Specifieke content/trigger warnings voor deel 4: (seksueel) geweld en reacties erop, gedwongen sterilisatie van transgender mensen, professionele fouten
Deel 4: ‘Wij’ zijn de niet-betaalde experten
Inzicht heeft me beter gemaakt
Van kleins af aan probeerde ik ontzettend verbeten het kluwen waarin ik verstrikt zat, te ontwarren. Sinds mijn kindertijd was ik op zoek naar verklaringen, naar patronen, naar verheldering van de chaos en pijn in mijn omgeving en mezelf. Mijn hoofd stopte nooit met (proberen) analyseren.
Soms ging dat te hard, waardoor het ook kon misgaan. Door helemaal in het instrument van mijn logische geest te duiken (maar ook door belevingen te blokkeren uit zelfbehoud in een langdurige gewelddadige situatie), verloor ik het contact met mijn lichaam en emoties. Dat hield genezing dan weer tegen.
Talenten, zowel autistische als niet-autistische, hebben wel vaker zo’n positieve en negatieve kant.
Ik heb de indruk dat sommige inzichten mijn leven echt over een andere, positieve boeg hebben gegooid. Inzichten die ik deel met groepen waarvan ik deel uitmaak, waren naar mijn aanvoelen vaak als een schok die me in één klap verder op mijn pad gooiden. Het zou kunnen dat het door mijn autisme komt, maar het heeft me ontzettend lang gekost om uit te vissen wat er allemaal met en rond me gebeurde. Meestal hielpen lotgenoten me om erachter te komen, professionals in mijn ervaring veel minder.
Geweld en discriminatie herkennen is heel moeilijk
Ik had gestudeerd aan de universiteit. Ik moest dus wel enigszins intelligent zijn. En toch maakte ik rond mijn 23 – 24 tot drie keer toe een verkrachting mee zonder die opnieuw traumatiserende ervaringen (met echt serieuze psychologische gevolgen zoals dagenlange dissociatie) als zodanig te herkennen. Hoe is zoiets mogelijk?
Ik kwam er niet achter bij een psycholoog of huisarts (ik kon bij professionals pas veel later praten over het seksueel geweld en nu nog vind ik het moeilijk). Ik kwam erachter bij een groep vrouwen die het ook hadden meegemaakt, vaak meermaals zoals ik. Zij leerden me (op een haast magisch moment voor mij) dat wat me overkomen was, verkrachting was, strafbaar was, én dat het vaak voorkwam. Ik kon verbanden leggen met de verhalen van mijn vriendinnen, en ik zag in dat het een patroon in de samenleving was. Het bracht meteen opluchting.
Ook het feit dat ik me er zo slecht over voelde, beschaamd, en dat ik dacht dat het aan mezelf lag, was een ervaring van die hele groep vrouwen. Dit was zo’n schokkend inzicht dat me heel goed heeft geholpen die vreselijke ervaringen ‘een plek te geven’. Jaren later maakte #MeToo ook veel indruk op me. Ik had nooit verwacht dat zoveel vrouwen dit taboe publiekelijk op tafel zouden durven gooien. Een kenmerk van een taboe is namelijk dat je grote weerstand ervaart als je het toch ter sprake brengt.
Je wordt vaak in vraag gesteld, niet geloofd en uitgesloten. En het gaat om zaken die mensen diep kwetsen en tegenhouden in hun leven: stel je voor wat een moed dit vergt. Ik denk dat het werk rond dit thema niet af is, maar er is met #MeToo plotsklaps wel iets gebeurd. We hebben een belangrijke stap vooruitgezet die enkel de mensen die het overkwam, konden doen.
Ligt het aan mijn autisme dat ik mijn ervaringen zo moeilijk herken voor wat ze zijn, of komt dat ook voor bij neurotypische mensen? Als kind was geweld ook wel mijn ‘normaal’. Het was daarom ingewikkeld om erachter te komen waar mijn eigen integriteit precies lag, waar de grenzen lagen. Ik wist wel heel goed dat de grenzen overschreden waren (zo wilde ik bijvoorbeeld heel lang absoluut geen eigen kinderen, omdat ik als de dood was dezelfde fouten te maken) – maar waar en hoe precies?
