Sinds enkele maanden is ex-president Mel Zelaya terug op Hondurese bodem. Twee jaar geleden, in juni 2009, werd hij bij een staatsgreep het land uitgezet door de Hondurese elite die zijn al te sociale maatregelen niet kon verkroppen. Maar nu zijn de aanhoudingsbevelen tegen hem ingetrokken, mede dankzij de bemiddeling van Colombia en Venezuela. Wat betekent zijn terugkeer voor het land in het algemeen en voor de sociale bewegingen in het bijzonder?
Daarover spraken we met Carlos H. Reyes, voorzitter Stybis, de vakbond van de drankenindustrie. Deze fos-partner staat bekend voor zijn engagement in de progressieve beweging in Honduras (zie onder). Voorzitter Reyes schetst de huidige situatie. “Mel” staat nu aan het hoofd van het Nationaal Front van Volksverzet, dat na de staatsgreep werd opgericht. De Algemene Vergadering van het Front telt 1700 leden, allen vertegenwoordigers van sociale bewegingen. Ook de 282 gemeenten die Honduras telt, zijn erin vertegenwoordigd. Het is een nooit geziene massabeweging die vooral bestaat uit de armste lagen van de bevolking bestaat, uit groepen die nooit politieke vertegenwoordiging hebben gekend.
Op onze vraag naar de politieke ambities van het Frente, antwoordt Carlos eerder voorzichtig. “Natuurlijk vinden we het onze taak als sociale beweging om ook een politiek alternatief aan te bieden aan de bevolking die wij reeds jaren vertegenwoordigen. We vinden zelfs dat we een kans hebben laten liggen door niet deel te nemen aan de verkiezingen van 2009. Maar anderzijds zijn er ook veel kanttekeningen. Bij de terugkeer van Manuel Zelaya zijn er ook heel wat andere verbannen politici terug op het toneel verschenen. Zij kunnen niet meer terecht bij hun vroegere partij, de Partido Liberal (Liberale Partij) en hopen om “aan de bak te komen” via het Front. Maar daarvoor zijn we niet opgericht. We willen de stem van de onderdrukten laten klinken en een democratische partij zijn. Daarom denken we erover om een soort politieke vleugel van het Front op te richten dat de politieke strijd kan aangaan en zich zou lanceren voor de volgende verkiezingen. Het Front zou dan blijven bestaan als sociale beweging.”
Maar de weg om een politieke partij te vormen in Honduras loopt niet over rozen. Carlos legt uit: “Ten eerste worden hoge eisen gesteld, zowel naar financiële middelen als naar aantal handtekeningen (50.000) die moeten verzameld worden. Bovendien roept de huidige regering nu ook op tot een “democratisering” van het land, en lopen verschillende andere groepen rond met plannen om een politieke partij op te richten. Zo is er het initiatief van Salvador Nasralla, een populaire TV-presentator, die een partij tegen de corruptie aan het oprichten is, en die door zijn populariteit op de televisie ook heel wat stemmen zal wegkapen. En er is nog een derde partij in wording, een die gaat leiden tot verwarring bij de mensen, met de naam FAPER (Ruim Politiek Electoraal Front in Verzet). Een naam die heel dicht aanleunt bij het FAP-FRNP onder leiding van Andres Pavón, voorzitter van het Comité voor de Verdediging van de Mensenrechten in Honduras. Van deze nieuwe politieke bewegingen kunnen we enkel hopen dat ze in een echte verandering uitmonden.”
Zijn dat geen tekenen dat de democratisering erop vooruitgaat? Carlos H. Reyes nuan-ceert: “De hele staatsgreep en de nasleep ervan hebben twee mechanismen in het land duidelijk blootgelegd. Enerzijds: de macht bevindt zich buiten de staat. En anderzijds: het volk bevindt zich buiten de macht.” Carlos benadrukt dat de vervolgingen van verzetsleiders nog steeds doorgaan, dat mensen die in het Nationaal Front zetelen en een functie hebben, vervolgd en gedood worden, dat er meer dan 3.000 gewonden zijn, meer dan 500 mensen om politieke redenen in de gevangenis zitten, dat belangrijke figuren (zoals Padre Fausto Milla) uit de sociale bewegingen noodgedwongen het land uitvluchtten, dan de grootgrondbezitters met grove middelen de boerenorganisaties in het Noorden van het land aanpakken, en er dus kortom geen sprake is van een democratisering van het land.
Met een eerder bittere noot sluit Carlos ons gesprek af: “Wie weet zijn de akkoorden van Cartagena die Zelaya terugbrachten, een val waar we allemaal aan het intrappen zijn”. In elk geval, het Nationaal Front dat nu bestaat, dat krijgt niemand meer stuk en wij gaan verder met de strijd; mét of zonder politieke partij.
¡Hasta la victoria siempre!
Achtergrond: de rol van Stybis in de progressieve beweging en op de werkvloer
Tijdens het voorzitterschap van Carlos H. Reyes is het ledenaantal van Stybis gestegen tot 2432. Een groot aantal, als je weet dat de vakbondsvrijheid in Honduras geen evidentie is en de leden vaak blootstaan aan vervolging en repressie.
STIBYS staat bekend om zijn engagement in de sociale en politieke bewegingen in Honduras. Al meer dan 10 jaar maakt de vakbond deel uit van het “Bloque Popular”, een progressief samenwerkingsverband tussen arbeiders-, boeren- en vrouwenorganisaties, die streefden naar meer democratie in het land, opkwamen tegen de privatiseringen en tegen de daling van de koopkracht in hun land. De jaren voorafgaand aan de staatsgreep, had het Bloque Popular een bondgenoot gevonden in de afgezette Zelaya. Om te beginnen had die een aantal maatregelen uitgevaardigd ten voordele van de grote lagen van de bevolking: zoals een verlaging van de benzineprijs, meer toegang tot onderwijs, etc. Bovendien koos hij ervoor om Honduras lid te maken van ALBA, het Bolivariaans Alternatief voor de Amerika’s, de progressieve tegenhanger van de Vrijhandelszone voor de Amerika’s, een VS-initiatief. Een derde belangrijke zet was er teveel aan voor de Hondurese oligarchie. Die greep drastisch in toen Zelaya, onder impuls van het Bloque Popular, een volksraadpleging plande over een mogelijke grondwetswijziging. Op 28 juni 2009 vond een staatsgreep plaats waarbij Zelaya verbannen werd naar de Dominicaanse Republiek.
Ook op andere vlakken zet Stybis de strijd dagelijks voort. De vakbond heeft reeds 4 collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen onderhandelen; bij de bierbrouwerij van Honduras, bij Coca Cola en Pepsi Cola, en bij de voor de industrie van de sterke dranken (lees: rum). Een andere belangrijke verwezenlijking van STIBYS is de kredietcoöperatieve die zij hebben opgericht voor de leden. Daardoor krijgt de arbeidersklasse toegang tot leningen die banken hen vaak niet toezeggen. Daarnaast heeft STIBYS ook een woningfonds opgericht, evenals de sociale woonwijken in San Pedro Sula, Choluteca, Tegucigalpa en Amarateca, zodat woningen met basisvoorzieningen binnen het bereik van de leden komen.
01 september 2011
Auteur: Machteld Dhondt
Contact: Wim.Leysens@fos-socsol.be
