Kenmerken van gemeenten waar Vlaams Belang het sterkst vooruitgaat tussen 2014 en 2018 (vooral ten nadele van N-VA) en tussen 2018 en 2019 (vooral ten nadele van CD&V). Voor grafieken zie het voorbeeld of voor allemaal in het bericht http://www.npdata.be/BuG/428-Vlaams-Belang/

Waren Open-VLD, CD&V en ook sp.a niet links genoeg, ondergingen zij de wraak van Bouwvakkers, Industriewerknemers, Arbeidsongeschikten, RVA-Uitkeringstrekkers  zonder UVW-werklozen en ambtenaren Openbaar Bestuur? Het zijn nochtans deze ‘kenmerken’, die de grootste samenhang vertonen met de opstoot van het Vlaams Belang, meer nog dan Gemiddeld Inkomen of Onderwijsniveau.

Maak kennis met de format die kiesuitslagen van 2012, 2014, 2018 en 2019 en alle evoluties er tussenin uitrolt over sociale kenmerken van gemeenten, opgedeeld in decielen (groepen van 30 gemeenten) van laag naar hoog, met correlatieberekening en opmaak gemeentekaarten, o.a. voor partijen, evolutie en sociale kenmerken.

1. De Verkiezingsformat/tool bestaat uit drie onderdelen:
   
   1.1. Gemeentekaarten voor de Partijen 2012, 2014, 2018, 2019 en de zes evoluties 2012-2014, 2012-2018, 2012-2019 en 2014-2018, 2018-2019 en 2014-2019

Langs de linken worden de interactieve kaartjes  geopend, op de gemeente klikken voor een % in decimalen, van groen naar rood is van laag naar hoog, dwz ingeval de evoluties negatief zijn van meer naar minder negatief of van negatief naar positief. De kaartjes sluiten om terug te keren naar dit bericht.

Suggestie: de kaartjes elk in een apart venster openen: doordat ze in de browser naast elkaar komen te staan kan men de evolutie of vergelijking met één muisklik maken. Zo kan men bv voor een partij de resultaten in 2012, 2014, 2018, 2019 langs elkaar openen en vervolgens in volgorde aanklikken, men krijgt dan een ‘animatie’, een film waarin op het eigen ritme, het geografische beeld verschuift voor de aangeklikte jaren. Hetzelfde kan men doen door een kenmerk zoals hieronder gelinkt, te openen naast het resultaat van het Vlaams Belang in 2019, men kan dan zelf visueel vaststellen hoe synchroon deze kaartjes zijn. In de correlatiecoëfficiënt vindt men er dan de wiskundige uitdrukking van.

Ook gemeentekaarten voor elk onderzocht kenmerk, ondermeer deze die in dit bericht aan de orde komen en die de hoogste correlatie met de uitslag van het Vlaams Belang vertonen, kunnen geëxploreerd worden:

– % Werknemers in de Industrie
– % Bouwvakkers
– % Openbaar Bestuur (zonder lokaal bestuur)
– % RVA-Uitkeringerechtigden zonder UVW-werklozen
– % Arbeidsongeschikten

Voor een vergelijking met de gemeentekaart van de Vlaams Belang uitslag 2019, zie Vlaams Belang 2019

1. 2. Uitrol van de resultaten van elke partij over deze kenmerken met de resultaten in 2012, 2014, 2018, 2019 en de evoluties 2012-2014, 2012-2018, 2012-2019 en 2014-2018, 2018-2019 en 2014-2019 over de decielen van gemeenten geklasseerd van laag tot hoog voor een kenmerk, bv % Werknemers in de Industrie, en dan opgedeeld in gelijke groepen van 30, dwz elk deciel omvat 30 Vlaamse gemeenten, geklasseerd van laag naar hoog. Zo kan nagegaan in welke mate een kenmerk van een gemeente correspondeert, samengaat, ‘correleert’ met de kiesuitslag van een partij en dit op de diverse aangegeven situaties: de uitslagen en de evoluties ervan.

