Drie dagen geleden, op 2 november, was het de “Internationale Dag tegen de Straffeloosheid van Misdaden tegen Journalisten.” Een gelegenheid voor de EU om een verklaring uit te sturen waarin het “aanvallen op journalisten veroordeelt en tot dringende en doeltreffende maatregelen oproept om journalisten en medewerkers van de media te beschermen.”

Gaza, Libanon, Soedan, Myanmar, Oekraïne en “de rest van de wereld” worden aangehaald. Maar waar “Oekraïense journalisten het doelwit blijven van geweld, intimidatie en willekeurige opsluiting door Rusland en pro-Russische strijdkrachten” zien de EU dat journalisten in Gaza met een “ongeëvenaarde tol worden geconfronteerd met buitengewone dodelijke gevaren … bij gebrek aan de juiste bescherming en gezien de ongerechtvaardigde beperkingen die worden opgelegd aan de toegang van buitenlandse media.”

Palestijnse journalisten in Gaza worden blijkbaar op mysterieuze wijze gedood door een ongeïdentificeerde, onzichtbare kracht.

𝐄𝐧 𝐯𝐞𝐫𝐝𝐞𝐫…

Vanaf het begin van de oorlog in de Gazastrook legde Israël zijn eigen regels op: het verbood buitenlandse journalisten en maakte jacht op Palestijnse verslaggevers.

“Elke ochtend als ik wakker word, denk ik dat dit wel eens de laatste dag van mijn leven zou kunnen zijn ,” schrijft de Palestijnse journaliste Maha Hussaini vanuit de Gazastrook.

Sinds 7 oktober 2023 zijn er nog nooit zoveel bloederige vesten geweest met het “pers”-logo. De journalisten die het geluk hebben het tot nog toe overleefd te hebben, werken ondanks het feit dat ze zelf al vaak ontheemd zijn en ondanks de stroom- en internetonderbrekingen, zoals Maha Hussaini, zijn echte doelwitten geworden voor het Israëlische leger: “Alleen al mijn aanwezigheid als journalist brengt de mensen om mij heen in gevaar”, zegt Maha Hussaini.

𝐄𝐞𝐧 𝐨𝐩𝐳𝐞𝐭𝐭𝐞𝐥𝐢𝐣𝐤𝐞 𝐦𝐞𝐝𝐢𝐚 𝐛𝐥𝐚𝐜𝐤-𝐨𝐮𝐭

Sinds het begin van de oorlog in de Gazastrook, maar ook op de bezette Westelijke Jordaanoever, in Israël, Libanon en Syrië, zijn maar liefst 182 journalisten vermoord. In dertien maanden. Palestijnse journalisten in Gaza betaalden de zwaarste tol. Meer dan 130 van hen werden vermoord.

In de Gazastrook is de aanwezigheid van buitenlandse journalisten verboden door Israël, tenzij ze “geïntegreerd” zijn aan de zijde van het Israëlische bezettingsleger. Het leger controleert dan elk beeld en geluid en geeft of weigert toestemming om uit te zenden.

Al meer dan een jaar kunnen alleen de Palestijnse journalisten die aanwezig waren toen de oorlog uitbrak en die geblokkeerd zijn in het gebied, documenteren wat daar gebeurt. Ze zijn in bijna de hele enclave actief en verslaan de bloedbaden, de vernietigingen die daar iedere dag gebeuren, die ze zelf meemaken en waarbij sinds 7 oktober 2023 meer dan 43.000 levens verloren zijn gegaan en meer dan 100.000 gewonden vielen.

Voor Israël brengt het toelaten van internationale journalisten tot het gebied “de strijdkrachten die ter plaatse in actie zijn en de veiligheid van de soldaten in gevaar”, doordat bijvoorbeeld hun locatie onthuld zou kunnen worden. Dus is er een internationale media black-out.

𝐑𝐞𝐝𝐚𝐜𝐭𝐢𝐞𝐬 𝐢𝐧 𝐡𝐞𝐭 𝐯𝐢𝐳𝐢𝐞𝐫

Op 2 november 2023, bombardeerde het Israëlische leger de Hajji-toren in Gaza Stad van waaruit verschillende internationale media, o.a. AFP werkten. Op 10 oktober had Adel Zaanoun, die voor het persagentschap werkt, ook al een telefoontje gekregen met een waarschuwing om het gebouw te ontruimen. Altijd een teken dat er een bombardement zit aan te komen. Die dag werd het gebouw echter gespaard, maar 100 meter verder werden wel 3 Palestijnse journalisten op weg naar de locatie gebouw om de verwachtte aanval te verslaan, vermoord. Later belde het Israëlische leger met het AFP-hoofdkwartier in Parijs om te zeggen dat het gebouw geclassificeerd werd als “geen doelwit”.

