Van woorden naar daden

Als je drie speechen hoort rond eind 2010- begin 2011 van de regering Peeters II dan hoor je drie keer het woord innovatie, twee keer het woord R&D, zes keer het woord verder gaan, 8 keer het woord beleid, soms zelfs het woord Copernicaanse Revolutie…. .

Hoe Copernicaans zijn we nu eigenlijk in innovatie?

Goede start

Toen Peeters I startte deed ons land en specifiek Vlaanderen het al niet slecht in Europa, integendeel. Vlaanderen scoorde op dat moment in de zogenaamde innovatievolgers, na landen als Zweden, Denemarken, Finaland, Duitsland.

Meer zelfs : – voor productinnovaties, – voor procesinnovaties, – voor de rol die KMO’s spelen in de in novatie, – breedband technologie, zaten we al of bijna in de top vijf. Laat ons dat goed voor ogen houden.

Volgens studies van de EU is de marge voor ons innoverend vermogen beperkt tot 2 % ; men kan zich de vraag stellen of het dan niet eerder getuigt van overmoed en gebrek aan realiteitszin zeer ambitieus te worden.

En onbegrensde ambities …..

De ambities van Peeters zijn evenwel onbegrensd : in 2014 wil de Vlaamse overheid – conform de Barcelona-norm – volgens het Vlaamse regeerakkoord 2009-2014 1 % van het BBP besteden aan Onderzoek en Innovatie (gelukkig werd dit laatste eraan toegevoegd) ; dit was ambitieus want de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in Vlaanderen stegen al 15 jaar onafgebroken en moesten dus nog naar omhoog ; de regering Peeters II weet wat ze wil. Laat ons even rekenen : misschien wist de regering Peeters II ooit wat ze wilde want anno 2010-2011 weet ze het o.i. ….. niet meer ; ze doet in elk geval net het tegenovergestelde van wat ze wou of zou moeten doen of had minstens niet een boost-effect en soms zelfs integendeel ; oordelen we samen over een brede waaier van innovatieonderwerpen of onderwerpen die er op zijn minst sterk mee gecorreleerd zijn .

Overheidsbudgetten voor onderzoek

De overheidsbudgetten voor onderzoek zijn na 15 jaar stijging in twee jaar tijd teruggeschroefd naar het niveau van 2003 ; een neerwaartse trend dus in Vlaanderen onder Peeters II.

De last minute wijzigingen voor 2011 en 2012 zijn in de goede richting maar te laat…. . Eind 2010 en voor 2010 doet de Vlaamse overheid er wel extra 60 miljoen bij (en vanaf 2011 tot en met 2014) ook nog eens een bijkomende opstap van 200 miljoen euro ; op het eerste zicht lijkt dit gigantisch doch is het eigenlijk wel een prioriteit ?

Immers : voor die 60 miljoen euro of beter, naast en achter die 60 mio euro staat een groei van verwachte inkomsten voor de Vlaamse overheid (tussen de eerste versie van het budget 2010 en de in september laatste gekende versie van het budget 2011) een inkomlstengroei van niet minder dan 1,8 miljard euro ; het gaat dus om het verdelen van de nieuwe middelen ten bedrage van 3 % (0,06 miljard euro op 1,8 miljard euro) of 3,6 % (0,26 miljard euro op 7,2 miljard euro) ngl. de formules die men wil vergelijken.

Budgetten voor universiteiten

De budgetten die universiteiten ter beschikking krijgen van de overheid zijn over de laatste twintig jaar met twintig procent gedaald in plaats van gestegen. NFWO De kans voor de goedkeuring van een ingediend project bij het NFWO (het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek) is ongeveer 10 % ; een neerwaartse trend dus in Vlaanderen onder Peeters II.

Goedgekeurde doctoraatsbeurzen

De kans op een goedgekeurde doctoraatsbeurs na indiening is 20 % ; de internationale richtcijfers zijn 33 % ; geen goede trend dus in Vlaanderen onder Peeters II.

Aantal studenten per begeleidende hoogleraar

Het aantal studenten dat doctoreert per begeleidende hoogleraar is gestegen van één naar drie in twintig jaar tijd ; de kwaliteit van de begeleiding komt dus mogelijks in het gedrang ; van one-to-one naar one-to-three is niet evident.

Tijdelijke universitaire statuten nu, straks tijdelijke universiteiten ?

