De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Mijn positie over Hakenkruis en Hijab

zondag 13 juni 2021 23:20
Spread the love

Bedenkingen bij “Hakenkruis en hoofddoek”  (DS 10 juni ’21)

Een mooi-helder-uitdagend stuk schreef Mia Doornaert op donderdag. Toch vindt ik het niet erg nuttig om het debat verder te brengen.

Ik ben in Egypte geweest in 1988 en heb daar als zesentwintigjarige de moslimcultuur leren kennen, dat vond ik persoonlijk boeiender dan de overblijfstelen van het tijdperk van de farao’s, waar miljoenen zich aan vergapen. Later heb ik elf jaar in een kansenwijk geleefd, met een divers publiek van meestal weinig gestudeerde mensen. Daar maakte ik kennis met onderklasse-Belgen met allerlei gezondheidsproblemen en met een vrij grote groep “Marokkaanse Belgen”, en families uit vele windstreken. Er waren meisjes en vrouwen met veel pit en kritisch denkvermogen onder die moslima’s. Een verrijking voor onze populatie. Op hen kan ik het ‘leesrooster” van Doornaert niet leggen, dat past niet. Zij rekt het denken, de werking van symbolen misschien toch overmatig. De ene hoofddoek is de andere niet. De betekenissen ervan zijn legio, zijn talrijk en meerlagig. Bij ons gedragen, staat het ding ook voor bepaalde goede waarden.

 

Ik ben het ermee eens dat in een aantal kwesties de vrouw nog meer mag gehoord worden en aan gezag mag winnen; in 1997 en volgende jaren heb ik daar ook voor pleidooien gehouden op de opiniepagina’s van deze krant. Intussen is er veel gerealiseerd, en worden zelfs de nadelen zichtbaar van een al te sterk vervrouwelijkt wereldbeeld en waardenkader. We moeten hier en daar gaan al weer gaan bijsturen; in de krant doet een filosofe en evolutiebiologe als Griet Vandermassen dat geregeld op scherpzinnige en zinvolle wijze. Maar goed, ik erken dus dat vrouwen heel wat waardevoller zijn en veel meer inhoud hebben dan toonaangevende figuren lange tijd hebben aangenomen. Dat de vrouw gelijk loon voor werken mag ontvangen, bijvoorbeeld. Dat zij in haar fysieke integriteit moet gerespecteerd worden door mannen; die moeten leren de handen thuis houden en peilen naar onmiskenbare instemming, voor zij tot handelingen overgaan. Vrouwen denken ook vaker aan het lot van wie door het heersende systeem benadeeld wordt, wel, de menselijkheid eist dan: laat hen meer gehoord worden.

 

Maar het hoofddoek als symbool voor alles dat vrouwelijk is en niet mannelijk, dat betekent ook goede dingen. Het is relatief gemakkelijk ons op te winden over het feit dat vrouwen in Saoedi-Arabië niet mogen met de auto rijden. Bij ons sterven intussen mensen letterlijk bij bosjes door vormen van ongekozen Eenzaamheid (ze is een risicofactor voor vervreemding en depressie, en die leidt geregeld tot zelfdoding). Daar heb je minder risico op in de vele andere culturen, waar de Familie nog centraal staat. Het geeft mensen ook bijzonder veel steun bij de pogende reductie tot leefbare niveaus van de stress van het bestaan, wanneer je een plaats toegekend krijgt en een rol en bijhorende waardering mag genieten. Een rol zoals moeder, een rol zoals vrouw, trotse, nuttige, gewaardeerde vrouw en echtgenote. Uit Noordafrikaanse landen verneem ik getuigenissen van vrouwen die tevreden en gelukkig zijn met de regeling dat zij een aantal uren van de dag kunnen doorbrengen in ruimten onder vrouwen, zonder de mannen. Het eigen model is ook in deze kwestie bijlange niet het enige heilzame. In eigen land verdwalen intussen toch veel mensen door een teveel aan vrijheid? Zelfs het hakenkruis en de politiek waar het voor staat wordt ook juist daardoor weer populair bij een niet onbelangrijke minderheid, in mijn analyse. Ik schreef ooit een opiniestuk: “Een teveel aan vrijheid is gevaarlijk, dat is zoals pure zuurstof”.

 

Persoonlijk ben ik geregeld getroffen door ontmoetingen met jonge vrouwen met kaarsrecht figuur, gezonde gelaatsuitdrukking, vlotte stem en de smartphone waarin zij spreken, vlot geklemd in de hijab. Een nieuwe functie, een van de velen, van die hoofddoek. Een die duidelijk maakt dat vrouw zijn en je volgens de bijhorende set van normen en waarden gedragen, best ook voordelen meebrengt. Een voorbeeld dat duidelijk maakt dat de mens een creatief wezen is, ook de vrouwen in wat sommigen van hier graag zien als “het andere kamp”.

