Wil een Europees land het vandaag financieel goed doen, dan lijkt aan twee voorwaarden voldaan te moeten worden: de internationale financiele markten moeten geloven dat het voldoende winstgevend blijft om de schulden die je maakt of gemaakt hebt, te blijven dragen; je moet voldoende mensen in je eigen land kunnen stimuleren om productieve, economische initiatieven te durven en kunnen nemen.

In Italie is het precies op die twee vlakken verkeerd gaan lopen:
op het eerste vlak, de openbare publieke schuld, ziet Italie al dertig jaar lang zijn openbare schuld toenemen, op het tweede vlak, het tekort aan economische initatieven van binnenuit, is het proces al een tiental jaren aan de gang.

Concreet: iedere nieuwe Italiaanse boreling krijgt vandaag met zijn pampers tegelijk een schuld van 32.000 euro mee. De Italiaanse staat zelf staat voor 1.900 miljard euro in het rood. Is dit allemaal terug te voeren tot Berlusconi? Neen. Het proces is al 30 jaar aan de gang. Maar Berlusconi heeft de schuld wel aanzienlijk laten toenemen, begeleid door een slogan dat hij met zijn handen niet in de zakken van de Italianen zou zitten.

Toen Tremonti, de Italiaanse minister van Economie en Financien (zeg maar: de Super-minister) op 15 juli 2011 een begroting voor het komende jaar liet goedkeuren die de openbare schuld nog verder liet oplopen, reageerde de Europese Centrale Bank (Trichet, die opgevolgd wordt door de Italiaan Draghi, niet echt een vriend van Tremonti) dat dit ruim onvoldoende was en dat dit een  regelrechte uitnodiging was voor de financiele markten om hun vertrouwen (na Griekenland, Portugal, Ierland,…) ook in Italie op te zeggen.

En aangezien Italie een grotere economie is dan Belgie, is dat dan wel een regelrechte bedreiging voor de Europese Unie en de euro, meer  dan dat het geval is met de spelletjes die in Belgie opgevoerd worden. Daarom werd het nu plots bloedige „Europese“ ernst in de E.U.. Italie kreeg een Europese aanmaning om dringend orde op zaken te stellen. En zo gebeurde…

Er kwam in Italie heel snel, op 13 augustus, een „Decreto-legge“ nr. 138, met “bijkomende dringende maatregelen voor de financiele stabilisering en voor de ontwikkeling“, opgemaakt door Tremonti. Het gaat om een besparingsplan dat in eerste instantie 25,7 miljard euro bijkomend moet opleveren, op te voeren in 2013 tot 49,8 miljard euro.

Ik weet niet wat eertijds in Griekenland gebeurd is en hoe de besparing daar gebeurd is. Italie ken ik iets beter en ik meen te zien wat hier gebeurt. Laat me beginnen met een onverdachte bron te citeren: Flavio Tosi, burgemeester van Verona, van Lega Nord strekking, dus zeker niet de strekking waarmee ik sympatiseer. Van mijn kant heb ik Tosi echter  altijd wel de meest intelligente politicus gevonden die de Lega Nord heeft.

De man heeft mijns inziens echt zijn kwaliteiten, maar zit in de verkeerde partij.  Welnu, de kritieken van Tosi zijn er niet naast. Op een moment dat Berlusconi er prat op gaat dat hij met zij „Decreto-legge“ de gelukwensen krijgt van Sarkozy, Merkel en Van Rompuy, wijst Tosi erop dat „zelfs een kind zulk besparingsplan kan opstellen“ (bron: een interview in Il Piccolo, 14 augustus). Zijn kritieken:

(1) In de publieke sfeer: er wordt niet gedifferentieerd bespaard in de publieke organen: of iemand nu goed bestuurt, of slecht bestuurt, goede resultaten haalt of slechte, het maakt geen verschil (cfr. onze Vlaamse kaasschaaf);

(2) In de niet-publieke sfeer: vooral de middenklasse wordt geraakt, de grote kapitalen blijven buiten bereik. Als gevolg: in een economie die traditioneel kleine ondernemers gekend heeft, waarvan sommige zichzelf als zodanig konden handhaven en anderen konden uitgroeien tot grotere ondernemers, wordt juist deze klasse geraakt door de supplementaire belastingen, de zogenaamde solidariteitsbelasting (waarover direct).

Stimulansen om te kunnen groeien en om nieuwe initiatieven op te starten blijven uit. Dit, gekoppeld aan het feit dat veel jongere afgestudeerden nu al Italie verlaten omwille van de precaire statuten waaraan ze de laatste jaren blootgesteld staan, zal Italie er niet bovenop helpen en duwt het in de vicieuze cirkel van een neergaande beweging. Aldus Tosi.

Want inderdaad, wie moet de besparing, zoals gezien door Tremonti,  betalen? Er is het feit dat een aantal provincies in Italie zullen verdwijnen (en dat is positief en een besparing), maar daarnaast zullen vooral de mensen van wie het inkomen bekend is en bij wie de afhoudingen aan de bron gebeuren, door een zogenaamde „solidariteitsbelasting“ geraakt worden en hun inkomen nog eens bijkomend afgeroomd zien. Aan wie wordt niet geraakt?

Aan de heel hoge inkomens en aan degenen die hun geld naar het buitenland verplaatsen. Het is  frappant dat zelfs Montezemolo, de baas van Ferrari, als reactie zei dat hij vond dat ook de echt hoge inkomens bijkomend belast moeten worden. En waar wordt in de officiele, publieke sfeer bespaard? Naast het wegvallen van enkele provincies, worden vooral de gemeentelijke diensten geraakt… met als gevolg dat ofwel de gemeentelijke belastingen omhoog gaan, ofwel die diensten gewoon geschrapt worden.

Waarom ik Europa in mijn titel plaats? Ik herhaal dat ik niet weet wat in Griekenland gebeurd is en hoe de besparingen daar precies doorgevoerd worden, maar als ik zie hoe de E.U. op de financiele crisis in Italie reageert, ben ik niet verwonderd dat de mensen hier in Italie hun buik vol krijgen van Europa.

Als een super-Unie als de E.U. denkt dat ze zo maar goede en slechte punten kan geven aan staatsleiders, enkel en alleen zich baserend op het feit of zo iemand, in casu Berlusconi, „bespaart“, zonder zich ook maar de vraag te stellen over de „wijze waarop“, dan moet men niet verwondert zijn dat mensen „afhaken“ van het „Europese ideaal“.

Vandaag een staatsleider publiek „gelukwensen“ (wat voor intern politiek gebruik benut wordt door betrokkene, die al onmiddellijk liet weten dat hij eventueel opnieuw kandidaat is om zichzelf op te volgen), die eerst de openbare schuld in zijn land heeft laten ontsporen en die de sanering dan nog eens doorvoert „op een wijze dat  zelfs een kind zulk besparingsplan kan opstellen“ (Flavio Tosi, lid van de meerderheid) getuigt niet van veel psychologie en lange termijn visie.