Dat vond ik heel ingewikkeld. Maar zou het kunnen dat we in het algemeen slecht zijn in het herkennen van geweld en discriminatie, ook wanneer het onszelf overkomt? Acceptatie van wat er ons is overkomen is vaak een heel moeilijke, dat speelt vast ook mee. We hebben liever een beeld van onszelf als sterke, vrije persoon. We willen geen slachtoffer zijn.
Ik herinner me een trans vrouw die zichtbaar trans was, die ooit zei: “Ik heb nog nooit problemen op straat meegemaakt omwille van mijn trans zijn”. Maar ik was erbij toen een auto naast ons remde, een inzittende het raam opendraaide en haar uitschold en zei dat ze zich moest schamen. Dingen kunnen ook zo kwetsend (en idioot) zijn dat we ze liever vergeten.
Ondanks veel hulp, heb ik de indruk bijna alles zelf te hebben gedaan
Ik werd nooit met PTSS gediagnostiseerd tot ik zélf besefte dat ik een traumaspecialist nodig had. Toen was ik al in de dertig. Ik was al op zoek naar hulp sinds mijn achttiende. Die trauma-psycholoog liet bij mijn verhaal ‘Post-Traumatisch Stress Syndroom’ vallen, en gewoon erachter komen wat dat syndroom inhoudt, heeft me zoveel geholpen. Het heeft me toegelaten een heleboel ervaringen te verklaren voor mezelf, en daarom voor een stuk te aanvaarden.
Aanvaarding is essentieel om beter te worden. Ook al ontkende mijn familie alles wat er is gebeurd, ik herkende mijn belevingen van PTSS perfect in de omschrijving ervan. Dat gaf rust en vertrouwen. Ik hoefde niet meer als een gek te analyseren en me af te vragen wat er in vredesnaam aan de hand was.
Ik begrijp niet goed dat ik zo weinig inzichten, inclusief mijn diagnoses, heb gekregen via de resem hulpverleners die ik sinds mijn achttiende heb geconsulteerd. Hoe kan het dat ik al meer dan 10 jaar constant psychologische hulp had voor ik erachter kwam dat ik getraumatiseerd was? Was ik té hoogfunctionerend, had ik de kunst van het ‘normaal zijn’ (dat wil zeggen, normaal ogen) te goed onder de knie? Is er een gêne bij therapeuten om inzichten te delen? Is het te risicovol op één of andere manier? Vinden ze dat je achter elk inzicht over je leven helemaal zelf moet komen? Of komen hulpverleners en ik gewoon niet gemakkelijk samen tot inzichten? De weinige keren waarop een therapeut, psycholoog of arts een inzicht met me deelde of bevestigde, zijn me in elk geval bijgebleven als heel waardevol.
Over autisme had ik ook eerst zelf jarenlang vermoedens, die niet meteen serieus werden genomen. Toen het eindelijk werd bevestigd, was dat zowel positief als negatief. Ik was in rouw omdat ik als kind zoveel werk helemaal alleen had moeten doen (angst door alle prikkels sinds mijn geboorte, school doorworstelen, als abnormaal gezien worden binnen mijn gezin, sociale vaardigheden expliciet leren, …). Ik moest rouwen om het kind dat zo vaak werd gestraft voor zaken waar ik dus echt niets aan kon doen. En die op zich ook niet negatief zijn, ze zijn gewoon niet wat wordt verwacht van een kind. In de afgelopen jaren na de diagnosen werd ik soms opnieuw boos op mezelf, op mijn beperkingen ten opzichte van neurotypische mensen.
