De Amerikaanse voorstellen tot hervorming van de VN stuiten op verzet. De world majority schaart zich achter China. Europa valt buiten de boot.
In hun programma Geopolitical Economy Hour spraken Radhika Desai en Michael Hudson met Pepe Escobar over de snel veranderende wereldorde, zie de bovenstaande video ‘BRICS or NATO? How the world order is shifting’. Desai is hoogleraar politieke studies aan de Universiteit van Manitoba (Canada), Hudson hoogleraar economie aan de Universiteit van Missouri (VS), en Escobar een gerenommeerde Braziliaanse journalist en geopolitieke analist. Het onafhankelijke nieuwskanaal Geopolitical Economy Report van de Amerikaanse onderzoeksjournalist Ben Norton publiceerde een transcriptie. Hieronder vatten wij enkele hoogtepunten samen en laten aanvullend ons eigen geopolitieke licht schijnen over de thema’s.
Nieuwe Russische wapens, Chinese investeringen in het Verre Oosten, en Amerikaanse voorstellen tot hervorming van de VN
Op het Eastern Economic Forum van begin september 2023 in Vladivostok liet president Poetin weten dat Rusland aan zijn spectaculaire hypersonische raketten wapens zal toevoegen die zijn gebaseerd op nieuwe fysicaprincipes: toepassingen op basis van laser- en ultrasone technologie, radiofrequentie, enzovoort. Voor Rusland is het Verre Oosten tot het einde van de eeuw een strategische prioriteit. De Chinezen kondigden een lawine van investeringen in het hele Verre Oosten aan. Blijkbaar sluit Noord-Korea, dat slechts 140 km van Vladivostok ligt, zich aan bij Rusland en China. President Biden van zijn kant liet op de VN Algemene Vergadering weten dat de VS voorstellen voorbereidt voor hervorming van de Verenigde Naties en uitbreiding van de Veiligheidsraad.
Rusland keert het Westen de rug toe, een world majority schaart zich achter China, en Europa valt buiten de ‘Aziatische boot’
De tijd dat Rusland een bondgenootschap wilde sluiten met het Westen is voorbij. Het Westen heeft Rusland niet veel meer te bieden. Voor Moskou ligt de toekomst in Azië. Een steeds grotere groep niet-gebonden landen keert zich af van het Westen en sluit zich aan bij een groepering rond China die door het leven gaat als world majority, wereldmeerderheid. De VS doet er alles aan om India weg te houden van deze alliantie, maar ondervindt steeds grotere problemen om zijn eigen allianties bij elkaar te houden. In dat nieuwe wereldbeeld lijkt Europa buiten de ‘Aziatische boot’ te vallen. Voor de sterk ideologisch gedreven Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock leidt handel met Rusland tot afhankelijkheid. Voor haar leidt handel met Amerika blijkbaar niet tot afhankelijkheid. Bizar.
De euro komt onder druk, Europa moet afrekenen met hoge inflatiecijfers en krijgt het moeilijk om uit de recessie te geraken
Vóór de oorlog was de betalingsbalans tussen de EU en Rusland in evenwicht. De EU, met Duitsland voorop, importeerde gas en olie en exporteerde industriële producten. Dat leidde tot een stabiele euro. Vandaag moet Europa zijn in Oekraïne vernietigde wapens vervangen door Amerikaans wapentuig en zijn defensiebegrotingen verhogen tot minimaal 2% van het bbp. Het begrotingstekort dat daarmee ontstaat, sluit investeringen in de economie om uit de recessie te geraken uit. De Europese betalingsbalans met de VS raakt serieus in het rood nu het ook nog duur Amerikaans gas moet importeren. De sterk protectionistische VS koopt immers amper Europese industriële producten. Een vrijwel eenrichtingsbetalingsverkeer zet de euro onder druk. De invoer wordt duurder en de inflatie neemt toe.
Om uit de klauwen van het IMF te ontsnappen is niet een BRICS-bank het antwoord, maar de Asian Infrastructure Investment Bank en grote Chinese bankinstellingen
In de derde wereld is het IMF niet erg populair. Om uit de klauwen van het IMF te ontsnappen proberen landen alternatieve financieringsbronnen te creëren. China neemt hierin het voortouw. Wil de world majority van de dollar af, dan is een BRICS-bank niet het geijkte middel. Die raakt niet snel af van het IMF en de World Bank. We overschatten de samenwerking tussen de BRICS-leden. Landen als India, Brazilië en Zuid-Afrika staan nog met één been in de dollarwereld. Voor de-dollarisering moet men het zoeken in op China gerichte instellingen zoals de Asian Infrastructure Investment Bank en grote Chinese bankinstellingen die wereldwijd leningen verstrekken. De alliantie China-Rusland is zeer hecht.
******
De ontwikkelingen die Desai, Hudson en Escobar bespreken, passen binnen de zich ontwikkelende tectonische transitie van een unipolaire wereld, aangestuurd door de VS, naar een multipolaire wereld waarin de VS de macht moet delen. De VS staat voluit op de rem. In dat proces lijkt de EU buiten de boot te vallen. De Unie is duidelijk het noorden kwijt. In een persbericht van 20 juni 2023 kondigt de Commissie een ‘financieringsinstrument’ van €50 miljard aan voor de wederopbouw van Oekraïne, en een maand later vertelt Europees buitenlands beleid-chef Josep Borrell het persbureau Reuters dat hij Oekraïne nog eens €20 miljard militaire steun in het vooruitzicht wil stellen. De EU investeert dus €20 miljard in de vernietiging van Oekraïne, en tegelijk €50 miljard in de wederopbouw. Gelukkig komt de bodem van de ‘Europese schatkist’ in zicht.
