De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Machtsmisbruik uitschakelen bij kunstorganisaties: Niets uit de weg gaan, maar de route samen lopen
Opinie - Leen Laconte

Machtsmisbruik uitschakelen bij kunstorganisaties: Niets uit de weg gaan, maar de route samen lopen

maandag 20 september 2021 20:48
Spread the love

 

Wanneer mensen zo hard aan de alarmbel trekken, moet je diep in eigen hart durven kijken. Niet één keer, maar meerdere keren. Dat dacht ik op die bewuste donderdag in september 2018, toen verschillende dansers hun klacht uitten over de wantoestanden bij theatergezelschap Troubleyn. Iedereen die verantwoordelijkheid draagt over processen op onze artistieke werkvloeren – in repetities, tijdens audities en residenties, op tournee, in de backstage – moet mee in het bad. En de oplossing zal alleen maar goed zijn als ze democratisch, transparant, gedragen en rechtvaardig is. Want aan de basis van dit probleem ligt vooral machtsmisbruik.

Autonomie, vrijheid, verbeelding, grenzen verkennen en zelf mogen bepalen, fysieke expressie: het maakt allemaal deel uit van het DNA van de kunsten. We bestaan niet zonder. Hoe kunnen we het machtsmisbruik uitschakelen zodat we dat DNA, die essentiële krachten, de nodige zuurstof blijven geven, maar het aangekaarte probleem wel uit de wereld verdwijnt?

Kunstenorganisaties brachten sinds de wet op het welzijn al veel in stelling op de werkvloeren: klachtprocedures, zorgteams, vertrouwenspersonen, meldpunten, bedrijfgsgeneeskundige diensten …. Van zodra er een klacht was, was er een begin van een oplossing. Een heel systeem van bemiddeling en bestraffing trad onmiddellijk in werking. Maar dat was niet voldoende. Want niet iedereen legt een klacht neer.

Blijkbaar hadden we één en ander dan toch niet goed in het vizier. Er moet dus iets gebeuren voor er een klacht is. Onze sector werkt ook veel met flexwerkers, waar je als leidinggevende geen dagelijks contact mee hebt. Ook dat hielp en helpt niet.

De laatste drie jaar werkten de kunstenorganisaties bottom-up en co-creatief samen met experten, ervaringsdeskundigen en slachtoffers aan een nieuwe set tools die net die hiaten in het systeem wil aanpakken. We moeten voorkomen en niet alleen remediëren.

Het is dus een zaak van preventie, van bewust worden, van er zijn voor elkaar, van heldere afspraken maken en samen grenzen bepalen. Van openheid, van veiligheid en bespreekbaarheid creëren. Van time-outs organiseren om de spelregels te bespreken als die niet goed aanvoelen. Van de achilleshielen uit onze werkprocessen te halen via sectorspecifieke risico-analyses. Maar vooral van de kwaliteit van samenwerken en van samen beslissen om de werkvloeren nog te verstevigen. Van machtsmisbruik voorkomen, dus.

Maar hoe begin je daar nu concreet aan als leidinggevende? Om kunstenorganisaties heel hands-on op weg te helpen, ontwikkelde oKo samen met DFP, Idewe en Sensoa, een toolbox, met allerhande concrete methodieken, zoals het vlaggensysteem, en handleidingen om de risico’s in kaart te brengen, ze bespreekbaar te maken en afspraken te maken. Samen. Om zo in de toekomst te vermijden dat het gebeurt. Omdat remediëren of bestraffen moet, maar vermijden dat het gebeurt nog veel beter is. Die toolbox gooien we weldra de wijde wereld in, voor iedereen die betrokken is in artistieke processen.

Drie jaar werken aan deze toolbox met zoveel medewerkers uit de kunsten zorgt nu al voor een verhoogde alertheid tijdens creatieprocessen. Ondertussen denken kunstenorganisaties ook na over dat DNA: Wat betekent artistieke vrijheid? Wat is de link tussen ethiek en kunst? Wat is de taak van de regisseur, van de choreograaf? Wat is de rol van de presentatieplek in dit debat?

Dat debat willen we zo optimaal mogelijk blijven voeren. Want ook dat is het DNA van de kunsten. Elk gesprek mogelijk maken. Niets uit de weg gaan. Maar de route wel samen lopen.

 

Leen Laconte is directeur oKo

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!