(Updates in het slot, 17u25, 19u10). In antwoord op een bericht bij redacteur Tertio en gewezen leraar Godsdienst Erik Buys op Facebook maak ik volgende bedenking, op basis van een eigen getuigenis en herinneringen.
Hij geeft citaten mee uit het blad, na zijn interview met een leidinggevende vrouw, Sofi Van Ussel. Zoals: “In het oude leiderschapsmodel gaan mensen vaak kapot. Doe het anders.”
“Stel jezelf als leidinggevende kwetsbaar op”!
Mijn reactie is de volgende. Mooi. En zoveel anders dan in de sixties toen ik begon rond te kijken. “Mensen verbinden zich niet duurzaam met wat je doet, je moet het waarom uitleggen”… zo is het momenteel volgens die bron. Ik neem dat aan.
In de eerste decennia na de oorlog toen ik kind was, was dat allicht anders en zelfs andersom. Er was een evident, onbevraagd collectief project! De wereld terug opbouwen! De kinderen opvoeden … bijvoorbeeld! Met al wat je – al dan niet – in huis had.
Vanmiddag rond 13 uur reed ik door Hasselt; tot mijn verwondering klommen er twee tienermeisjes op de bus, ik liet ze Fellow strelen. Toch vroeg ik ook: ” Geen school vanmiddag?” Bleek dat de hele klas vrij had gekregen! “Er waren veel leerkrachten ziek, mijnheer…”
Stel je voor! Dat is absoluut geen ene keer voorgekomen in onze hele schoolcarrière, van het eerste leerjaar in 1969 tot het 6e Lat. Wet. in 1980.
Deze toen absoluut ‘ondenkbare’ situatie lijkt mij niet alleen een gevolg van krapte op de arbeidsmarkt. Ik heb er over nagedacht. Misschien zijn de lesgevende twintigers tot veertigers nu toch kwetsbaarder.
En ook over het waarom daarvan heb ik een theorie; in onze jeugd mocht een leraar het zichzelf nog wat doenbaar maken door strenge discipline te eisen.
Desnoods mocht hij op je voet komen staan of je oorlel verdraaien, zodat je direct zeer inschikkelijk werd; van de pijn.
“Stel jezelf vooral kwetsbaar op” zegt de professioneel actieve vrouw van tegenwoordig.
We realiseren ons misschien toch te weinig dat zulke leidraad, zulk extreem vrouwelijk denken & gedrag ook met zijn prijs komt. De professionals blijken in verhouding ook ongelofelijk… kwetsbaar. Het is op het randje van de schande, voor ons, boomers.
Ik zeg niet dat we terug kunnen of moeten. Dat lijkt onmogelijk, onder andere omdat de heilzame effecten van de slipstream van de oorlog voor altijd vervlogen zijn. Het lijkt echter zinvol te beseffen hoe tijdgebonden sommige waarden zijn. En hoe gebonden aan een bepaalde stijl, een bepaalde sekse.
Het zal trouwens niet alleen aan de soliditeit liggen van de generatie die door een heftige oorlog werd gekneed. En niet alleen aan de feminisatie, de klim van vrouwen naar professioneel gezag, en het feit dat vrouwelijke waarden nu meer de dienst zijn gaan uitmaken, in al hun wijsheid, intelligentie en geslepenheid, met een uitgebreide woordenschat voor ongelofelijke waaiers aan emoties.
De samenleving is ook op een ander vlak danig veranderd en door elkaar geschud. Hoe kunnen we standvastigheid verwachten, doorzettingsvermogen en zelfverzaking, in een cultuur waarin we allen dagelijks door Reclame, gemaakt met behulp van vetbetaalde bedrijfspychologen, aangespoord worden, verleid worden tot “genieten”? Genieten van de smaak van betaalbare lychees, kaki’s, en verse vijgen, genieten van de smaak van haverdrank, van tien soorten coca-cola, van twintig soorten yoghurt. Genieten van dagenlang binge kijken van series, van urenlang gamen. Genieten van sociale media. In de onzekere jaren na 1945 wensten mensen elkaar bij het afscheidt: “Tot ziens”. Ik leerde dat zelfs in het Russisch zeggen: Doswidanjaa! Vandaag luidt menig laatste woord “Geniet ervan!”. Dan moet je toch niet stom staan, om een lokale uitdrukking te gebruiken, dat de trouw en de geharde toewijding op het werk niet meer dezelfde is als in de tijd van toen? Dat is geen verwijt, vooral een vaststelling. De vaststelling dat je op sociale media veel aan “social engeneering” kan trachten doen, aan het spelen van de wereldverbeteraar; maar dat in the end of the day heel vaak geen andere opties open blijven dan meegaan met de tijd. Ook al brengt die nieuwe vormen van vergif, van toxiciteit en van verlies. Gelukkig is deze tijd ook in menig opzicht genietbaar. Zoals wanneer je kunt verdiepen in de nieuwste roman van iemand als Stefan Hertmans. Maar dat is een verhaal voor een volgende blog.
In elk geval herinner ik mij nog perfect hoe ik een keer of zeven in de jaren tachtig en negentig telkens tijdens een goed gesprek met een man van vijftig, zestig, zeventig of meer, hem zag glunderen terwijl hij zegde: “Ik heb nu 45 (of 50) jaar lang gewerkt; en weet ge, geen enkele dag ben ik ziek geweest!”. Het kan verkeren. Tempus edax rerum²: vandaag telt ons land een half miljoen langdurig zieken, iedereen weet het.
Op groepen op sociale media waar aan herinnering en eren van de oorlogsveteranen en hun machines wordt gedaan, groepen die vaak dertigduizend leden tellen of meer, vooral Britten en Amerikanen allicht, lees je geregeld als commentaar, naast “Lest we forget!” ook: “Best generation ever!” Als reactie op sommige actuele persberichten zou ik soms een klein beetje geneigd raken, voor heel even maar, die denktrant te volgen.
Stef Hublou-Solfrian
Blog 956 van dinsdag 26 november 2024
_______________________________
Illustratie: Flickr
² Tempus edax rerum: een Romeinse uitdrukking die betekent: de Tijd verslindt alle dingen.
