Criminaliseren van mensen die opkomen voor recht op wonen.
Sinds juni 2010 hebben een aantal krakers hun intrek genomen in de voormalige Rijkswachtkazerne. In de wijk Sint Andries swingen de huurprijzen de pan uit en is er weinig betaalbare huisvesting. De goede ligging van de wijk en het opkopen van panden door projectontwikkelaars draagt bij tot sociale verdringing. De parochie van miserie zoals de wijk in de volksmond genoemd wordt, dreigt op te schuiven naar een trendy wijk. In het trendy Sint-Andries is er geen plaats meer voor minder gegoeden.
De Rijkswachtkazerne is eigendom van de Regie der gebouwen en stond leeg sinds het vertrek van de Rijkswacht. Vanaf 2005 kwamen de bewonersgroepen uit Sint Andries met constructieve voorstellen voor het gebouw. De belangrijkste bekommernis was om in de wijk Sint Andries betaalbaar wonen blijvend mogelijk te maken. De voormalige Kazerne vormde hier een mooie opportuniteit. Op deze voorstellen werd echter niet ingegaan. Het pand werd verkocht aan een particuliere projectontwikkelaar. De verkoop zou nog niet rond zijn. De compromis al wel getekend. Eén van de voorwaarden tot definitieve verkoop is dat het pand leeg moet zijn. En sinds de krakers erin zaten, was dat duidelijk niet meer het geval.
In september werden de krakers voor de vrederechter gedaagd door de Regie der gebouwen. Vanuit de redenering dat huurders bij een opzeg ook 3 maanden krijgen, kregen de krakers 3 maanden de tijd om het pand te verlaten. Uiterlijk tegen 5 januari 2011.
In december tijdens de eerste winterprik, werd de elektriciteit afgesloten. Gezien de krakers verwarmden op elektriciteit, was dit problematisch. Ze hadden intussen het Seniorenlokaal ook gekraakt en konden via daar elektriciteit krijgen om te koken en ijskasten te voorzien van stroom. Het Seniorenlokaal paalt aan de Kazerne en is eigendom van de Stad Antwerpen en stond eveneens een tijd leeg.
Het kraken van de Kazerne kon op veel sympathie uit de buurt rekenen. Na juni namen meer krakers hun intrek in de Kazerne. Ze vormden als groep de vzw ‘t Duivekot. Ze boden ook onderdak aan mensen die tijdelijk in de problemen zaten of dakloos waren. Hoewel het niet luidop mocht gezegd worden, stuurden sociale organisaties soms daklozen door. Dit gebeurde tijdens de vriesperiode, omdat bleek dat de reguliere opvang niet altijd voldeed. De acties van ‘t Duivekot hadden zowel een culturele als een maatschappelijke inslag. Er was een grote openheid en sociale functie naar de buurt toe.
Zo hadden ze een gezamenlijke volkskeuken en een fietsenatelier. Er gingen ook optredens door. Iedereen was er welkom. Sociale huurders, private huurders en eigenaars uit de buurt liepen er binnen en buiten. De sfeer was goed. Het gebeurde dat er strubbelingen waren zoals bij elke groep die samenwoont. Maar de vaste bewoners, hingen goed aan elkaar en hadden een grote openheid naar mensen die minder kansen krijgen in de samenleving. Ook investeerden ze volop in het pand en kuisten de lokalen en de binnenkoer op. In de zomer was het er leuk vertoeven op de binnenkoer.
In september organiseerden de krakers samen met Samenlevingsopbouw en Straathoekwerk 3 infoavonden rond wonen. De gekraakte Kazerne was een ideale locatie om het thema van sociale verdringing en de vraag naar meer sociale en betaalbare woningen aan te kaarten.
Onlangs werd vzw ’t Duivekot nog genomineerd voor de Gouden Neus met volgende motivatie : “Zeg tegen deze jongens nooit dat iets onmogelijk is. Begin juni kraakten zij de leegstaande Rijkswachtkazerne in de Korte Vlierstraat. Hiermee willen ze pleiten voor meer betaalbare woningen, minder leegstand en verkrotting. Ze trachten daarnaast het sociaal-culturele karakter van de buurt een boost te geven. Op een gedreven manier komen de medewerkers van ’t Duivenkot op voor een buurt waar het goed is om wonen en dat voor alle lagen van de bevolking. Dagelijks staat de deur open voor iedereen en aan activiteiten is er geen gebrek. Met een juiste kritische visie en het hart op de juiste plaats vormt ’t Duivenkot een stevige aanwinst in de buurt.”
De krakers wisten dat de kans bestond dat ze eind december uit het seniorenlokaal zouden gezet worden (gezien de Stad een huurovereenkomst afsloot met vzw Chips/ Stampmedia) en op 5 januari uit de Rijkswachtkazerne (het vonnis van de vrederechter).