Universiteiten vallen hoe langer meer terug op het systeem van de tijdelijken : in de afgelopen twintig jaar iw het aantal mensen met tijdelijke stauten tegenover het aantal mensen met zekere statuten ongelooflijk gestegen ; aan de KUL bijvoorbeeld is het vastbenoemde personeel van 34 naar 20 % gezakt tussen 1992 en 2007; het zogenaamde “psychologisch loon” (de job op zich als beloning, dient dan als argument.

Odysseusfonds…. een eeuwige Odysseusreis?

Het Odysseusfonds, het recent ingevoerde terugkeerprogramma voor wetenschappers wordt eerst in 2011 met veertig % beknot ; een neerwaartse trend dus in Vlaanderen onder Peeters II ; gelukkig wordt dit rechtgezet ; eind 2011 kan de Vlaamse regering wel terugkijken op een mooi boekje vol met ‘met fondsen gekochte’ wetenschappers.

Vertrekkende universitairen uit België

België (en dus ook Vlaanderen) verliest in absolute aantallen meer universitairen (die naar het buitenland gaan werken) dan… u leest het goed …. Frankrijk (18 keer groter dan België), China (onnoemelijk keer groter dan België), de USA (onnoemelijk veel keren groter dan België) ; 1 op de 16 universitairen gaat in het buitenland zijn geluk beproeven ; 325 000 Belgen werken actueel in het buitenland, waarvan 100 000 (dit is vijf keer de populatie van de grote gemeente Herent bij Leuven) universitairen ; ¼ van de gediplomeerde universitairen in België die vertrekken naar het buitenland vertrekken naar de USA.

Vertrekkende werknemers uit Vlaanderen en België

België verliest sowieso ook altijd meer werknemers dan het er importeert en Vlaanderen “verliest” hier over de hele lijn in zijn “Vlaamse beleid” : er werken eind 2010 82 086 Belgen in het buitenland en 46 022 buitenlanders in België ; het aantal Belgen dat in Nederland ging werken steeg met 100 % in 10 jaar ; vooral Fransen komen in België werken (97 % van alle buitenlanders) en wij gaan vooral werken naar Luxemburg en …… Nederland ; de mensen uit de provincie Luxemburg trekken vooral naar Luxemburg, de Luikenaars naar zowat overal, de Limburgers en Antwerpenaars vooral naar ….. Nederland ; Vlaanderen daarnaast kent hoe langer hoe minder zijn overweldigend sukses rond export van werknemers in een andere regio : 9,8 % van de Vlamingen (of 266 000) pendelen naar een ander gewest (in casu Brussel en Wallonië) voor hun job ; dit is minder dan de 10,3 % in 1990 ; van de Brusselaars pendelt er evenwel 15,2 naar een ander gewest (tegenover 10,3 % in 1990) en van de Walen pendelt er 13,6 % naar een ander gewest om te gaan werken (tegenover 11,9 % in 1990) ; de intergewestelijke relatieve mobiliteit van Brusselaars en Walen nam dus relatief goed toe ; de beperkte premie die federaal cdH minister van werk Joëlle Milquet mocht installeren om mensen van de ene regeio naar tewerkstelling van de andere regio te lokken werkte niet : slechts 18 in 2010 en 14 in 2009 ; de redenen zijn evident : de premie is klein én eenmalig (743,68 €), de drempel hoog (meer dan vier uur dagelijkse verplaatsingstijd is minimum), er was geen budget voor publiciteit en de verbeteringen (lees versterking van het bedrag en versoepeling van de voorwaarden) aan het voorstel zijn o.a. van Vlaamse kant afgewezen.

Buitenlandse studenten in België

Het aantal buitenlandse studenten in België (en dus potentiële wetenschappers, doctorandi, vorsers, researchers…) is tussen 2007 en 2008 met 1 % gedaald, terwijl het in de wereld wereldwijd gestegen is in diezelfde periode met 10 % ; een neerwaartse trend dus onder Peeters I.

Supercomputer voor wetenschappers

De supercomputer voor wetenschappers kan nog net gefinancierd met wat zakgeld… .

Wetenschapspopularisering

De wetenschapspopularisering krijgt ongeveer 45 % in 2011 van de middelen van 2009. Uitbetalingen ? Mag het iets meer … euh … iets later zijn ….. ? 5 % van het geld, nochtans goedgekeurd door het Parlement, voor het FWO en een aantal onderzoekscentra wordt ….. niet uitbetaald ; een primeur onzes insziens onder Peeters II … .