Tientallen kenmerken zijn al onderzocht op hun correlatie, samenhang of samengaan met de verkiezingsuitslagen in 2012, 2014, 2018, 2019 en de evoluties tussen de verschillende jaren en zullen nog in volgende berichten aan bod komen: gemiddeld inkomen, % hogere opleiding, diverse subsectoren in de tertiair en quartaire sector, zelfstandigen, vrije beroepen en tientallen kenmerken van de gemeentensurvey 2017 oa het % bakfietsen/fietskarren en hoe fiet/tevreden men is over de gemeente, % gepensioneerden, % gehandicapten, % van niet-Europese afkomst, % sub-Saharaanse inwoners, % West-Europese migratieachtergrond, criminaliteitsgraad, % leefloners, % asielvragers, % erkende vluchtelingen 1999-2017, % Belgwordingen, % inwoners dat geen beroepsinkomsten noch vervangingsinkomsten uit sociale zekerheid, tegemoetkomingen gehandicapten of bestaanszekerheid enz. en dit voor alle gemeenten  te veel om verder op te noemen. Maar op basis van al deze kenmerken worden de gemeenten in decielen verdeeld van laag naar hoog en de stemuitslag voor alle partijen, in elk jaar en de evolutie tussen jaren hierop uitgerold. De goede verstaander begrijpt dat dan binnen elk deciel de stemuitslag voor elke partij herberekend wordt voor het totaal van de gemeenten die in een deciel voorkomen.

1. 3. (Pearson)correlatiecoëfficiënten voor de uitslag van elke partij met elk van de onderzochte kenmerken op de verschillende momenten van meting: 2012, 2014, 2018, 2019 en de evolutie ertussen.

1.4. Kwalitatieve onderzoeken RepResent:

Voorliggende format is dus niet het ei van Columbus maar toch aanvullend voor de analyses en kwalitatieve rapporten die nu voorliggen van RepResent, het samenwerkingsverband tussen KUL, ULB, VUB, UA, UCL in het kader van een EOS-project, gefinancierd door FWO en FNRS:
– Vlamingen en Walen stemden voor verschillende partijen maar verschillen minder van mening over het beleid dat ze willen, Represent, 4/07/2019
– Verschuivingen in partijvoorkeur: Veranderingen in partijvoorkeur 2014 –2019, en tijdens de verkiezingscampagne van 2019, Represent 08/07/2019
– Proteststem of ideologische stem? De determinanten van het stemgedrag op 26 mei 2019, RepResent, 22/07/2019

1.5. Help mee deze format uit te werken, doe suggesties

Men zal begrijpen dat niet  elk onderzocht kenmerk voor alle partijen en voor alle momenten in een bericht kan gepubliceerd worden. Vandaar dat we aan de hand van enkele kenmerken deze benadering en dit analyse-instrument illustreren en er enkele overwegingen bij geven. Wie suggesties heeft of vragen om specifieke kenmerken en partijen onder de loupe te nemen kan dit altijd voorstellen.

1.6. Eerst de evolutie 2018-2019, dan 2014-2018

Deze BuG is een korte inleiding op elke elementen van de format, vooral toegepast op de evolutie 2018-2019 waar CD&D als enige partij exclusief verliest aan het Vlaams Belang. In een volgende BuG wordt ondermeer de aandacht toegespitst op de evolutie 2014-2018 waar de N-VA 7,7% verliest en het Vlaams Belang 7,3% vooruitgaat. Daaruit blijkt niet alleen dat ze communicerende vaten zijn, maar ook, waar de ene (wat) zwakker staat is de andere sterker. Daarom is het essentieel in deze analyse en format ook ook Rechts Extreem-Rechts onder ogen te nemen (N-VA en Vlaams Belang samengeteld) in de diverse jaren en de evolutie er tussenin. Maar dat is voor een volgende bericht.

