In De Standaard van vandaag staat dat de havens van Antwerpen, Rotterdam en Gent-Terneuzen-Vlissingen tesamen willen investeren in CO2-opslag in  de Noordzee.

Ik schreef voorbije week een artikel voor het Nederlandse Manifest.

De keuze om CO2 af te vangen en massaal ondergronds op te slaan, gaat uit van het redden van de monopoliepositie van de grote multinationals in de fossiele brandstoffen.

Omgekeerd laat de keuze voor investering in hernieuwbare energie een democratisering van de energievoorziening toe. Massale investering in hernieuwbare energiebronnen wind en zon, dient gepaard te gaan met grootse investering in opslag van deze hernieuwbare energie. Elektrolyse van water tot waterstof en zuurstof is de meest aangewezen methode om in onze havens en industrie op grote schaal en langere termijn de overschotten aan hernieuwbare elektrische stroom op te slaan. Met waterstof kan de afgevangen CO2 omgezet worden naar basisgrondstof voor de petrochemie, ter vervanging van ingevoerde petroleum of aardgas. Dit is een andere politieke keuze.

Artikel Manifest 2019 25 april Van Aardgas naar Waterstof

Wiebe Eekman 25 april 2019

Van Aardgas naar Waterstof, met of zonder CO2…,met of zonder taksen… het is niet eender.

Waarom een revolutionaire partij zich best wel bezig houdt met technologische keuzes

Al langer dan vandaag klagen we dat het kapitalisme de bron is van het klimaatprobleem. We kunnen afwachten en ons verdedigend opstellen vanuit een sociaal oogpunt: “geen sprake van dat de werkers de klimaatcisis zullen betalen”. Dan volgt het nieuw debat: juist omwille van het marktdenken in termen van concurrentie, competitie en winstgraaien, valt het klimaatprobleem niet op te lossen binnen het kapitalistische systeem. Dat is waar, maar hoe dan verder? Het klimaatprobleem is dringend. Wachten we op een socialistische omwenteling? Daarmee werken we niet aan krachten voor verandering. Het derde debat is “Welk klimaatbeleid voeren binnen dit kapitalisme om een anti-systeemstrijd op gang te brengen, die de bevolking kan beroeren?”

Onder druk van de klimaatbeweging en onder druk van het protest in de provincie Groningen besloot de Nederlandse overheid af te stappen van aardgas. Alom wordt waterstofgas gezien als de nieuwe energiedrager. Waterstof is niet toxisch en geeft heel zuiver zijn energie af met vorming van gewoon waterdamp.

Als we pleiten voor een waterstofeconomie, spelen we dan niet in de kaart van de kapitalisten die zich al lanceren op dat terrein? Het is evident dat alle monopoliegroepen in het energiegebeuren staan te springen om elke nieuwe markt in te palmen, als die “nichemarkt” rendabel is. Zij wedden op twee paarden: zolang mogelijk verder blijven doen met de bestaande infrastructuur en klaar staan om als eerste de nieuwe markten te veroveren en hun monopolie veilig stellen.

Het is dus niet eender hoe we van aardgas naar waterstof overstappen. Omwille van het klimaat moet heel onze maatschappij “gedecarboniseerd” worden. Volledig overschakelen naar hernieuwbare energiebronnen. Niet enkel in de elektriciteitsproductie, maar ook in ons transport, in onze industrie, onze landbouw, onze verwarming,… En dat op een tiental jaren tijd. In de pers lees ik protesten: “dit kan niet zonder onze samenleving te ontwrichten”. Het is inderdaad zo gigantisch, dat het een systeemdebat wordt.

Kunnen we dat wel zonder afvangen en opslaan van CO2 ?

Nederland engageerde zich tegenover de wereld om tegen 2030 49% minder broeikasgas uit te stoten. Nederland bijt daarmee de spits af in Europa. Het Europees parlement stemde onlangs een resolutie om min 55% te betrachten. De wetenschappers laten ons weten dat er al zo lang getalmd werd dat we eigenlijk met meer dan 60% naar beneden moeten tegen 2030.

De Nederlandse regering opteert om 18 megaton CO2 af te vangen en ondergronds op te slaan in de verarmde gasvelden. Het Rotterdams Havenbedrijf denkt aan het bouwen van een ringleiding voor CO2, waarop alle fabrieken kunnen aansluiten. In 2015 stonden die tesamen voor 30 megaton CO2. 14 megaton kwam van de energiecentrales (op steenkool en op gas), 10 megaton van de 5 raffinaderijen in de haven en 4 van de chemische bedrijven. Tesamen meer dan 20% van de gehele emissie van Nederland.

Terecht protesteert de bevolking over ondergrondse opslag van CO2. Beter zou er in heel de maatschappij gepland energie bespaard worden. Verder kunnen we werken aan energie-efficiëntie. De overblijvende energiebehoefte vangen we dan op met stroom uit wind en zon. Het kan, maar vergt een doorgedreven planning over heel de maatschappij. De private marktbenadering kan dit niet.

Als we dan nog CO2 afvangen, waarom gebruiken we dat dan niet nuttig als grondstof voor de petrochemie, ter vervanging van nieuw aangeboorde olie of aardgas? Het kan, door een chemische reactie met waterstofgas.

Vele industriële bedrijven wachten echter af. Zij willen dat de overheid eerst demonstratieprojecten subsidieert met publiek geld. In 2030, als het rendabel blijkt willen zij er aan beginnen. Het klimaat kan niet zolang wachten. Wij eisen een overheidsplanning die de bedrijven wettelijk verplicht hun emissie te verminderen. Ongeacht de kosten. Ten slotte leven wij in één van de rijkste landen ter wereld.

De bestaande monopoliepositie behouden?

Vandaag wordt zowel in België als in Nederland al massaal waterstof gebruikt in industriële toepassingen. Er ligt een ondergrondse transportleiding voor waterstof beheerd door Air Liquide. Air Liquide produceert in de Antwerpse haven tot 110.000 ton waterstof vanuit het thermisch kraken van aardgas met uitstoot van 11kg CO2 voor elke kg waterstof. In Nederland wordt 10% van alle aardgas gebruikt voor waterstofproductie. Dat noemen ze “grijze waterstof”. Door CO2 af te vangen wilt de regering daar “blauwe waterstof” van maken. Om “blauwe waterstof” concurrentieel te maken wordt er gerekend op de koolstofheffing. Dat maakt dat de bestaande monopolies uit de fossiele energiesector behouden blijven.

Terwijl productie van “groene waterstof” op basis van elektrolyse van water met behulp van stroom uit zon en wind een democratisering van de energieproductie toelaat. Die behoefte zou ingevuld kunnen worden door overheidsinitiatief en door coöperatieven.

Groene waterstof wordt te duur geacht, juist door de prijs van elektrische stroom. Die wordt met de windmolenparken op zee op 50€ per megawatt geschat. En is het niet beter die groene stroom  rechtstreeks te gebruiken, in plaats van om te zetten in waterstofgas? Met nog eens een rendementsverlies door de omzetting? Ons antwoord is dat we verder fors willen investeren in energie uit zon en wind. Tot meer dan 12 gigawatt. Zodat er regelmatig stroomoverschotten zijn die tegen 0€ per MW verkocht worden. Omzetting van die overschotten naar groene waterstof kan dan wel goedkoop. Tegelijk vormt die waterstof dan de buffer om het evenwicht op het net te verzekeren tussen vraag en aanbod.

Dit vergt wel een lange termijn visie en investeringen. Dit vergt een planning vanuit de overheid. Ingaan tegen het marktdenken.

Wiebe Eekman