I Am The River, the River is Me (inleiding van de redactie)

I Am the River, the River is Me is een documentaire van de Tsjechische regisseur Petr Lom (°1968) over de rivier Whanganui in Aotearoa (Nieuw Zeeland). Deze rivier kreeg in 2017 als eerste ter wereld dezelfde rechten als de mens.

Dit was het resultaat van 150 jaar strijd van het volk der Maori die de rivier zien als spiritueel en ondeelbaar eigendom van hun voorouders. Ned Tapa, Maori-voogd van de Whanganui, nam de filmmakers mee op een vijfdaagse kanoreis samen met milieuactivisten. Naast bewondering voor de natuur en humor is er plaats voor een terugblik op het koloniale verleden.

…/…

Goedemorgen Majke,

Hoe de Maori’s erin geslaagd zijn om hun heilige rivier wettelijke rechtsbescherming te verlenen zoals voor een menselijk persoon. Verslag van een vijfdaagse kanotocht met indringende gesprekken over de rechten van de natuur en haar heling.

Of hoe wij allemaal de kennis van de inheemse volkeren (en sjamaanse wijsheden) zullen nodige hebben om te overleven.

Dat besef moet zowat het sluitstuk zijn op dat dwaas modernismegedoe vanuit het koloniserende Westen. Modernisme is niet meer dan een dominante ideologie verpakt in pseudowetenschappelijk jargon en voorzien van ahistorische aannames.

Trailer van I Am the River, the River is Me (2:27, NL ondertitels):

Het is tekenend dat de meest fervente aanhangers van het modernisme de fascisten waren in het Italië van Mussolini Italië en het Duitsland van Hitler. Maar het is ook de pseudo -intellectuele justificatie van eeuwen van brutale kolonisering en bekrompen missionering.

Twee simpele vragen volstaan.

Hoe kun je Papoea’s ‘primitieve volkeren’ noemen wanneer hun cultuur en samenleving al 40.000 jaar ononderbroken in volstrekte ecologische homeostase voortbestaat? Idem de Amazone Indianen, de Inuit, de Kalahari bewoners, de Chileense bergbewoners, etc…

Is de geschiedenis van het Westen met opkomst en ondergang, met massamoorden en massale epidemieën, ecologische ramspoed, honger -en oorlogsdoden als maatstaven …. dan de noodzakelijke blauwdruk naar ‘vooruitgang’?

Wie is er hier dan zo succesvol in objectieve historische termen van overleven en verdwijnen? In termen van evenwicht en onevenwicht? In termen van pijn en harmonie?

Ongemakkelijke vragen me dunkt als je wilt terugblikken in verwondering.

Maar.

The Times They Are A-changin’… because they are stepping back into their roots.

De natuur bewandelt meestal een tijdlang op een haast experimentele wijze verschillende wegen en keert op zijn passen terug als ooit de verkeerde onaangepaste afslag blijkt te zijn genomen. Het verhaal van de zeven onaangepaste homonide kandidaten is daar een voorbeeld van (zie Richard Dawkins, Het verhaal van onze voorouders, 2004).

Zo lijkt het ook maatschappelijk gezien met onze eigen Westerse ‘Afwijking van het Algemeen Menselijk Patroon’ (dixit Jan Romein). In plaats van altijd maar lineair vooruit te staren in sci-fi-verdwazing is het nodig om ook eens gedachtenvol over de schouder te kijken.

We moeten opnieuw leren terug te koppelen in de vele richtingen van sociale tijd en sociale ruimte zoals onze voorouders (de jager-verzamelaars-beschavingen die 250.000 jaren lang rondzwierven) dat wél konden.

Vijf dagen met de kano op de Whanganui…

En niet als modernistische lemmings de lineaire stroomloop naar de afgrond aan te gaan zoals we dat nu (amper!) 5600 jaar aan één stuk doen (sinds de Landbouwrevolutie).

Vandaag lijkt de échte geschiedenis terug heruitgevonden na eeuwen van ideologisch misbruik door kerk en adel.

Het verhaal van leugen en waarheid is het verhaal van ebbe en vloed. Het vasteland kan niet altijd overspoeld blijven.

We moeten intellectueel terugkeren op onze passen, om de toekomst te kunnen begrijpen (Peter Frankopan, De transformatie van de Aarde, 2023 en David Graeber, Het begin van alles, 2022).

Trachten te zien dus naar de meest bekeken documentaire van 2024. Want het techno-feodalisme wil ons wijsmaken dat we geatomiseerde wezens zijn, maar we zijn niet alleen, zoals Anuna De Wever dat zegt, “wij zijn de meerderheid” die verzwegen en onzichtbaar gemaakt wordt door middel van statistische hocus pocus en alomvattende propaganda.

Trailer van The Serengeti Rules (2:23, geen ondertitels)

Niet voor de eerste keer is de kwantitatieve meerderheid de drager van de kwaliteit in de samenleving en wordt het duidelijk dat de politiek-economische minderheid (de ‘sociologische meerderheid’) altijd al de ondergraver is geweest van de kwaliteit van het bestaan. Dat is hun wezenskenmerk. ‘The times have changed (again)’.

Het is wachten op het kantelpunt (Emergence of Doorbraak in het microbiologisch verhaal van het Leven uit Fritjof Capra, De eenheid van het leven, 2002). Vanuit een holistisch perspectief heet dat dan ‘Revolutie’ in een politiek verhaal.

Maar net zoals ‘ineenstorting’ voorafgaat aan de symbiogenetische groei van de celstructuur gaat ‘puinhoop’ vooraf aan de doorbraak van de revolutie. ‘Crisis’ en ‘instabiliteit’ is eigen aan elke vorm van evolutie.

Het herwinnen van evenwicht (de stasis) is dat evenzeer en vooral onweerstaanbaar. Capra toont aan dat de millennialange microbiologische patronen van Leven heel waarneembaar zijn in de veel kortere patronen van de menselijke en sociale geschiedenis.

We zijn immers maar een zoogdier onder de velen. Niet eens zo uitzonderlijk qua talenten. Zeker al geen key species zoals de wolf, de bever of de gnoe en de walvis (zie de BBC-documentaire Serengeti Rules).

Papa, xxx