Eén keer riep ik tegen mijn auti-coach: “Ik haat alle autistische mensen!” Het blijft een proces van bijleren en aanvaarden. Positieve kanten van de diagnosen zijn onder andere herkenning en verbondenheid met anderen. Het helpt te weten dat je niet alleen bent, en dat er een verklaring is voor de zaken waar je nog steeds op botst. Je zelfvertrouwen groeit. Artsen en therapeuten gaven me lang niet genoeg informatie. Ik leer nog steeds volop bij dankzij het internet en boeken.
Er is eigenlijk niets voorzien voor laat gediagnostiseerde volwassenen om te helpen met wat de diagnoses teweegbrengen (een periode van rouw en acceptatie) en hoe we vervolgens ons leven kunnen kaderen en verderzetten. Ik heb een auti-coach gevonden, maar een sessie van 1 uur kost me 65 euro die niet worden terugbetaald. Ik kan me niet meer dan 1 uur per maand veroorloven. Ik werk namelijk maar halftijds, wegens autisme. (Een mogelijk kenmerk van autisme is het trager verwerken van alle soorten prikkels. Dagelijks 8 uur sociale, auditieve en visuele prikkels (en meer onderweg naar en van het werk) is véél te veel voor mij.)
Beeld.
Betere kennis van de mensen over wie het gaat, voor betere zorg
Lotgenoten vertelden me dat de reactie van mijn eerste huisarts wel vaker voorkomt: zij veegde mijn vermoeden van autisme onmiddellijk van tafel. Mijn tweede huisarts nam het wel serieus en stuurde me door. Mijn eerste huisarts gaf in dezelfde periode ook ongepaste opmerkingen over mijn lichaam, toen ik vertelde dat ik een borstoperatie overwoog. Mijn fysieke transitie speelde 15 jaar in mijn hoofd voor ik ze kon doen. Ik ben daarin geen uitzondering in de trans wereld (het zijn niet alleen tieners en twintigers die vandaag transgender zijn, maar deze zijn wel oververtegenwoordigd in de media.)
Niet-trans mensen hebben vaak de mond vol van ‘onomkeerbare beslissingen’ en zien dat als uiterst dramatisch, maar het omgekeerde geldt voor mij en vele andere trans mensen: Ik had tien of vijftien jaar eerder met een lichaam kunnen leven dat me dichter bij mezelf brengt. (Idealiter zelfs nog vroeger, het idee dat je als minderjarige zoveel steun en vertrouwen krijgt van ouders en professionals is als een droom – en ondertussen heb ik zo één jongen mogen ontmoeten ook, zijn verhaal vind ik bijzonder ontroerend.
Een gelijkaardig verhaal dat me zeer raakte is dat van Valentijn, die in tijden vol angst voor transgender mensen de volledige steun kreeg van haar fantastische ouders, waardoor ze zich heeft kunnen ontwikkelen als een gelukkige, gezonde en succesvolle non-binaire vrouw.) Die tijd waarin ik mezelf niet herkende wanneer ik in de spiegel keek, is onomkeerbaar.
De huisarts die blijk gaf van te weinig inzicht in de twee onderwerpen die zo’n grote rol speelden in mijn leven, is trouwens een vrouw van in de dertig vandaag, geen oudere arts. De opleidingen in de (huisartsen)geneeskunde vertonen op dit moment nog altijd enorme hiaten, er wordt zo goed als niets geleerd over genderdiversiteit. Waarschijnlijk geldt hetzelfde voor autisme, en wie weet welke realiteiten nog meer. Het gebrek aan correcte informatie bij professionals heeft directe invloed op iedereen waarmee deze mensen werken.
Zowel mijn huisarts als mijn gynaecoloog aan wie ik uiteindelijk (na jarenlang niet praten over deze onderwerpen) vertelde dat ik trans was, toonden me hun angst, en gaven geen informatie. Pas toen ik al lang bij het UZ van Gent patiënt was (want zo’n transitie duurt uiteraard geen twee maanden, maar wel enkele jaren) ervaarde ik op een dag voor het eerst een arts die naar mijn aanvoelen correct professioneel communiceerde.
