Tijdens de coronacrisis was er algemene economische terugval. Ook in de informele economie. Werknemers zonder wettig verblijf moesten plots overleven zonder inkomen. Voor hen werd geen alternatief voorzien. Honger en het verlies van hun huisvesting waren het gevolg.
Midden maart vielen de werknemers die in de schaduwzone van onze economie werken zonder inkomen. Heel snel waren ze door hun beetje spaargeld heen. Voedsel kopen en huur betalen kon niet meer. Ze werden op straat gezet en leden honger. Gelukkig sprongen een aantal eerstelijn organisaties voor hen in de bres. Voedselpakketten werden ter beschikking gesteld. De vraag overtrof altijd het aanbod. Vanuit de politiek en regering bleef het voor deze werknemers die dagelijks bijdragen aan de Belgische economie oorverdovend en onverbiddelijk stil.
Nu de economische activiteit weer aantrekt – zowel formeel als informeel – wil FAIRWORK Belgium beleidsmakers oproepen om nu al werk te maken van bijzondere maatregelen tegen een eventuele tweede golf van de coronacrisis. We kunnen als samenleving geen tweede keer blind blijven voor de basisnoden van werknemers die niet alleen slachtoffer zijn van loondiefstal en arbeidsongevallen.
FAIRWORK Belgium werd in 2019 opnieuw geconfronteerd met meer hulpvragen en klachten van slachtoffers van uitbuiting door malafide werkgevers. Het jongste jaarverslag 2019 toont helder dat werknemers die hun moed bij elkaar rapen om toch een klacht neer te leggen, geconfronteerd worden met de trage tred van het justitieapparaat. Ze dreigen door de tandwielen vermalen te worden. Het ontmoedigt hun collega’s vaak om een klacht in te dienen. Op die manier draagt justitie niet bij tot meer recht, maar geeft het vrije baan aan de malafide werkgevers en verlies van overheidsinkomsten.
“Het is mogelijk om deze uitbuiting aan te pakken”, zegt Jan Knockaert, coördinator van FAIRWORK Belgium. “Met een effectief vervolgingsbeleid die de malafide werkgevers bestraft, kunnen we het misbruik minstens structureel ontmoedigen.” Naast een justitieapparaat dat fraudebestrijding ter harte neemt, moeten inspecties de nodige middelen krijgen om het bestaande wettelijke kader ten volle te gebruiken. Arbeidsauditeurs moeten aangezet worden deze dossiers niet onderaan maar bovenaan de stapel te leggen zodat werkgevers effectief vervolgd worden.
Wij verwachten een dubbele inhaalbeweging. Beleidsmakers moeten – in dialoog met experten uit het middenveld – de corona-aanpak bijsturen naar deze doelgroep. Het volgende regeerakkoord moet blijk geven van daadkracht op het vlak van een vervolgingsbeleid naar malafide werkgevers en een beschermingsbeleid naar de werknemers zonder wettig verblijf. Die twee gaan hand in hand. Als derde partij, naast een sterke inspectie en effectieve justitie hebben we middelen nodig om dit vervolgingsbeleid verstandig te organiseren.