overwegingen … steeds meer winst op korte termijn.

Sociale en duurzame ontwikkeling

Met deze totaal verouderde visie van de ondernemerswereld kan het niet anders dan verkeerd aflopen ! Vandaag is iedereen het erover eens dat onze manier van produceren en consumeren op een duurzame manier zou moeten gebeuren. Terugdringen van de CO2-uitstoot vergt onvermijdelijke investeringen.

Wat echter met bedrijven die … hun werknemers uitstoten ? Het behoud van een “goed sociaal klimaat” vraagt evenveel aandacht als de klimaatsverandering.

Het menselijk kapitaal laten renderen

De vernietiging van het menselijk kapitaal is al jaren aan de gang, evenzeer als de toxische bankproducten het financieel kapitaal lieten verdwijnen.
Dit is niet houdbaar op lange termijn.

Om goederen en diensten te produceren moet een bedrijf investeren in menselijk kapitaal via vorming. Knowhow verwerven, ontwikkelen en bestendigen : het draagt meer bij tot de rentabiliteit van een bedrijf op middellange en lange termijn dan de koersen van de aandelen laten stijgen door het aankondigen van ontslagen.

Een slecht sociaal klimaat maakt dat de werknemers niet langer gemotiveerd zijn, ze vragen zich af waarom ze nog al hun energie zouden steken in een bedrijf dat hen te duur of overbodig vindt.

Moratorium van zes maanden

Wanneer de economie weer zal aantrekken, zullen de bedrijven die onredelijk hebben “afgeslankt” een grote inspanning moeten leveren om hun personeelsbestand en de verloren knowhow te herstellen.

Dit is dan ook de reden waarom de ACLVB een sterk engagement van de werkgevers vraagt en een echt “moratorium” op alle ontslagen voor een periode van zes maanden (vermoedelijke periode van recessie).

Bedrijven die daadwerkelijk in moeilijkheden komen omwille van de crisis kunnen hun toevlucht nemen tot de voorziene specifieke maatregelen (tijdelijke werkloosheid voor arbeiders en bedienden, crisistijdskrediet, collectieve arbeidsduurvermindering). De andere ondernemingen hebben de plicht hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen.

Het kan niet dat mensen worden ontslagen op basis van het veilig stellen van voorziene winsten. Dit druist regelrecht in tegen het maatschappelijk belang !

Motivering van elk ontslag

De ACLVB meent dat elke werknemer het recht heeft te weten waarom hij wordt ontslagen en het recht heeft gehoord te worden vóór elke beslissing. “Het gaat om het respect tussen de ondertekenende partijen van de arbeidsovereenkomst en het is een manier om willekeurig ontslag te vermijden”, aldus Jan Vercamst, Nationaal Voorzitter van de ACLVB.

Motivering a posteriori in geval van willekeurig ontslag bestaat. Een arbeider kan zijn ontslag aanvechten wanneer hij meent dat dit niet gerechtvaardigd is door de bedrijfsgerelateerde economische of gedragsgerelateerde persoonlijke motieven.

Voor een bediende ligt dit anders : hij kan een willekeurig ontslag aanvechten op basis van het gemeenrecht wanneer hij de schade in zijn nadeel, die niet gecompenseerd wordt door de uitbetaling van een ontslagvergoeding, kan bewijzen. Dit is trouwens een procedure die in de praktijk zelden een goede afloop kent.

De ACLVB meent dat de motiveringsplicht uitgebreid moet worden en dat het ontslagmotief niet enkel nagetrokken moet worden wanneer willekeurig ontslag of misbruik van ontslagrecht wordt aangevoerd.