Diezelfde 2 november werden ook de gebouwen van de Palestijnse Media Group, een productiebedrijf dat livebeelden vanuit de Gazastrook uitzond, het doelwit van het Israëlische leger. Bij die aanval raakte een journalist gewond.

Eerder, op 19 oktober 2023, werd een tijdelijke persruimte in een tent waar teams van de BBC, Reuters, Al Jazeera, AFP en lokale persagentschappen werkten, vlakbij het Nasser ziekenhuis in Khan Younès, aangevallen.

Een paar maanden later, in februari 2024, was het de beurt aan het, door Noorwegen en Zwitserland financieel gesteunde Press House in Gaza om vernietigd te worden.

Om te voorkomen dat informatie vrijelijk circuleert, is het meer rendabel om zich vooral op redacties te richten dan op individuele journalisten. Binnen redacties zijn er meer mensen aanwezig maar vooral ook meer materiaal zoals computers, zendapparatuur, satteliettelefoons, camera’s…

In juni onthulde het collectief Forbidden Stories, dat een onderzoek coördineerde waaraan vijftig journalisten van dertien internationale media deelnamen, in “Gaza Project” dat de Israëlische bombardementen opzettelijk en gericht waren, in tegenstelling tot het officiële Israëlische verhaal dat beweerde dat de gebouwen waren geclassificeerd als “geen doelwit”.

Dat de pers en sommige redacties niet goed liggen bij de Israëli’s is niet nieuw. In mei 2021 werd een toren van waaruit Al Jazeera en het Amerikaanse persbureau The Associated Press (AP) werkten, vernietigd door drie raketten. Volgens het bezettingsleger zou Hamas vanuit het gebouw een bedreiging gevormd hebben voor de veiligheid. Toen er om bewijs daarvoor werd gevraagd leverde het leger geen elementen om deze bewering te ondersteunen.

Dat Hamas basissen en hoofdkwartieren in, en tunnels onder gebouwen zou hebben is trouwens een routineverhaal geworden tijdens de aan gang zijnde genocide. En als er geen gebouwen meer zijn, zijn er wel nog tenten waar ze commandocentra zouden opzetten.

𝐉𝐨𝐮𝐫𝐧𝐚𝐥𝐢𝐬𝐭𝐞𝐧 𝐚𝐥𝐬 𝐝𝐨𝐞𝐥𝐰𝐢𝐭

“Omdat wij de stem van de slachtoffers zijn, zijn wij doelwit ”, zegt Maha Hussaini.

Uit het onderzoek van Forbidden Stories blijkt dat er in Gaza ten minste 40 journalisten of mediawerkers werden vermoord terwijl ze thuis waren (vaak ook samen met familieleden), veertien werden vermoord of gewond of als doelwit in het vizier genomen terwijl ze hun persvest droegen op de Westelijke Jordaanoever of in Zuid-Libanon, 18 werden vermoord of gewond bij drone-aanvallen in Gaza. Vier anderen werden vermoord of gewond door drone-aanvallen terwijl ze hun persvest droegen. En er werden minstens 40 journalisten die werkten voor aan Hamas gelieerde media vermoord.

Het Israëlische bezettingsleger weerlegt al deze beschuldigingen en stelt dat het optreedt “in overeenstemming met de Israëlische en internationale wetgeving ”. Volgens het leger werden sommigen van hen ‘gedood’ omdat ze op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren of simpelweg dat het geen journalisten waren.

“De journalisten in Gaza zijn journalisten, de meesten van hen lokaal, die werken voor lokale en internationale zenders. Al meer dan een jaar tonen ze hun professionaliteit. Dankzij hen hebben we zicht tot wat er in de Gazastrook gebeurt ”, benadrukt het hoofd van het Reporters Sans Frontières (RSF) kantoor in het Midden-Oosten.

“Sommige Westerse media die erg pro-Israël zijn, trekken onze objectiviteit in twijfel, maar wij zijn ook slachtoffers”, zegt Maha Hussaini.

𝐀𝐥-𝐉𝐚𝐳𝐞𝐞𝐫𝐚 𝐢𝐧 𝐝𝐞 𝐯𝐮𝐮𝐫𝐥𝐢𝐧𝐢𝐞

Afgelopen juli eiste het leger openlijk de verantwoordelijkheid op voor de moord op de 27-jarige Al-Jazeera journalist Ismaïl al-Ghoul, door op X – voorheen Twitter – op te scheppen dat het “een terrorist” en “een journalist” had uitgeschakeld.

Al-Jazeera zendt al van bij het begin van de genocide 24/24 uur 7/7dagen live uit vanuit de Gazastrook. Het heeft er een enorm netwerk van journalisten. Tot grote ergernis en woede van de Israëlische autoriteiten. Al lang voor het begin van de genocide stond het netwerk onder enorme druk en kreeg het regelmatig te maken met bedreigingen.