Maar ook daar in het UZ binnen het Genderteam gebeurden er communicatiefouten. Een psychologe die in mijn plaats begon te huilen toen ik vertelde over mijn vriend die een einde aan zijn leven had gemaakt, een psychologe die me trouwens geen stap verder bracht in mijn overpeinzingen over gender op persoonlijk vlak versus als maatschappelijk fenomeen, twee chirurgen die negatieve commentaar gaven over mijn borst nadat alles geheeld was (en ik eigenlijk dolblij was met het resultaat, voor het eerst in mijn leven), …
En ik hoor van anderen dat het nog erger kan dan wat ik meemaakte, binnen het team dat werkt met en voor transgender mensen, dus. Trans mensen die niet hoogopgeleid zijn en/of zich niet goed verbaal kunnen ‘verkopen’, krijgen bijvoorbeeld lange tijd geen voorschrift voor hormonen.
Beeld.
Jammer genoeg slaat de professionele wereld de bal vaak volledig mis (en dat blijft een taboe). Zo was de medische transgender zorg lange tijd enkel toegankelijk voor trans mensen die moesten verklaren en ‘bewijzen’ ‘een echte man/ vrouw’ te zijn. Ze moesten voor de noodzakelijke medische zorg eerst lange tijd bij een psychiater langsgaan, voor die psychiater ‘bewijzen’ dat wat ze zeiden echt waar was, en ze werden ‘gestoord’ verklaard: de diagnose was ook in ons land tot 2013 ‘Gender Identiteits Stoornis’ (GID).
Je kan natuurlijk discussiëren over wat een stoornis is. In mijn ervaring heb ik maar één stoornis gehad: PTSD. Dat ervaarde ik als ‘niet normaal’. Al de rest van mijn discomfort kwam volgens mij niet uit mezelf maar uit afwijzing van de omgeving. Akkoord, in deze wereld is het bijzonder onpraktisch om autistisch of transgender te zijn. Maar ik weet zeker dat we de wereld kunnen organiseren zodat het leven gemakkelijker wordt voor mensen met allerlei ‘beperkingen’ of noden, omdat we dat gedeeltelijk al doen. Vaak zijn mensen trouwens oké met hun beperking, maar niet oké met hoe de buitenwereld erop reageert.
Een groep trans mensen, die niet kon leven zonder medische ingrepen, moest tot niet zo lang geleden medische procedures ondergaan die ze niet noodzakelijk wilden, waarvan de eis om zich niet meer te kunnen voortplanten ondertussen erkend wordt als volkomen onethisch en onaanvaardbaar, een vorm van eugenetica. In Nederland heeft het kabinet onlangs excuses aangeboden voor de oude Transgenderwet. In België is daar voorlopig nog geen sprake van. De wet (van 10 mei 2007) waarin sterilisatie als voorwaarde voor officiële geslachtsverandering stond, is nog maar afgeschaft in 2017.
De beperkte kennis van professionals over autisme heeft ervoor gezorgd dat heel veel autistische meisjes en andere mensen die goed zijn in ‘masking’, camoufleren en compenseren zoals ik, hun strijd om gelukkig(er) te leven alleen hebben moeten voeren. Tot vandaag vind ik de combinatie van arrogantie en beperkte kennis erg frustrerend, bijvoorbeeld wanneer ik het boek lees van een niet-autistische schrijver, ‘Brein bedriegt. Autisme en normale tot hoge begaafdheid’ (1998, herziene editie van 2013). Het boek werd me als een klassieker aangeraden.