Opstand
Op 21 september voerde Rusland een exportverbod in voor diesel en benzine. Westerse analisten zien die maatregel als een economische oorlogsdaad tegen het Westen. Vorig jaar zette het Kremlin gas als wapen in, en dat kostte Duitsland naar schatting 500.000 banen. Opnieuw moet de vraag luiden hoe het Europese leiderschap dacht een economische oorlog met Rusland te kunnen winnen. Rusland is een moeilijk te vervangen leverancier van goederen die de hoge levensstandaard van de Europeanen waarborgen. Als Europese burgers het de komende winter moeilijk krijgen, kunnen ze in opstand komen tegen hun overheid. De Nederlandse premier Mark Rutte hield het al voor gezien, de Duitse bondskanselier Scholz en de Franse president Macron kijken tegen hun houdsbaarheidsdatum aan.
Niemand kan nog ontkennen hoe cruciaal toegang tot de Russische markt en Russische energie en grondstoffen waren voor de Europese welvaart en industriële vitaliteit.
Zoals we eerder op dit platform hebben vastgesteld, moet Europa niet trots zijn op het verbreken van de energie- en industriële banden met Rusland. Niemand kan nog ontkennen hoe cruciaal toegang tot de Russische markt en Russische energie en grondstoffen waren voor de Europese welvaart en industriële vitaliteit. De Unie dreigt nog afhankelijker te worden van de VS en af te glijden naar ongekende armoede. Maar het onderhuidse verzet komt aan de oppervlakte. Een groep Franse politici kant zich tegen ‘de Amerikaanse visie om van de EU een grote afzetmarkt voor zijn eigen economie te maken, waarvan de grenzen zouden samenvallen met die van de NAVO. Een omheind privédomein’, aldus de groep. De groep verzet zich dus tegen de oprichting van een nieuw IJzeren Gordijn, dit maal een Amerikaans gordijn rond de Europese Unie.
Anti-China as
Het tweedaagse bezoek van president Joe Biden aan Vietnam begin september had tot doel de invloed van China in Azië en elders in de wereld tegen te gaan. Vietnam moet zich aansluiten bij de anti-China as die de VS verbindt met Japan, Zuid-Korea, Taiwan, de Filipijnen, Australië, Nieuw-Zeeland en idealiter India. Het Pentagon plant de inzet van 60% van de Amerikaanse militaire middelen in Azië-Pacific. Omvangrijke Amerikaanse wapenvoorraden gaan naar Taiwan. Washington beschouwt China als zijn belangrijkste rivaal, en dus toonde Biden zich bereid Hanoi F-16 gevechtsvliegtuigen te verkopen, toestellen die hij tot dusverre onthield aan het Amerikaanse marionettenregime in Oekraïne dat voor de NAVO een proxy-oorlog voert tegen Rusland.
Het ziet Japan en India als bondgenoten in zijn anti-China as, Duitsland als gewillig instrument om Europa in bedwang te houden en Brazilië om hetzelfde te doen in Latijns-Amerika.
De regering-Biden wil Duitsland, Japan, India en Brazilië als permanente leden in de VN-Veiligheidsraad. Dat voorstel wordt niet gedreven door de ambitie de raad representatiever te maken, maar door geopolitieke overwegingen. De achtergrond is het conflict tussen Rusland en Oekraïne. De VS wil Rusland en China in de Veiligheidsraad onder druk kunnen zetten. Het ziet Japan en India als bondgenoten in zijn anti-China as, Duitsland als gewillig instrument om Europa in bedwang te houden en Brazilië om hetzelfde te doen in Latijns-Amerika. Zo’n hervorming moet de goedkeuring krijgen van 2/3 van de 193 VN-leden en de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad. Rusland is tegen de door de VS uitgebroede hervormingsplannen.
Multilateralisme
China zoomt uit. Het denkt aan mondiaal bestuur. Het roept op tot authentiek multilateralisme, met een centrale rol voor de VN. Het heeft concrete ideeën over de crisis in Oekraïne, de nucleaire dossiers Iran en het Koreaanse schiereiland en de kwesties Afghanistan, Palestina, Syrië, Soedan, Libië en Jemen. De Chinese zienswijze verschilt van die van het Westen, maar ligt in lijn met die van de world majority. China kiest voor rechtvaardige oplossingen die de meerderheid van de internationale gemeenschap voorstaat. Het verwerpt overheersing en ziet het denken van het Westen over mondiaal bestuur als achterhaald. Voor China zijn de westerse regels en ideeën gebaseerd op oneerlijkheid, intimidatie en plundering van ontwikkelingslanden, met alle risico’s van dien.
Voor China zijn de diepzee, de poolgebieden, de ruimte, cyberspace, digitale technologie en kunstmatige intelligentie (AI) nieuwe issues waarin het mondiaal bestuur de principes van vrede, ontwikkeling, inclusiviteit en gedeeld bestuur volgen. In de besluitvorming moeten de mening, de belangen en de ambities van ontwikkelingslanden zwaar meewegen. Deze nieuwe issues moeten geen arena’s worden voor concurrentie tussen grootmachten en niet worden gemilitariseerd. De hele mensheid moet kunnen profiteren van nieuwe mogelijkheden, aldus de Chinese beleidsmakers.
Dit artikel verscheen eerder vandaag op Geopolitiek in context. Daar kan men ook een reactie achterlaten.