2. Vlaams Belang, van stad naar plattelandHier gaat het om het profiel van de gemeenten waar het Vlaams Belang eerst een terugval kende tussen 2012 en 2014 en daarna een (sterke) progressie tussen 2014 en 2019 en de regionale samenhang van deze gemeenten zoals uit de gemeentekaartjes zal blijken. Ondermeer de overgang van het Vlaams Belang van een ‘stedelijke’ partij in 2012 naar een ‘landelijke’ partij is het opvallendste gegeven. Ook de vaststelling dat de Bouw- en Industriearbeiders vooral in ‘landelijke’ gemeenten terug te vinden zijn en niet (meer) in de steden) maakt deze switch begrijpelijk. Ook voor gemeenten met een hoog % ambtenaren in het Openbaar Bestuur was stemmen voor het Vlaams Belang niet meer in tegenspraak met hun statuut: vooral Ninove, Denderleeuw en Brakel zorgen hier voor de uitschieters.De gemeentekaarten zijn interactief, dwz bij aanklikken van een gemeente verschijnt een % (in decimalen, dwz 0,04 = 4%)in een apart kadertje.

   % Werknemers uit het Openbaar Bestuur (zonder Lokaal bestuur)
   

De ambtenaren (Openbaar Bestuur zonder lokaal Bestuur) vullen de gaten op waar het Vlaams Belang is doorgestoten in de landelijke gemeenten, dus nu ook de gemeenten waar het politieke dienstbetoon de ambtenarij heeft gevoed, en waar langs de familiale overdraagbaarheid en vriendenkring nog altijd een claim op deze tewerkstelling wordt gelegd langs de spoorlijn Luik-Oostende, en die nu mede het Vlaams Belang (en de anti-migratiestem) voeden. Het zijn dezelfde mensen die hun inkomen in de beste voorwaarden rond de stations komen verwerven en zo de poort dichthouden voor tewerkstelling van Brusselaars in Brussel.Het betreft hier het federaal bestuur, gewesten en gemeenschappen, de federale politie, het gevangenispersoneel, het leger, de ambtenaren sociale zekerheid (zonder mutualiteiten), rechtbanken, buitenlandse zaken.Nu leger, politie, gevangenisen geen mensen ‘uit eigen streek’ meer vinden om de jobs in te vullen, is de tijd gekomen voor de Brusselse instellingen en Actiris, om voluit te gaan voor opleidings- en tewerkstellings-programma’s die de Brusselaar toegang geven tot overheidsbetrekkingen in elke gevraagde kwalificatie het komende decennium. Ook voor het spoorwegpersoneel, maar voor 3% woonachtig in Brussel) is de tijd om te klagen en blazen voorbij, de Brusselse ketjes zullen het spoor van de verdere neergang en de privatisering redden. Welke politici hebben de moed om deze noodwendige omslag te maken nu Brussel ook politiek de nieuwe lijn voor de gemeenschappen, gewesten en België heeft bepaald?

3. Gemeenten met Industrie-arbeiders en Bouwvakkers zorgen voor opstoot Vlaams Belang in de landelijke gemeenten, ten koste van CD&V

Gelijklopend en als onderdeel van deze transfert van Extreem-Rechts van stad naar platteland is het verlies van de CD&V dat syncroon gaat met de stijging van het Vlaams Belang. Gemeenten met een stijgend aantal werknemers uit de Secundaire sector (Industrie-werknemers en Bouwvakkers) tonen een alsmaar sterker wordend Vlaams Belang, met een correlatiecoëfficiënt van 0,70

Bovenstaande grafieken illustreren meteen de kracht van de tool. De resultaten voor andere partijen kunnen eenvoudig geactiveerd worden. Op de achtergrond van deze grafiek wordt in de kolomgrafiek het % van de bevolking in elke deciel weergegeven, decielen met Antwerpen of Gent (of samen) vallen meteen op. Met deze bevolkingspercentages kan men de impact van een evolutie of resultaat beter inschatten. Tevens wordt onder de decielen het % weergegeven waarmee het ‘kenmerk’, hier het % Industriearbeiders zich voordoet, gaande van 3% in het laagste deciel tot 14% in het hoogste. In de hoogste drie decielen, waar Vlaams Belang telkens sterker scoort (2019), gaat het om 1/4 van de Vlaamse bevolking. De 326.860 werknemers in de Industrie zijn geen onbelangrijke groep, ze vormen 7,8% van de bevolking op arbeidsleeftijd (15-64 jarigen).