Neurotypische pedagoog Peter Vermeulen omschrijft in mijn ogen echter een kleuterversie van de realiteit van autisme, zo gesimplificeerd dat ik er persoonlijk niets mee kan. Nu ligt het boek ‘Anders gaat ook’ van de autistische Elise Cordaro op mijn nachtkastje. Heel down to earth tips van en voor autistische mensen. Het tegengestelde van de hoogdravende toon van ‘Brein bedriegt’, maar het boek houdt door zijn eenvoud en concrete tips tenminste rekening met de variatie en dagelijkse uitdagingen van zijn publiek. Ook op YouTube vond ik vlogs van autisten die me veel beter informeerden en blijven informeren dan de meeste professionals die ik erover spreek.
Beeld.
Neurodiversiteit. Trauma, het feit dat zoveel mensen eraan lijden, dat het taboe is, en de gevolgen die dat heeft op individu en omgeving. De wereld van fysiek en mentaal chronisch zieken. De verschillende levens die witte en gekleurde mensen in eenzelfde buurt of stad hebben, enkel door hun huidskleur. Het fluïde karakter van gender. We weten er allemaal zo weinig over, we leren er haast niets over op school. Wat we hebben geleerd, lijkt ver te staan van de geleefde realiteit. Hulpverleners slaan zo vaak de bal mis.
Hoe kan dat in een samenleving die diversiteit als iets positiefs wil bekijken? Je kan niet zien, laat staan accepteren en een plek geven, wat je helemaal niet kent. De enorme variatie die mogelijk is binnen de autistische gemeenschap bijvoorbeeld, was tot mijn diagnose helemaal nieuw voor me. Gelukkig slagen mensen uit minderheden erin zichtbaarder te worden op het internet. Lotgenoten over de hele wereld kunnen elkaar begrijpen en bijstaan met informatie en morele steun. Lotgenoten staan vaak een paar stappen verder dan de hulpverlening. Soms zevenmijlslaarzen-stappen.
Macht als probleem én oplossing
Dat heb ik de afgelopen 15 jaar zien gebeuren met transgender activisten en de zorg. ‘Wij’ waren ons ervan bewust dat sterilisatie als voorwaarde voor officiële geslachtsverandering onaanvaardbaar was, maar om één of andere reden was dat niet zo duidelijk voor al die niet-transgender juridische en medische ‘experten’ die deze wet maakten en ervoor zorgden dat ze werd nageleefd. Een andere evolutie, die nog volop bezig is, is de erkenning van het fluïde karakter van gender (én lichaam) en dat niet iedereen in het hokje ‘man’ of ‘vrouw’ past. Pas heel recent is duidelijk geworden dat binaire trans mensen (mensen die zichzelf als 100% man of vrouw kennen) een minderheid zijn in de trans bevolking.
De meerderheid van de trans mensen vertelt dat hun gender op één of andere manier fluïde is. Al deze mensen werden tot voor kort uitgesloten van medische zorgen, omdat de samenleving, inclusief de ‘experten’, zich deze realiteit niet eens kon voorstellen. Lees de wet van 2007 er nog maar eens op na, waarin deze dwang om te ‘kiezen’ gepubliceerd stond. Ondertussen, daar kan ikzelf ook van getuigen, staat de transgender zorg veel meer open voor mensen die noch (volledig) man noch vrouw zijn. We zijn allemaal opgegroeid met een haast infantiel zwart-wit beeld van gender (schreef de autist aan wie zwart-wit denken wordt verweten).
De verbeteringen binnen de zorg zijn uiteraard de reden waarom vandaag meer mensen zich melden voor zorg. Deze verbeteringen gebeurden omdat trans mensen zélf voor hun bestaan opkwamen, in een context die daarvoor een opening bood. De strijd voor zichtbaarheid en betere kennis gaat vandaag door. Nog steeds zeulen we angst en stereotypen met ons mee, die onze blik beperken, niet enkel met betrekking tot trans mensen maar met betrekking tot allerlei groepen.
Beeld.