Zoals intussen algemeen gekend, ontplooide zich op maandag 10 januari 2011 een nooit eerder gezien machtsvertoon: meer dan 150 politieman, een waterkanon, een helikopter en een bijzonder bijstandsteam werd ingezet om de krakers uit de gebouwen te zetten. Was het echt nodig om meer dan 150 politiemannen in te zetten voor het oppakken van een 10-tal man/ vrouw?
De krakers hadden niet verwacht dat ze gelijktijdig uit de beide panden zouden gezet worden. Ze hadden ook signalen gekregen (van hooggeplaatsten binnen de stad) dat ze de krakers en de mensen aan wie ze onderdak gaven er niet zouden uitzetten tijdens de winterperiode. In die zin werden de krakers – ondanks dat ze getipt werden- toch verrast. Dit blijkt ook uit het feit dat ze niets van hun spullen en inboedel en auto’s in veiligheid brachten. Een groot deel werd vernield en een deel is naar het Stadsmagazijn gebracht en kunnen ze terugkrijgen. Veel mensen zijn hun spullen kwijt (kleren, persoonlijke spullen, meubels, ….). Voor de 4 auto’s die verwijderd werden, moeten ze per stuk 250 euro betalen, terwijl zij ze zelf wilden buiten rijden maar dit werd geweigerd. De spullen die in het Stadsmagazijn staan, worden met weinig zorg behandeld. Veel is kapot en vochtig. Alle matrassen en dekens werden weggegooid uit ‘hygiënische redenen’. Er is geen systematiek in de spullen die werden weggegooid en de spullen die naar het Stadsmagazijn gebracht werden.
Nadat ze op maandag 10 januari uit de gebouwen gezet werden, wandelden ze naar het Stadhuis om een gesprek met Patrick Janssens te vragen. Dit werd hen geweigerd. Daarna liepen ze terug naar de Kazerne om te kijken wat er met hun spullen zou gebeuren. Niet om amok te maken. Nog voor ze bij de Kazerne kwamen, werden ze in de boeien geslagen en administratief aangehouden.
De krakers en co worden door de politie en door sommige media afgeschilderd als een zootje ongeregeld. Alsof het criminelen betreft. Dit beantwoordt niet aan de realiteit. Het zijn geëngageerde mensen die weliswaar vaak een bewogen verleden achter de rug hebben en een maatschappelijk kwetsbare positie bekleden. Ze zijn echter strijdvaardig en hebben een sociaal doel voor ogen.
Cynisme ten top: dezelfde dag nadat de krakers uit de panden werden gezet, hingen er aan de Kazerne borden van Lancelot uit met het opschrift: ‘Bewaking door bewoning’. Dit om het kraken van leegstaande gebouwen tegen te gaan. Legaal kraken zeg maar. De prangende vraag stelt zich waarom er dan geen overeenkomst kon bereikt worden met vzw ‘t Duivekot? Met een bedrijf als Lancelot kan dit blijkbaar wel. De krakers gingen de leegstand van het pand tegen, waren een meerwaarde in de wijk en braken het gebouw niet af, integendeel. Het spreekt voor zich dat de mensen die er nu via Lancelot tijdelijk gaan wonen op weinig sympathie zullen kunnen rekenen in de buurt.
De krakers zijn constructieve en strijdvaardige mensen, maar na wat zich maandag afgespeeld heeft, zit de frustratie hoog en terecht. Hoe zou u zich voelen als een politiemacht van meer dan 150 man bij u thuis zou binnendringen, de inboedel leeghaalt, zelf beslist wat rommel is en wat bewaard kan worden en men jou een dagje opsluit zodat je vooral zou zwijgen? De vergelijking loopt wat mank, gezien men ofwel huur betaalt ofwel een hypotheek afbetaalt. Maar de krakers hadden met hun actie een nobel doel voor ogen: vraag naar meer betaalbare huisvesting in de wijk Sint Andries waar de huurprijzen de pan uit swingen en waar vooral een gemiste kans lag door het pand te verkopen aan een projectontwikkelaar (die er ongetwijfeld dure lofts van zal maken). Bovendien stond het pand leeg. Wat met het recht op wonen?
Hopelijk beseffen de mensen die bevel gaven tot deze actie dat de mensen die er woonden of er over de vloer kwamen niet in rook zijn opgegaan. Het is te hopen dat er snel een oplossing voor hen komt zodat ze als groep kunnen samenblijven en het geloof in de samenleving niet geheel kwijt spelen.
Want dat is wat de krakers willen en waar ze strijdvaardig naar zoeken: naar een woonformule waarbij ze een groep kunnen blijven vormen die voor elkaar en voor anderen opkomt. In een maatschappij met veel alleenstaanden, individualisme en eenzaamheid vragen zulke initiatieven de volle steun en begeleiding. Het is een uitdaging om sociale instanties zoals het OCMW te overtuigen om deze mensen als groep te ondersteunen en niet apart als individu.
Veerle Beernaert werkt als opbouwwerker bij team Wonen bij Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad vzw