In de evolutie 2018-2019 redt de CD&V nog de meubelen in de steden met een hoger % inwoners met migratieachtergrond en moslims, waar ze traditioneel slechter scoorde. In de ‘arbeidersgemeenten’ gaat ze tot 10% achteruit in de acht maanden tussen de provincieraad- en de kamerverkiezingen.

De correlatiecoëfficiënt VB en industrie-werknemer in 2019 is 0,6659 en voor de stemverschuiving 2018-2019 0,5394. Voor de N-VA is er in het grafische beeld geen variatie in haar stem%, globaal +0,4% Ook voor de andere traditionele partijen is er stabiliteit waar er voor de CD&V een grote terugval is.

Interessant is ook de vaststelling dat het % stemmen voor de PVDA afneemt naarmate het gaat om gemeenten met hoger % werknemers uit de industrie. De PVDA, zo blijkt hier al is een partij die, tegen haar verwachtingen in 2018 in, haar progressie gemaakt heeft in de steden met relatief meer inwoners van niet-Europese migratieachtergrond en moslims maar waar minder dan 6% industriewerknemers wonen. Voor de Groenen, die traditioneel al minder scoren volgens het kenmerk Industriewerknemers ging het verlies daar tot -5%. Hieronder nog het overzicht voor 2019 met de partijen op links. Antwerpen is deel van het tweede deciel, Gent van het derde.

4. CD&V verliest daarbij ook nog in gemeenten met veel Sociaal verzekerden en Arbeidsongeschikten (ziekte/Invaliditeit)4.1. De RVA-Uitkeringen om thuis te blijvenEen gelijkaardige vaststelling kan gemaakt wanneer de gemeenten geklasseerd worden volgens het aantal RVA-Uitkeringsgerechtigden zonder beschikbaarheid voor werk, dwz deeltijds of voltijds Brugpensioen, Tijdskrediet, Loopbaanonderbreking, 4/5 tewerkstelling en Tijdelijke Werkloosheid,. Het zijn dus de RVA-Uitkeringstrekkers zonder de RVA-UVW-werklozen, dwz degenen die uitkeringen krijgen én beschikbaar zijn voor werk. In gemeenten met een alsmaar hoger % andere RVA-Uitkeringstrekkers dan UVW Uitkeringsgerechtigen (671.972 Vlamingen, of 16,1 %) van de bevolking op arbeidsleeftijd (5-64 jaar) stijgt het % Vlaams Belang stemmen, en daalt het aantal CD&V stemmen. De andere partijen blijven gelijk. Hier een grafiekje voor 2019:

Het aandeel van de inwoners met dit kenmerk in elk deciel varieert van 12% tot 22%. Hoe meer aanwezig in een gemeente hoe hoger het % Vlaams Belang, hoe lager het % van de CD&V. Samen met de Industriewerknemers vormt deze groep een kwart van de Vlaamse bevolking op arbeidsleeftijd.

In 2014 was er behoudens voor CD&V, geen zichtbare samenhang tussen Vlaams Belang stemmen en aantal RVA-niet-UVW Uitkeringstrekkers.

Als switch in stemgedrag kan dit tellen. De correlatiecoëfficiënt Vlaams Belang en % RVA-niet-UVW is 0,716 voor 2019. Als we de evolutie 2014-2019 voor dit kenmerk nagaan is de correlatie van alle onderzochte factoren hier het sterkst, nl 0,7233, met volgend grafisch beeld:

De N-VA ging met 7,1% achteruit, de CD&V met 4,7%, het Vlaams   Belang intussen met 12,7%, het meest zichtbaar in gemeenten met  oa RVA-Uitkeringstrekkers die uitkering krijgen om niet te werken en  niet beschikbaar te zijn voor de arbeidsmark. Uitgezet op een              gemeentekaart krijgt men volgende regionale ‘clusters’, in feite de Vlaams Belang ‘clusters’.