Het bleef niet bij bedreigen trouwens. Wie herinnert zich Shireen Abu Akleh, de Palestijns-Amerikaanse journaliste van de zender niet, die op 11 mei 2022, door een Israëlische soldaat in het hoofd werd geschoten toen ze verslag deed van een militaire operatie in Jenin op de Westelijke Jordaanoever?

Sinds mei dit jaar werd de zender verboden te werken in Israël, omdat het een “propaganda-orgaan van Hamas” zou zijn en een bedreiging voor de staatsveiligheid. In september werden de kantoren van Al-Jazeera op de bezette Westelijke Jordaanoever door het leger gesloten. De zender zond de sluiting live uit. Sindsdien werkt Al-Jazeera vanuit Amman in Jordanië, terwijl de journalisten nog steeds hun werk blijven doen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.

Op 20 oktober dan, publiceerde het bezettingsleger leger documenten die het naar eigen zeggen in Gaza had gevonden en waaruit zou blijken dat zes journalisten, die met naam en toenaam genoemd worden, militaire banden hebben met de Hamas of de Islamitische Jihad. Dit is niet meer of minder dan een doodsvonnis. Onnodig te zeggen dat er niemand in staat was de authenticiteit van de bestanden onafhankelijk te verifiëren.

Israël weigert ook twee andere zwaargewonde journalisten van Al-Jazeera , één ervan ligt al enkele weken in een zware coma, uit de Gazastrook te evacueren.

“Het is erg gevaarlijk om te twijfelen aan de integriteit van journalisten, en nog gevaarlijker om hen ervan te beschuldigen terroristen te zijn, ongegronde beschuldigingen die in feite niet alleen een bedreiging vormen voor de journalisten die in Gaza zijn, maar voor journalisten die overal voor deze zenders werken. Deze beschuldiging komt vooral van Israëlische kant, dezelfde kant die buitenlandse pers de toegang belet. Maar als dit een zorg is, waarom verhinderen ze dan dat de buitenlandse pers de Gazastrook binnenkomt? Omdat het doel eigenlijk is om de informatiestroom te verhinderen”, legt Jonathan Dagher van RSF uit.

𝐎𝐨𝐫𝐥𝐨𝐠𝐬𝐦𝐢𝐬𝐝𝐚𝐝𝐞𝐧

Op 8 oktober eisten een dertigtal journalistenorganisaties “hernieuwde toegang tot Gaza, waar ze beschermd moeten worden.” “Daarom roepen we de Israëlische autoriteiten op om de veiligheid van journalisten die momenteel proberen te werken in Gaza te beschermen en om dit gebied open te stellen voor de internationale pers, zodat die daar haar werk kan doen: ongehinderd verslag uitbrengen en getuige zijn van het verloop van deze oorlog, een van de dodelijkste en gewelddadigste van het begin van de 21e eeuw”.

Afgelopen mei verklaarde de aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) dat misdaden tegen journalisten zijn opgenomen in zijn onderzoek naar oorlogsmisdaden in Gaza. “Journalisten worden beschermd door het internationaal humanitair recht en het Statuut van Rome en mogen onder geen beding het doelwit zijn bij de uitoefening van hun belangrijke missie.”

Uitbreiding naar Libanon

De terreinoorlog heeft zich sinds meer dan een maand uitgebreid naar Libanon en het ziet er daar niet beter uit voor journalisten.

Op 13 oktober 2023 werd bij een aanval bij de grens met Libanon de videograaf Issam Abdallah van het persagentschap Reuters vermoord, terwijl zes andere journalisten verwond werden. Een Israëlische tank had een 120mm granaat op hen afgeschoten.

Op 25 oktober 2024 vermoordde Israël drie journalisten in Zuid-Libanon. De Libanese premier Najib Mikati noemde het een ‘oorlogsmisdaad’, een ‘doelbewuste aanval’ om “de media te terroriseren en om de misdaden en verwoestingen te verdoezelen.”

“Het beëindigen van straffeloosheid voor misdaden tegen journalisten is een van de belangrijkste en meest complexe uitdagingen van onze tijd”, aldus de VN ter gelegenheid van de Internationale Dag tegen de Straffeloosheid van Misdaden tegen Journalisten.. “Dit is een fundamentele noodzaak om de volledige uitoefening van het recht op vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheid voor iedereen om deel te nemen aan een open, vrije en dynamische uitwisseling van ideeën te waarborgen.”

Resolutie 2222 (2015) roept op tot meer bescherming voor journalisten, die steeds vaker het slachtoffer zijn van dodelijke aanvallen in conflictgebieden.

Er mag van uitgegaan worden dat ook die Resolutie in Israëlische dovemansoren valt. Sinds zijn oprichting in 1948 heeft Israël al 229 VN-resoluties over nederzettingen, de status van Jeruzalem en de terugkeer van vluchtelingen met voeten getreden.