Schoolse middelen

De schoolse middelen worden ondermaats genoemd, hoe langer hoe meer : het aandeel van het onderwijs in de Vlaamse begroting zakte de afgelopen vijf jaar o.m. onder president Peeters van 42 naar 38 %, de Vlaamse overheid geeft slechts 4,3 % uit van het (Vlaamse ) Bruto Regionaal Product aan onderwijs terwijl de Unesco–norm 6 % is ; de Vlaamse overheid geeft slechts 0,8 % uit aan hoger onderwijs, terwijl de OESO-norm 2 % is.

De Vlaamse overheid schrapte nogal een en ander in 2009-2010 tegenover 2008-2009 wat de kwaliteit van het onderwijs als systeem zeker niet ten goede komt : het budget voor mentoren (oudere collega’s die nieuwe collega’s wegwijs maken) wordt geschrapt, leerkrachten met korte ziekteverloven worden niet meer vervangen want de budgetten daartoe verdwijnen, budgetten voor premies voor leerstages van leerkrachten in bedrijven verdwijnen.

Aansluiting bedrijfsleven

De schoolse (inclusief universitaire) en buitenschoolse opleiding en opvoeding sluiten niet (genoeg) aan bij het bedrijfsleven : 70 % van de jongeren is niet klaar om te beginnen werken als ze van school afgaan, gemiddeld doen ze er 4,5 maand over om een job te vinden (dat is langer dan een 35 plusser….), 17 % heeft meer dan negen maanden nodig om er een te vinden, ze zijn onaangepast gekleed, 87 % van de startende werkende jongeren vindt zijn privé-leven belangrijker dan het werk, 50 % is niet tevreden met zijn beginsalaris, 87 % vindt dat hij te weinig extra’s heeft, … ; het ziet er niet goed uit voor de instap in het bedrijfsleven.

Export van onderwijs naar groeilanden

We exporteren te weinig ons hoger onderwijs naar groeilanden : groeilanden hebben ongelooflijke noden aan hoger onderwijs en gespecialiseerde opleidingen ; een afdeling oprichten in het buitenland is een mooie p.r. –opportuniteit, een verbreding van onze eigen kijk en een opportuniteit voor tewerkstelling die een band houdt met het moederland ; de initiatieven tgo. groeilanden vanuit Vlaanderen of Vlaamse hogere onderwijsinstellingen zijn zeer beperkt ; er was ooit een bedrijfstak van de EHSAL in het Midden-Oosten, doch die werd terug afgebouwd ; de Vlerick Management School Leuven Gent heeft een campus in Sint-Petersburg ; de Universiteit Gent heeft een afdeling in Songdo bij de Songdo Global University in Korea ; …. maar we zijn al vaak veel te laat : in China alleen al studeren elk jaar …. 1,5 miljoen wetenschappers en ingenieurs af …..

AIWT

Het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Techniek voerde de grootste (tijdelijke) innovatie door van deze eeuw : het stopt met betalen door … geldnood per eind 2010 ; nog maar eens een primeur onder Peeters II ; en niet getreurd : tegelijk worden nog maar eens pakken dure intitiatieven genoemen en aangekondigd …. .

CMI

Het eens zo met branie aangekondigd Centrum voor Medische Innovatie CMI) zakt als een plumpudding in mekaar ; het CMI werd opgericht rond begin 2010 met als hoofddoel het onderoekswerk van universiteiten, ziekenhuizen en de medische industrie samen te brengen, zodat we glboaal beter zouden “scoren” ; na een opstartbudget van 1,5 miljoen euro hjingen verdere belangrijke bijdragen af van te bereiken mijpalen ; na anderhalfjaar oprichting blijkt dat er niet is gepresteerd of in elk geval te weining : er is veel te laat een operationeel directeur aangeworven en de man liet na enige tijd zelf weten dat hij opstapte, het is nog altijd niet duidelijk wat in de biobanken zal worden opgenomen, het is niet duidelijk afgebakend op welke domeinen de bank zal functioneren en op welke niet, er is (mede als gevolg daarvan) geen voldoende uitgewerkt, gedetailleerd en gemotiveerd business plan, er is slechts een beperkte volgens sommigen zelfs minimale medewerking van de deelnemende partijen ; en er is daarnaast vanzelfsprekend ook het deels concurrerende Flanders Care (later opgestart – zie elders) ; en zo typisch : de vorige Minister Patricia Leyssens en de huidige Minister Zwarte Pieten over de verantwoordelijkheid.

