De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Interne vluchtelingen en hun gastgezinnen
Vluchtelingen, Gastgezinnen, Dossier:vluchtelingen -

Interne vluchtelingen en hun gastgezinnen

zondag 18 juli 2010 21:01
Spread the love

Al jaar en dag vluchten mensen van geweld, of het nu van moeder natuur of van de mens zelf komt. Waar deze mensen naartoe gaan en toevlucht zoeken varieert sterk. Doorgaans krijgen we via de media beelden te zien van overvolle vluchtelingenkampen, waar hulporganisaties alles in het werk stellen om de bevolking bij te staan.

Dat is slechts één van de fenomenen bij ‘Displacement’. Minder bekend zijn de private opvangplaatsen (kerk, scholen, overheidsgebouwen, enz). Maar er is nog een manier van onderdak zoeken bij conflict situaties of natuurrampen, namelijk gastgezinnen of gastgemeenschappen. Dit kunnen familie, vrienden, kennissen of onbekenden zijn met of zonder religieuze, culturele, economische of politieke affiniteit.

In Noord-Kivu, Congo, waar al meer dan 15 jaar een onophoudende humanitaire crisis vele honderdduizenden mensen op de vlucht heeft doen slaan verblijft 80 % van de vluchtelingen bij gastgemeenschappen. Eenzelfde effect is zichtbaar in Haïti waar 600 000 (van de naar schatting 2,3 miljoen) vluchtelingen uit Port-Au-Prince naar meer ruraal gelegen gebieden trokken om daar onderdak te zoeken bij vrienden of familie.

De humanitaire gemeenschap loopt zich al langer af te vragen hoe men deze mensen kan helpen. Vooral in de jaren ’90 werd er hevig gediscussieerd over de situatie van alle slachtoffers van rampen; en dus niet alleen vluchtelingen. Om de één of andere reden is er niet veel terug te vinden na 2002 in de literatuur over gastgezinnen en hoe humanitaire hulporganisaties hierop inspelen. Nochtans spreken UNHCR, MSF en ICRC duidelijke taal omtrent IDP’s (Internally Displaced People). ’25 miljoen personen in 55 landen werden door interne conflicten gedwongen hun huizen te verlaten, eenzelfde aantal is gevlucht door natuurrampen of infrastructuur projecten. Er is dringend nood aan een duidelijk kader waarmee we deze personen kunnen bijstaan.  Niet alleen gedurende de eerste maanden na een crisis, maar ook nadien. We moeten duurzame oplossingen vinden om deze mensen een beter vooruitzicht te geven.’ In de lijn van deze woorden werden in 2001 de ‘Guiding Principles on Internal Displacement’ geschreven door OCHA (United Nations Organization for Humanitarian Affairs). Deze principes zouden tot meer duidelijkheid en structuur moeten leiden, maar vooral als leidraad moeten dienen voor zowel lokale autoriteiten en de humanitaire hulpverlening om IDPs bij te staan.

Helaas is deze leidraad alles behalve bindend. Ondanks de wijdverspreide implementatie van deze Guiding Principles, blijft het cijfer van IDPs stijgen. Voor vluchtelingen bestaat er de IHL (International Humanitarian Law) dat gastlanden ertoe verplicht zorg te dragen voor personen in nood. Voor IDPs is dit niet het geval.

Dus, met andere woorden, kan men landen niet verplichten (hooguit aanmanen) een beleid uit te dokteren voor het bijstaan voor IDPs, en dan nog hopen dat er een functionerende staat beschikbaar is om dit te doen (Somalië, Haïti, DRC, etc).

Om verder te gaan over de definiëring en methodes om mensen in nood te herkennen en te benaderen, blijft er weinig of niets gezegd over deze gastgezinnen. Er wordt wel degelijk over geschreven in het beleid van UNHCR, MSF en ICRC maar weinig officiële strategieën zijn bekend om deze populatie te ondersteunen. Hier zijn een aantal redenen voor. Ten eerste zijn deze gemeenschappen moeilijk te identificeren. Ze zijn meestal erg afgelegen, verspreid over een groot ruraal of stedelijk gebied. Mensen die naar familie vluchten hebben meestal angst voor represailles van de rivaliserende troepen of angst voor bijkomende rampen als men het huis verlaat. Dus de aanmelding van deze mensen gebeurt erg traag en moeizaam. Ten tweede is het voor hulporganisatie erg moeilijk om deze gemeenschappen te bereiken, te mappen en hun noden grondig te determineren. Ten derde is elke situatie en context verschillend waardoor het onmogelijk lijkt om een gestandaardiseerde strategie te verkrijgen die hen helpt om hier verbetering in te brengen. Nochtans zijn er de Sphere Standards, dit zijn minimale benodigdheden en standaarden, die door een koepel van erkende NGOs wordt gebruikt bij humanitaire crisissen om hulp te bieden binnen een zeer korte tijdsspanne.

Hoe meer we lezen, horen en zien omtrent dit fenomeen, hoe meer we kunnen vaststellen dat de nood hoog is om dit aan te pakken. Gelukkig is de wil er ook, alleen zijn er nog maar weinig of geen successen geboekt.

Meer en meer mensen vluchten naar stedelijke gebieden in ontwikkelingslanden. Mega cities worden dagelijks groter. Mumbai heeft een wekelijkse migratie van om en bij de 10 000 plattelandsbewoners. In 2003 verbleven in Darfur nog maar 18% van de mensen in steden, tegen 2008 waren dit er al 45 %. Sociologen verwachten dat dit binnen 10 jaar nog met een derde kan aangroeien. Michael Pacione voorspelt in zijn boek: Urban Geography: A Global perspective dat tussen 1994 en 2025 de verstedelijking van Azië en Afrika zal toenemen. En wat wil nu het toeval? In 2009, heeft Azië 41 % van de natuurrampen over zich gekregen, 89 % van het aantal slachtoffers en 38,5 % van de economische schade geleden. En deze trend zal zich alleen maar voortzetten nu mensen meer en meer naar steden trekken die deze overrompeling niet meer aankunnen. Regeringen, stadsbesturen en lokale autoriteiten weten er niet beter op te vinden dan de bevolking te ‘warehousen’ in grote slums of suburbs die dreigen uit te deinen en wetteloos te worden.

In het midden van heel dit kluwen staan de goedhartige mensen die vluchtelingen opvangen in hun huis, hun economische en levensmogelijkheden delen met een andere familie. Maar niet zonder risico! Volgende week meer over de risico’s!!

Bron :

Wiet Vandormael

Momenteel onderzoek aan het doen aan het Monash Asia Institute in Melbourne, Australia.

Onderzoek:
“Humanitarian aid provision for Host Communities in IDP context. A matter of learning.”

Luc Schrijvers is lid van Intal

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!