Zoals vermeld op mijn ‘mission and credentials’ pagina op ‘Geopolitiek in context’, heeft mijn internationale carrière mij naar meer dan 60 landen op alle continenten gebracht. Nazicht leert dat het er precies 65 waren.
Sinds de Donau-cruise1 in 2015 met mijn echtgenote kwamen daar vijf landen bij: Servië, Bulgarije, Roemenië, Kroatië en Slovakije. En vorig jaar bezocht ik samen met een vriend de Volksrepubliek China (in de jaren 70 was ik al eens in Taiwan en Hongkong geweest).
In de periode 25 mei – 9 juni plan ik een solobezoek aan Moskou en St Petersburg in Rusland. Daarmee komt het aantal landen dat ik ooit heb bezocht op 722. Dat is numeriek ruim een derde van door de VN erkende staten en qua omvang bijna twee derde van de opgetelde bevolking in die staten.
Tweede Jalta
Vorig jaar heb ik een punt gezet achter mijn tweede carrière als onafhankelijk geopolitiek analist, om ‘ook nog eens tijd te kunnen besteden aan andere zaken’. Daarbij dacht ik aan opnieuw gaan reizen.
Reizen naar China en Rusland pasten in mijn aspiratie om – alvorens definitief de boeken te sluiten – deze twee opkomende grootmachten te bezoeken en daar vooral de (geopolitieke) sfeer op te snuiven.
Churchill (l), Roosevelt en Stalin in Jalta op 9 november 1945. Foto: Public Domain
Met de Verenigde Staten, een land dat ik eerder al bij herhaling had bezocht, zullen deze grootmachten immers de toekomst van de wereld bepalen.3 Er wordt al gesproken over een tweede Jalta, waar de drie grote mogendheden de wereld (her)verdelen in invloedssferen. Net als in 1945 moet Europa daar forfait geven, want sterk verdeeld en mede daarom irrelevant.
Er wordt al gesproken over een tweede Jalta, waar de drie grote mogendheden de wereld (her)verdelen in invloedssferen. Net als in 1945 moet Europa daar forfait geven, want sterk verdeeld en daarom irrelevant
Rusland trok mij om welbepaalde redenen. Het land moest in het verleden bij herhaling afrekenen met Europese mogendheden in de Krimoorlog en de beide Wereldoorlogen. Vandaag speelt Europa opnieuw met vuur.
De oorlogstaal is geen reactie op de door het Westen uitgelokte Russische inval in Oekraïne, maar duidt op een verscherping van een decennialang geopolitiek offensief. Sinds februari 2022 heeft Europa systematisch de diplomatieke, economische en culturele betrekkingen met Rusland afgebouwd, terwijl het tegelijk militaire steun verleende aan Oekraïne.
Daarmee is Europa de facto in oorlog met ’s werelds grootste kernmacht en draagt het bij aan de dood van tienduizenden Russische en honderdduizenden Oekraïense soldaten.
Post-Atlantische toekomst
Hoe kijken de Russen aan tegen deze fenomenen? Had Europa niet alles te winnen bij stabiele relaties met post-Sovjet Rusland? Waarom breekt het met Rusland ten behoeve van de VS?
Waarom rechtvaardigen Europese leiders hun opruiende retoriek en herbewapeningsprogramma’s door het spook van een Russische dreiging die gewoon niet bestaat? Waarom zetten zij economisch en qua veiligheid alles op het spel?
Blijft Europa zich onderwerpen aan een externe mogendheid, of stelt het zich open voor een post-Atlantische toekomst, een positionering als westelijk schiereiland van het Euraziatisch continent?
Op die en andere vragen hoop ik antwoord te krijgen in Rusland. Maar als rechtgeaard contrarian ga ik ook naar Rusland als teken van verzet tegen de westerse russofobie en de boycot tegen Rusland.
Waarom rechtvaardigen Europese leiders hun opruiende retoriek en herbewapeningsprogramma’s door het spook van een Russische dreiging die gewoon niet bestaat?
Mensen die horen dat ik dit jaar naar Rusland reis, verklaren mij in overgrote meerderheid voor gek. Daarbij gaat het verder dan de soms hoogopgeleide lieden die mij bij herhaling ad hominem verwijten hebben gemaakt, zoals ‘Poetin-vriendje’ en ‘medeplichtig aan Poetins moorden’.
Het zijn veeleer mensen die oprecht bekommerd zijn voor mijn veiligheid. Die wijzen op de aanvallen van Oekraïne op Rusland met langeafstandsraketten. Zo kreeg mijn vriend met wie ik vorig jaar intekende op de groepsreis naar China geen toelating van zijn vrouw voor een Rusland-reis.