Gemeentekaart RVA-niet-UVW

Hebben beweging.net en de andere ‘katholieke’ instellingen (Zorgnet-Icuro, Vlaams Welzijnsverbond, Katholiek Onderwijs, wel voldoende hun ‘politieke’ waterdragers gesteund, of hebben zij het chagrijn en de onzekerheid onderschat van deze groepen onder het N-VA beleid waarbij CD&V niet voldoende weerwerk kon of wilde bieden, en waar het migratie-spook van Vlaams Belang én N-VA de geesten heeft beneveld. Juist diegenen die het meest gebruik maken van de sociale zekerheid, hebben zich een rad voor de ogen laten draaien door niet de regering en het beleid, maar de imaginaire migratie als zondebok te zien. Dit in de regio’s waarin meer dan in andere gemeenten, arbeiders woonden of inwoners met een (groot) gebruik van sociale zekerheid om niet te werken, terwijl in stedelijke en grotere gemeenten dit gebruik veel minder aanwezig was. Een dubbele check voor het kenmerk ‘Arbeidsongeschikten, dwz de zieken in primaire arbeidsongeschiktheid (op de mutualiteit) en de invaliden (meer dan een jaar primair arbeidsongeschikt) per gemeente was een volgende check op voorgaande samenhangen.

4.2. Het Vlaams Belang schiet omhoog in gemeenten naargelang het %  Arbeidsongeschikten (Primaire arbeidsongeschikt + Invalide)

Antwerpen en Gent zitten (maar) in het 4de deciel, vandaar de mindere percentages voor Vlaams Belang, CD&V en ook N-VA. Maar de tendens blijft duidelijk, Vlaams Belang stijgt fors tot het 8ste deciel, maar de verhouding van stemmen in vergelijking met enkele maanden voordien is omgekeerd tussen Vlaams Belang en CD&V, zonder dat de andere partijen, uitgerold over hetzelfde kenmerk, daar verlies lijden:

Gemeentekaart % Arbeidsongeschikten

De Denderstreek en West-Vlaanderen maar vooral de Antwerpse  Kempen en gans Limburg vallen hier op met een relatief groter % van de bevolking op arbeidsleeftijd bij de Arbeidsongeschikten. Voor een oud-industriële site, zoals Limburg (mijnen, auto-industrie) is dit een typisch beeld, voor de specifieke regio’s in Oost- en West-Vlaanderen, met hogere Vlaams Belang stemmen is dit minder evident.

Zaak is dat het Vlaams Belang vooral gescoord heeft in regio’s met een hoger aantal welgestelde arbeiders (Secundaire sector) en inkomensverzekerden langs RVA en Gezondheidszorg. Is dit gebeurd omdat de klassieke partijen in de regering en oppositie het belang van de werknemers en sociaal verzekerden niet voldoende verdedigden in een beleid, waarin vooral N-VA deze groepen viseerde. Zijn met name de klassieke partijen en vooral de CD&V niet ‘links’ genoeg geweest? En heeft het Vlaams Belang deze rijpe appels gewoon maar voor het rapen gehad?

5. Wat nu: rechts, rechtser, rechtst?

Of moet de CD&V voluit gaan voor het werknemersbelang, dat van de sociaal verzekerden en van de inwoners met migratieachtergrond, of moeten deze laatsten het in de CD&V overnemen?

De vraag stelt zich wat alle klassieke partijen nu moeten doen: (nog meer) naar rechts schuiven en in het imaginaire migratieverhaal van het Vlaams Belang meegaan dat zowel de migratienoodzaak in het verleden, nl de herbevolking van de steden negeert zowel als de toekomstige migratie om het negatief saldo op de generatiewisseling op te vangen. Misschien moeten de partijen eens een demograaf in dienst nemen, of een socioloog, bekwaam in demografie en statistiek?

6. Dit is een inleiding, wie vraagt die krijgt.

Wie direct geïnteresseerd is in de ventilatie van kiesuitslagen op de diverse tijdstippen en de evoluties en de uitrol ervan over een diversiteit aan kenmerken – we hebben er zo’n honderdtal gereed in onze format – kan ons altijd vragen stellen of suggesties doen. Wij komen er in ieder geval nog op terug.

7. Uitslagen per gemeente Voor uitslagen van alle partijen (2010/2014/2018/2019) per gemeente met 50 grafieken en 5 tabellen, in twee muisklikken zie de tabel in BuG 427 on-line. Wie een set wil voor een gemeente kan dit eenvoudig aanvragen.

Jan Hertogen, socioloog