Lotgenoten uit allerlei onderdrukte groepen lijken betere informatie te creëren en te delen. Daar kan je wat mee. Ik hoop dat onderzoekers, professionals en ‘experten’ die geen deel uitmaken van de groep waarmee ze werken, steeds meer de stroom van informatie van de mensen over wie het gaat zelf, serieus gaan nemen. Een depressieve vriendin van me die voor haar ziekte een succesvolle carrière aan de universiteit had, stelt de kwaliteit van het werk van vele professionals in vraag net omdat ze buitenstaanders zijn en vanuit hun positie hun eigen belangen hebben. Mij valt in elk geval op hoe vaak de twee werelden van elkaar gescheiden lijken te zijn, en hoe vaak de mensen zelf verder lijken te staan in hun analysen, terwijl de professionals ver achterophinken.
Ik vind het belangrijk om te erkennen dat we nog lang niet alles weten. Een houding van openheid en bescheidenheid, en inzicht in het verleden, is misschien niet handig voor de experten die vandaag betaald en gerespecteerd worden voor hun expertise. Zeker niet expliciet. Toch is het deze houding een strategie die ons veel meer kan opbrengen. We hebben nog ontzettend veel te leren over de menselijke diversiteit, over welzijn en gezondheid. In het belang van een heleboel mensen van vlees en bloed, maar evengoed in het belang van de hele samenleving.
Als we in de toekomst willen profiteren van de rijkdom van correcte kennis, of als we écht betere zorg en gelijkwaardigheid willen, dan moeten we machtsrelaties in het verleden (bijvoorbeeld in de oude Transgenderwet van 2007) en in het nu (bijvoorbeeld de concrete macht van niet-transgender psychologen en psychiaters in het Genderteam van het UZ Gent om fysieke behandelingen toe te laten of tegen te houden) durven zien, onderzoeken en bespreken.
We kunnen ook expliciet stellen dat we nog maar aan het begin staan van de ontdekking van menselijke diversiteit, na honderden jaren van onderdrukking ervan. En dat een deel van het ontdekken daarvan te maken heeft met het helder maken van machtsrelaties. Op het gebied van genderdiversiteit lijkt het veranderen van het machtsonevenwicht nu relatief snel te gaan, bij andere minderheden lijkt het traag te gaan (mensen van kleur, mensen met beperkingen, vluchtelingen) en bij nog anderen lijkt het behoorlijk uitzichtloos (mensen zonder papieren). Toch zijn we allemaal evenwaardige mensen die snakken naar een plaats om letterlijk te kunnen bestaan, een plaats waar onze integriteit wordt gerespecteerd.
Ik ben eindeloos dankbaar voor twee zaken uit de professionele wereld: EMDR therapie, die heel succesvol is bij het behandelen van trauma, en mijn hormonenbehandeling en chirurgie die ik in het UZ van Gent onderging. Ook mijn opleiding, en het feit dat ik me op een bepaald moment met nauwelijks inkomen en geen huisvesting een half jaar uit de samenleving kon terugtrekken om mijn trauma’s ruimte te geven, heeft me echt gered. Onze gezondheidszorg gebaseerd op solidariteit redt letterlijk vele levens.
Daarnaast is er veel misgegaan. Eén van de ergste dingen is, dat hoe zwakker en machtelozer je staat, hoe groter de kans is dat je mistoestanden meemaakt. Het is een vicieuze cirkel. Als je als kind vastzit in een gewelddadige situatie, heeft dat gevolgen voor de rest van je leven. Die machtsrelatie is zo uit evenwicht dat de weg van overleven naar leven, heel veel moeite en tijd kost. Velen verdoven de pijn de rest van hun leven met alcohol of drugs, en ik heb daar alle begrip voor, maar dit zorgt weer voor nieuwe problemen en een grotere kwetsbaarheid.
De beste wraak is gelukkig worden. Je kan op een bepaald moment de vicieuze cirkel stopzetten. Ik heb ontdekt door eigen ervaring dat het omgekeerde van een vicieuze cirkel ook bestaat. Wanneer iets beter gaat in je leven, heeft dat vaak nog een extra positief effect. Dat creëert dan weer nog iets positiefs, enzovoort. Je kan proberen (ik probeer dat nog steeds) om de virtueuze, opwaartse cirkel te starten of versterken.