En ook mijn echtgenote was huiverig voor mijn reis naar een land met een leider die zij, net als KU Leuven professor Ria Laenen,4 een slecht karakter toedicht.
Geen sinecure
Een reis organiseren naar het gesanctioneerde Rusland vandaag is geen sinecure. Geen enkele touroperator verkoopt nog reizen naar Rusland. En vanuit de EU kan men niet naar Moskou of St Petersburg vliegen.
Men kan vliegen naar Tallinn5, per bus naar de grens reizen, deze te voet oversteken en met een Russische bus verder naar St Petersburg reizen. Maar Estland dreigt de grens te sluiten.
De alternatieven zijn vliegen via Belgrado, Istanbul of Antalya6. Ik koos voor Antalya, vlieg daarheen met een Turkse lagekostenmaatschappij en aansluitend naar Moskou met Turkish Airlines.
Sapsan High Speed Train. Foto: Sergey Korovkin/CC BY-SA 3:0
Volgens plan neem ik 5 dagen later de Sapsan, de hogesnelheidstrein naar St Petersburg en nog eens 7 dagen later, op 7 juni, een vlucht terug naar Antalya, om na twee nachtjes slapen terug naar Brussel te vliegen.
Geen enkele touroperator organiseert nog groepsreizen naar Rusland
Voor het boeken van een hotelkamer verwijst Trivago bijna uitsluitend naar Zenhotels. Dat platform werkt uitstekend, men vindt snel een geschikt hotel en kan dat voor vertrek per creditcard betalen in euro.
Sapsan lijn Nizhny Novgorod-Moskou-Sint-Petersburg. Map: JKan997/CC BY-SA 3:0
Diezelfde creditcard is echter in Rusland zelf niet bruikbaar. Tot voor kort kon men ter plaatse vlot een Russische creditcard krijgen. Die werd dan gelinkt aan een Russische simkaart. Vandaag zou het niet langer mogelijk zijn om een Russische simkaart in je westerse mobieltje te plaatsen7.
Men kan proberen voor vertrek een Russische bank een Russische creditcard te laten koppelen aan je Belgische telefoonnummer, maar de uitkomst is onzeker. Dat betekent dat je voldoende briefjes van €50 en €100 moet meenemen om je verblijfskosten te betalen.
Elektronisch visum
Online een e-visa aanvragen, was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Dat vergt haarscherpe foto’s van gelaat en paspoort.
Naast standaard paspoortgegevens vraagt men (niet limitatief) het doel van de reis, wie of wat je gaat bezoeken, in welke hotels je verblijft, welke landen je de laatste 3 jaar hebt bezocht, welke sociale media je gebruikt, of je getraind bent in het gebruik van wapens, explosieven, nucleaire, biologische of chemische substanties, of je ooit betrokken bent geweest bij een gewapend conflict of vervolgd voor misdaden, en of je van plan bent in Rusland deel te nemen aan politieke activiteiten, deze te organiseren of te financieren.8
Maar heb je eenmaal die processie van Echternach doorlopen, dan verschijnt het visum zoals aangekondigd exact op de volgende vierde kalenderdag in je mailbox.
Men kan proberen voor vertrek een Russische bank een Russische creditcard te laten koppelen aan je Belgische telefoonnummer, maar de uitkomst is onzeker.
Even complex was het vinden van een geschikte persoonlijke gids. In Moskou ging ik uiteindelijk in zee met Moscow Private Tours van Slava Kholopov, die voor een gids zorgt die mij 4 dagen aaneen begeleidt.
Foto: tripadvisor.com
Men kan natuurlijk ook aan de hand van de Lonely Planet9 van 2018 en een Moscow CityPass zijn eigen weg zoeken, maar dat leek mij als senior eenling weinig evident. Hoewel Moscow Private Tours ook een gids in St Petersburg had voorgesteld, koos ik uiteindelijk voor Julia Gazetdinova, een gids van Alla Tours.
Julia’s ‘geloofsbrieven’ blonken uit. Naast haar werk als gids is zij universitair hoofddocent aan de faculteit moderne talen van de Universiteit van St Petersburg. Zij bood spontaan aan een ontmoeting met studenten te organiseren.
Ontmoeting met studenten
Op een nog aan te duiden locatie, en gesponsord door faculteitsdecaan Svetlana Rubtsova en professor Julia Gazetdinova, geef ik op 6 juni dus een korte inleiding over ‘The European Union: demise, or part of a Eurasian project?’.10
Mijn inleiding is geïnspireerd op mijn artikelen ‘De vastgelopen Europese integratie’ deel 1 en deel 2, alsook op ‘Europe as the Western Peninsula of Greater Eurasia: Geoeconomic Regions in a Multipolar World’11, een boek van de Noorse professor Glenn Diesen.
