Afgelopen zondag is Leuvenaar Koen Verhofstadt op 57-jarige leeftijd overleden aan een slepende ziekte. Ondanks zijn psychische kwetsbaarheid en huisvestingsproblemen sprong deze jurist zijn leven lang in de bres voor daklozen, mensen met psychische moeilijkheden, mensen zonder papieren …, mensen die hij vaak op straat ontmoette en kosteloos juridisch bijstond. Tijdens een debat over armoede enkele maanden terug in Het Groot Ongelijk pleitte hij voor de aanstelling door lokale besturen van straatjuristen die zoals hij de belangen van kansarmen verdedigen in contacten met overheden, een voorstel dat de Leuvense hoogleraar Koen Hermans even later in het debat volmondig toejuichte. Koen was de afgelopen 18 jaar getrouwd met Mohamed. Uit een eerdere relatie met Cinthe laat hij dochter Oriana na.
Leuven maakte in de jaren ’90 kennis met Koen toen hij na een passage in de psychiatrie actief werd in het actiecafé Los Buenos aan de Parkstraat waar hij heel wat mensen wist te mobiliseren voor acties tegen het opkomend racisme en fascisme. Zo was hij een voortrekker in de protestbeweging tegen gesloten centra voor uitgeprocedeerde vluchtelingen. Na de verstikking van Semira Adamu plande hij bevrijdingsacties voor opgesloten uitgeprocedeerden. Verwijzend naar eigen ervaringen haalde hij ook regelmatig fel uit tegen psychiatrie en organiseerde hierover anti-psychiatrische bijeenkomsten waar de beleving van mensen met psychiatrische problematiek en patiëntenrechten centraal stonden.
Als aanhanger van de ideeën van Leo Apostels’ explosieve cocktail van anarchisme en marxisme maakte hij naar zijn acties ook indruk met zijn intellectuele bagage. Rond zijn 30e ging hij rechten studeren, een studie die hij met succes afrondde. Met deze juridische bagage wist hij op zijn eentje talloze verschoppelingen van deze maatschappij uit het gerechtelijk kluwen te halen waarin ze verstrikt geraakt waren. Koen haalde mensen uit de collocatie, verdedigde allochtonen die hardhandig aangepakt waren door politie, bezocht geïnterneerden, gaf vreemdelingen wiens verblijfsstatus was afgenomen juridisch advies, huisvesting en andere hulp. Hij had steeds een oog voor menselijk lijden en onrecht en hielp waar hij kon.
Koen was bijvoorbeeld heel actief ten tijde van de Camelotschande in de sociale woningen van Lolanden in Kessel-Lo in 2019. De Leuvense huisvestingsmaatschappij sloot in april van dat jaar een overeenkomst met Camelot Europa voor het beheer van 40 leegstaande sociale woningen die op de planning stonden voor afbraak. Het bedrijf verhuurde deze woningen aan een 50-tal personen die geconfronteerd werden met talrijke wantoestanden zoals het ontbreken van water, het niet sluiten van ramen, aanwezigheid van schimmels… Hij speelde toen een belangrijke rol als tussenpersoon tussen deze gedupeerden en de stad Leuven.
Tijdens het armoededebat waarover ik het in de inleiding had had bepleitte hij zijn voorstel voor straatjuristen als volgt: “Er bestaat in dit land geen echte sociale advocatuur. Organisaties waar armen het woord mogen voeren hebben toegang tot bijvoorbeeld arbeidsrechtbanken om vergissingen van het OCMW en andere instanties recht te zetten. Ik moet echter vaststellen dat dat systeem niet werkt. Daar zijn gespecialiseerde equipes voor nodig. Mensen in armoede hebben immers niet alleen behoefte aan een wortel, maar ook aan een stok om – als dat moet – terug te slaan”. Prof. Koen Hermans (KU Leuven) beaamde dit. “We hebben echt wel nood aan straatjuristen gefinancierd door de stad zoals in Nederland, die aan onafhankelijke belangenbehartiging doen van mensen in armoede”.