Ik heb het geluk gehad dat mijn vader hoogopgeleid was en hij onderwijs een prioriteit vond. Hij zorgde voor een heleboel bijles, die ik als ADHD’er en kind met autisme broodnodig had in lagere en middelbare school. Toen ik die eenmaal had doorworsteld, bleek de universiteit mijn habitat. Dankzij mijn diploma’s kon ik ondanks al mijn strijd toch aan een fijne, correct betaalde, vaste job geraken, wat me sterker maakt. Zonder werk (of een degelijk, vast inkomen) chronisch ziek zijn, is zo ongeveer de meest kwetsbare positie die er bestaat, een machteloosheid die mensen in een neerwaartse spiraal kan brengen, of vasthouden in een heel oncomfortabel status quo.
Ik wijd (uit noodzaak ook wel) de rest aan mijn leven aan het behouden en versterken van mijn fysieke en mentale gezondheid, en op basis daarvan hoop ik iets bij te kunnen dragen in de wereld van lotgenoten die elkaar versterken. Want dat is me ook heel duidelijk: de stemmen van de mensen uit de groepen over wie het gaat, zijn van grote waarde. Wanneer we het woord ‘expert’ gebruiken gaat het vaak om mensen met macht die géén deel uitmaken van de groep die ze onderzoeken. ‘Expert’ betekent wat mij betreft eerder ‘mens met macht’. Onze stemmen worden maar sporadisch gehoord, omwille van de machtsrelaties.
Ik kan het alleszins zeggen voor de gebieden waarin ik zelf ervaring heb: als slachtoffer van huiselijk geweld, van seksueel geweld, als ex-chronisch zieke, als trans mens, als non-binaire mens, als biseksueel mens, als autist en ADHD’er. In deze groepen zitten veel meer mensen met weinig macht dan mensen met veel macht. Het feit dat ik zoveel waardevolle informatie gratis kan verzamelen via mensen met autisme en andere slimme lotgenoten, is ook omdat ze er geen winstgevende carrière op hebben gebouwd.
Macht is oorzaak van veel pijn, maar ook oplossing van zoveel. Ik ga de rest van mijn leven graag op zoek naar hoe we evenwaardige relaties kunnen realiseren, waarin macht beschouwd wordt als iets heel concreets. Als leerkracht is dat trouwens hetgene wat mij de meeste voldoening geeft aan mijn job: macht teruggeven. Macht over het leerproces, maar ook macht in het leven buiten de school. Vorige week liet een vrouw mij een brief zien waaruit bleek dat ze met haar man en twee jonge kinderen deze week uit huis zouden worden gezet. Haar man was gefrustreerd omdat in deze situatie allerlei mensen voor hem beter leken te weten wat hij al dan niet had moeten doen of nu zou moeten doen.
Als leerkracht kon ik met hem praten en luisteren naar wat hij te vertellen had zonder dat dat concrete consequenties had. Ik besloot mogelijkheden te appen, maar geen enkele druk uit te oefenen. In een crisissituatie om u tegen te zeggen, belde hij me afgelopen weekend op “om te overleggen”. Ik hoorde dat hij moed had herwonnen en sprak mijn steun uit voor zijn vrouw en hemzelf en hun gezin. Dat is alles wat hij nodig had om weer een dag verder te komen.
Geen betutteling, geen druk, geen ongewenst advies. Wel een connectie (die blijft duren zolang ik lesgeef aan zijn vrouw) en het vertrouwen in de ander. Mensen moeten het zelf doen en moeten de vrijheid krijgen eigen keuzes te maken, en mensen hebben het nodig dat we hen benaderen met respect voor hun integriteit. Dat is de macht die mensen kan helpen om vanuit een crisis naar beterschap te evolueren.
Beeld.
Deel 1: getraumatiseerd, neurodivers en transgender, maar voldoende normaal