Van Diesens boek publiceerde ik 20 december 2021 een recensie die op 20 januari 2022 werd overgenomen in Russia in Global Affairs, zowel in het Engels als Russisch.
De Europese elites zien hun ondergang op zich afkomen. Het Westen lijdt een nederlaag in de oorlog tegen Rusland in Oekraïne, Europa blijft zowat weerloos achter.
Hoe luidt mijn verdict over de toekomst van de Europese Unie? Daarover ga ik in debat met de studenten. Maar ik kan al vast wel zeggen dat ik niet optimistisch ben. De Europese elites zien hun ondergang op zich afkomen.
Het Westen lijdt een nederlaag in de oorlog tegen Rusland in Oekraïne, Europa blijft zowat weerloos achter. Het deïndustrialiseert tegen wil en dank, moet afrekenen met afbrokkelende publieke diensten en infrastructuur, grote begrotingstekorten, een stagnerende levensstandaard, sociale/etnische disharmonie, groeiend populistisch verzet, en het vooruitzicht van een staatsbankroet.
De enige uitweg die de elite ziet is oorlog. Mensen worden bang gemaakt, de schuld afgeschoven op de ‘Russische vijand’. Gaat de coalition of the willing het opnemen tegen Rusland?12
Het contact met professor Julia Gazetdinova en haar studenten is natuurlijk ideaal om een beeld te krijgen van wat er leeft onder jongeren in het Rusland van de – in mijn ogen – onterecht zo verguisde Russische president Vladimir Vladimirovitsj Poetin.
Na mijn terugkeer werk ik mijn aantekeningen uit en zal ik uitvoerig rapporteren over mijn bevindingen.
Wordt vervolgd!
Dit is een overname van de blog Geopolitiek in context van Paul Lookman.
Notes:
1 Van Passau (Duitsland) tot de Donaudelta bij Tulcea (Roemenië)en de Zwarte Zee, niet ver van Odessa (Oekraïne).
2 Mijn ondernemende 23-jarige kleindochter Sarah is al in 15 landen geweest, waaronder één in Azië, één in Latijns Amerika en één in Afrika.
3 KU Leuven professor Katlijn Malfliet wees op 17 februari 2007 in een opiniestuk in De Tijd al op Poetins boodschap aan Europa en de VS: ‘Rusland heeft niet alleen de ambitie om een grootmacht te zijn, maar ook de capaciteiten en middelen om op het geopolitieke evenwicht te wegen’.
4 Ria Laenen werkte in de periode 1997-2012 als Research Fellow samen met professor Katlijn Malfliet.
5 Tallinn is de hoofdstad van Estland.
6 Antalya staat bekend als de grootste internationale badplaats van Turkije. De stad is gelegen aan de Turkse Rivièra, langs de zuidwestkust van Anatolië, geflankeerd door het Taurusgebergte. Het grootstedelijk gebied telt 2,6 miljoen inwoners.
7 Als je smartphone eSIM compatibel is, kan je naast je bestaande fysieke simkaart een Russische digitale prepaid eSIM voor mobiele data installeren. Die verschaft geen lokaal telefoonnummer, maar je kan er wel mee navigeren en internetbellen via apps als WhatsApp, Skype of WeChat.
8 Het verschil met China vorig jaar qua visumvereisten was gigantisch. De uitleg ligt voor de hand: Rusland vecht een kinetische oorlog met de VS/NAVO uit in Oekraïne. China voert ‘slechts’ een quasi economische oorlog met de VS.
9 De laatste uitgave van Lonely Planet Russia dateert van 9 maart 2018. Er zou een nieuwe uitgave gepland zijn tegen het einde van dit jaar.
10 Vertaling: ‘De Europese Unie: ondergang, of onderdeel van een Euraziatisch project?’
11 Vertaling: ‘Europa als het westelijk schiereiland van Groot-Eurazië: geo-economische regio’s in een multipolaire wereld’
12 Het antwoord is: nee. De coalitie kan bij lange na niet de nodige manschappen en het materieel op de been brengen. Enkel het VK, Frankrijk en Denemarken hebben zich aangemeld. België zou zich aansluiten ‘mits de steun van de VS’. Verschijnen NAVO-troepen ‘in theatre’, dan worden die in no time in de pan gehakt. De verantwoordelijken weten dat, praten voor de publieke tribune.