De 3% norm

De 3 % norm : de ambitie van Vlaanderen was het investeren van 3 % van het BBP in O & O tegen 2014 ; de overheid zou 1 % doen, de industrie 2 % ; geen van beide haalde in 2010 de doelstelling ; het aandeel van de overheid viel in 2010 zelfs terug op 0,72 % (het niveau van 2003) in plaats van te stijgen richting 1 % ; de bedrijfswereld zit maar aan 1,40 % i.p.v. 2 % ; 2014 wordt mogelijks 2020, hoort het her en der ; de regering Peeters II is zo wanhopig dat een lid ervan zelfs voorstelt om het afdvies van de Vlaamse Raad voor Wwetenschap en Innovatie te volgen en de 1 % norm decretaal vast te leggen : je moet wel erg wanhopig zijn over je eigen planning en achterstand, als je jezelf en je eigen regering (die je al jaren aanvoert) wil verplichten om je eigen plan uit te voeren…. ; innovatief is het dan weer wel …. .

België doet het volgens de EU onder alle normen : de industrie zakte inzake investeringen in O&O van 1,45 % van de uitgaven in 2000 tot 1,32 in 2009 en België zelf steeg van 0,52 naar 0,62 ; België compenseert dus ruimschoots zelf de daling in het bedrijvenaandeel doch blijft in globo ruim onder de 3 % norm van de EU.

Finaal wordt de doelstelling van 2014 verschoven naar 2020, een eewugiheid verder …. ; en Minister Peeters stelt over 2010 niet “2020 is haalbaar “…. maar …. “….. het pad naar 2020 is haalbaar…. “.

WIA of VIA ?

“Wetenschappers in actie“ (WiA of OiA – Onderzoekers in Actie) , nog nooit gezien maar het gebeurt : de Vlaanderen In Actie (ViA)-campagne van de Vlaamse overheid, het paradepaardje van de eerste minister Peeters, krijgt er een (cynisch) zusje bij eind 2010 : de wetenschappers van de vijf Vlaamse universiteiten klagen de besparingsdrift van de Vlaamse overheid aan door een platform op te richten onder de naam “Wetenschappers in actie “ (WiA) ; zij protesteren tegen de bezuinigingsdrift van de regering die hen op twee jaar tijd 68 miljoen euro dreigt te kosten ; in maart 2011 komt een afvaardiging naar het Vlaams parlement met handtekeningen van maar liefst …. bijna 7000 betrokkenen ; zij klagen naast het teweining geld evenwel nog iets veel belangrijkers aan : zij klagen vooraal aan dat er te wenig geld gaat naar het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, wat zowat het enige in België gevoerde onderzoek is dat a)bij uitstek fundamenteel onderzoekis, b)bij uitstek niet gestuurd is enc) bijna altijd grensverleggend is, al d)is het niet altijd direct bruikbaar (maar levert het later wel praktische onderzoeksvoordelen op in ander en later onderzoek) ; ze klagen tevens aan dat de Vlaamse regering poogt de onafhankelijke onderzoeksopdracht van het FWO poogt aan het wankelen te brengen door haar poging in 2011 om een deel van het onderzoeksgeld voor te behouden voor “…door de Vlaamse overheid gedefiniëerde speerpunten en clusters… “ ; de regelneverij komt zelfs hier opzetten ?

WIP of WIA ?

“Wetenschappers in protest” tegen door Vlaanderen gesubsidiëerde projecten onder andere in biotechnologie : het wetenschappelijk onderzoek wordt door onderzoekers zelf in diskrediet gebracht nav de pattattenoorlog in Wetteren 2011.

Wetenschappelijk onderzoek en haar “afhankelijkheid” van exogene factoren

Wetenschappelijk onderzoek hangt hoe langer hoe maar af van exogene factoren aan het onderzoek : Vlaamse subsidies en interesses, Europese subsidies en interesse, bedrijfssubsidies en interesses waarbij gezwaaid wordt met extra pensioenregelingen en groepsverzekeringen waar universiteiten en hogescholen niet tegenop kunnen, …. .

De VRT niet langer Voorloper in Radio en Televisie, maar Volger in Radio en Televisie.

Eén van de vlaggeschepen van Vlaanderen, de VRT, verliest in de