Niemand is vragende partij om onze openbare ruimte opnieuw met heiligenbeelden aan te kleden. Heiligen gecertificeerd door erkende mirakels?
Maar graag terug ambitie bij de bouw van openbare gebouwen als musea, justitie, gemeentehuizen, bibliotheken, sportinfrastructuur… Het mogen best bakens zijn in onze stad. Een mooi voorbeeld in Brussel is Karel Buls die eind negentiende eeuw voor het stedelijk onderwijs de Ligue de l’Enseignement (naar Nederlands voorbeeld) creëerde waarbij zelfs de schoolgebouwen aan welomschreven kwalitatieve normen moesten beantwoorden en een uitgesproken eigentijdse vormgeving meekregen (Neo-Classicistische schoolgebouwen in Sans Soucistraat- Elsene).
Op het 19de eeuws standbeeld van Charles Woeste in diezelfde gemeente staat uitdrukkelijk dat de middelen voor de oprichting met particuliere of private middelen werden bijeengesprokkeld. Ook geen garantie dus.
Sowieso is iedereen een kind van zijn tijd: onze Griekse filosofen of de ‘founding fathers’ van de Verenigde Staten leefden ook in een elitaire maatschappij met slaven. Geschiedenisonderricht en kunstgeschiedenis kunnen ons helpen om dezelfde fouten niet te herhalen. Maar ook om te kijken hoe geniale ideeën toevallig of als visionaire ingeving zijn ontstaan. Of hoe pragmatische vooruitgang met vallen en opstaan tot stand kwam.
Het is symptomatisch vandaag dat iedereen over alles een uitgesproken mening hoort te hebben. Goed dat autoriteit in vraag wordt gesteld. Maar kennis, een open kijk en relativering zijn wel het resultaat van heel wat werkwoorden.
Leopold 2 staat er. De bankiersfamilie Arnolfini (Van Eyck) of Maria de Medici (Rubens) waren ook allesbehalve lieftallige historische figuren maar zijn wel polemische producten van hun tijd die in unieke kunstwerken zijn opgenomen.
Als er één goed gegeven zit in de procedure tot zalig- en heiligverklaring, dan is het wel het principe dat je best voldoende tijd laat na het overlijden. Een principe dat bv. voor Paus Johannes-Paulus 2 onder druk stond.
In de jaren dertig voor WO2 evolueerde de samenleving met openheid voor utopische avant-garde kunststromingen naar een esthetisering van het maatschappijbeeld. Lees: massabijeenkomsten met uniformen en vlaggen alom, beheersten de publieke opinie. Dwepen met militarisering ook. Daaruit hebben we na afloop toch geleerd dat de kwaliteit van een samenleving best afgewogen wordt door de wijze waarmee ze weet om te gaan met diversiteit en nieuwe ideeën. Het cynisme is van alle tijden.