 

Als we de vrouwen van Arabische oorsprong willen helpen, laten we dan werken aan een werkvloer die beter open staat voor mannen en vrouwen uit alle mogelijk niet-autochtone streken en met minder gebruikelijk uiterlijk. Dàt is een manifeste fout in ons maatschappelijk weefsel, waar Europa ons ook terecht voor op de vingers tikt.

Onze heimat blijkt vaak zelf eenzijdig en exclusief, egocentrisch en provinciaal in het denken. Dat zijn niet toevallig een paar kenmerken die sommigen wel eens te vlot en zonder voldoende reden aan àlle dragers van hoofddoeken, alle mannen of aan alle mensen die zich als gelovig, godsdienstig uiten, toekennen.

 

Persoonlijk heb ik het, ondanks een grote passie voor debat over waarden en wereldbeelden, waarheid en schijn, altijd veel boeiender gevonden mét mensen van buitenlandse oorsprong in gesprek te gaan, dan over hen en hun gewoonten. Zo werd ik de vertrouwenspersoon van Ilham, een collega op het werk destijds. Ik vernam op die manier een boeiend verhaal. Ilham (Inspiratie is de betekenis van de naam), had gevochten om van haar onintelligente, agressief dominante Marokkaans Belgische man los te komen, na haar aankomst hier, na twee jaar rechten studie in Marokko. Zij had gevochten om te mogen Nederlands (Vlaams) studeren, iets dat zij onmisbaar achtte om vooruitgang te maken. Zij heeft haar doelen bereikt, en is daartoe zelfs tot echtscheiding overgegaan. Zij had toen wij zij aan zij werkten, een nieuwe baby uit een nieuw huwelijk. Ik spijkerde het Nederlands van haar en vier andere vrouwelijke collega’s uit onder andere Bulgarije, bij tijdens de middagpauze. Ilham was bijzonder zichzelf, ook juist in haar fraaie, zuivere kleding, inclusief haar hijab. Een dappere vrouwelijke persoon, een toegewijde en leergierige collega, waar je kon op bouwen. Waarom zou ik haar haardos willen zien, als zij die vanuit diepgewortelde waarden en overwegingen, liever bedekt houdt? Persoonlijk kan ik best leven met een medemens, een tegenspeler die iets van zijn of haar mysterie bewaart. De andere volledig willen doorgronden (en controleren), dat is onrespectvol, dat leidt tot misbruiken. Het is een perverte, schadelijke houding die ik wel meer onderken, in niches van deze door positieve wetenschap gekleurde en soms geïnfecteerde wereld. In de noodzaak van “het respecteren van het mysterie van de persoon” zullen we het christelijke denken toch gelijk moeten geven. ‘And by doing so, we are closing the gap a bit further with foreign people who keep their religious faith alive.’

 

 

Overigens kon de titel van het stuk wellicht beter “Hakenkruis en Hijab” zijn, dat lijkt adequater. De vreemdeling, de andere mens heeft iets dat onherleidbaar van hem en haar is. Een Hijab valt wat zijn vele betekenissen betreft, niet restloos te vatten onder een simpele “vertaling” naar het Vlaams-Nederlandse “hoofddoek”. Dat  woord zet de reflectie meteen op het verkeerde been.

 

Ik wil er nog op wijzen dat in deze kwestie de mogelijkheid bestaat vanuit een cultuureigen waarde, een typische verlichtingswaarde als Vrijheid, ervoor te gaan alle vrouwen uit Arabisch-Belgische gezinnen, de vrijheid te laten zich te kleden zoals zij zelf verkiezen. De bemoeienis om hen meer te emanciperen van invloed van mannen, die kan wellicht op veel betere manieren uitvoering krijgen, bijvoorbeeld in persoonlijke contacten, en door hen zelf, als moderne maatschappij, kansen te geven tot ontplooiing, studie en werk.

 

De relatief beperkte waarde van dit stuk in het debat wordt overigens ook duidelijk als we bepaalde reactionaire, bijna openlijk racistische en bovendien zeer antireligieuze reacties zien verschijnen op de pagina van de website; die dan nog van veertig lezers een aanmoediging krijgen… De inspiratie gaat de verkeerde kant uit.

 

 

Illustratie

Ontmoeting tussen burgers van diverse culturele origine, Leefstraat Kessel Lo, 26 augustus 2015

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!