“Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus, heeft plaats gemaakt voor een dominante zakelijke Nieuwe Alliantie die de andere traditionele partijen in Vlaanderen sterk heeft teruggedrongen. Is wat de Belgische politiek als een erfelijke belasting gedurende een halve eeuw heeft bezwaard nu verdwenen?

Afstand van soevereiniteit

“In haar streven naar een beter bestuur en meer democratie, kiest de Nieuw-Vlaamse Alliantie logischerwijs voor een onafhankelijk Vlaanderen, lidstaat van een democratisch Europa” (beginselverklaring N-VA).

De strategie is duidelijk. Een tussenniveau tussen de Europese Unie en de deelstaten wordt overbodig. Het is natuurlijk een realiteit dat de beslissingen die er echt toe doen door Europa worden genomen.

Vraag is dan inderdaad wat er nog overblijft aan soevereiniteit voor onze multi-regeringen en dito parlementen die hooguit een provinciaal karakter en een daarmee overeenstemmend niveau vertonen. Probleem is evenwel dat Vlaanderen, het hinterland van zijn zeehavens, te klein is om in Europa echt mee te tellen, en Europa dat ook niet wil.

Of het met de verdere afstand van soevereiniteit, een fundamenteel principe van het internationaal recht waarbij staten als gelijkwaardig en onafhankelijk worden beschouwd, aan Europa wel menens is kan eveneens betwist worden.

De Wever over NAVO-norm van 5 procent: “We hebben geen andere keuze”. Chef politiek Jeroen Van Horenbeek: “Onder Amerikaanse druk zal het bondgenootschap vragen om 5 procent van het bbp aan defensie te besteden. Ondanks de harde uitspraken van de voorzitters van Vooruit, cd&v en MR over de norm dit weekend – van ‘belachelijk’ tot ‘stupide’ – heeft de regering eigenlijk al langer een akkoord over haar standpunt tegenover de NAVO”.

Dit akkoord is heel wat ouder dan de eerste toezegging voor de aankoop van de F35-bommenwerpers door de toenmalige defensieminister, de huidige burgemeester van Aalter, Pieter De Crem (CD&V).

Paul-Henri Spaak: Foto: Bundesarchiv/Public Domain

Het gaat terug naar het door Paul-Henri Spaak[1] geïnitieerde Verdrag Van Brussel, een op 17 maart 1948 gesloten overeenkomst tussen vijf West-Europese landen, namelijk Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Luxemburg als uitbreiding op het Verdrag van Duinkerke tussen het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

Het doel ervan was een West-Europese samenwerking op militair, economisch en sociaal gebied. Nadat Spaak de voortzetting van de samenwerking met de Britse inlichtingendiensten had omgezet in een verbond met de Amerikaanse CIA ontstond de Noord Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO).

Wat nu gebeurt, de door De Wever ‘geen andere keuze’ genoemde vijf procent bijdrage, roept de nooit beantwoorde vraag op wat het NAVO-verdrag aan afstand van soevereiniteit inhoudt. Een mogelijk antwoord ligt wellicht verscholen in het Bendedossier dat buiten een gerechtelijk dossier ook de geschiedschrijving is van de gehele naoorlogse Belgische geschiedenis.

F35

Voor wie aandacht heeft voor de ruim besproken gebreken van de F35-bommenwerper is de reeds lang gemaakte toezegging een verdere afstand van soevereiniteit. Het gaat hierin evenwel niet over een afstand aan Europa, noch aan de door het NAVO-verdrag verbonden staten, maar om een verregaande afstand aan één land, aan de Verenigde Staten.

Gezien de huidige toestand van dat land mag je het zelfs een afstand aan één persoon, aan Trump, noemen. Het is een herhaling van wat premier Wilfried Martens[2] zwaar op de maag was blijven liggen.

Wilfried Martens (r) met Nederlandse minister-president Ruud Lubbers (l) en Luxemburgse eerste minister Pierre Werner (1982). Foto: Anefo/Public Domain

Toen hij ten tijde van de grootste betogingen ooit, deze tegen de plaatsing van de raketten, naar president Reagan trok kreeg hij te horen dat ze reeds onderweg waren. In zijn memoires lees je dat hij niet kon uitmaken door welke van zijn ministers, Tindemans of Swaelen (allebei net als hij CVP-ers), hij was bedrogen.

Senaat

Ondertussen heeft de regering-De Wever de beslissing genomen om de Senaat af te schaffen. Dat wij in dit land zoveel vertegenwoordigende organen hebben dat zij elkaar conflictueus voor de voeten lopen kan, buiten de feitelijke afstand van soevereiniteit aan andere instellingen, een reden zijn om er wat in te schrappen.

Waarom dat moet gebeuren met wat een universeel gegeven is, het in alle democratische staten bestaande tweekamerstelsel, is een achtergehouden vraag. De gedachte gaat terug naar de regering-Verhofstadt die geen tweede lectuur[3] van zijn ingrepen wou door meer bezadigde en kundige maar ook meermaals scheefliggende senatoren.

Meteen verdwijnt ook een federale instelling die zou kunnen zorgen voor de oplossing van conflicten tussen de gemeenschappen, een gevoelige verdere afbouw van het federale niveau.

Verpatst

Premier Martens vloog in 1983 naar Washington in de hoop het verzet tegen de plaatsing van de Amerikaanse Pershing-raketten[4] door een dubbelbesluit goed te praten. Cowboy Reagan haalde een papiertje boven en zegde hem dat de spullen reeds onderweg waren.

Het verzet van De Gaulle tegen zijn door Amerikaanse soldaten bezet land, de samen met de Duitse kanselier Adenauer gemaakte Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) waardoor de materie waaruit kanonnen en geweren worden gemaakt aan de macht van de oorlogvoerenden werd onttrokken, het vormen van een eigen “force de frappe”, en de nationalisatie van de energie en een behoorlijk deel van de industrie, het kon niet op tegen de wil van de Amerikaanse financiële en economische overmacht.

Guy Verhofstadt. Foto: Claude Truong-Ngoc/CC BY-SA 3:0

Met de hulp van de Britse Iron Lady Margaret Thatcher werd een stevige basis verzekerd voor de nieuwe ontscheping op het Europese continent. Het “joenk”[5] liep hen achterna. Hij verpatste wat onroerend was en verzelfstandigde de diensten die erin ondergebracht waren.

Wat door zijn voorganger met loodgieterij[6] was aangewend om de lekken in het overheidstekort te dichten zodat de euronorm kon gehaald worden, werd opgesoupeerd. Het ging van kwaad naar erger.

Nadat eerste minister Yves Leterme (2009-201, CD&V) de bank en het energiebedrijf van België had weggegeven nam de justitieminister geworden zakenadvocaat Koen Geens (CD&V) het door zijn Amerikaanse ambtgenoot bedachte middel om de grootbanken uit de financiële crisis te redden klakkeloos over.

Door de uitgebreide minnelijke schikking werden oligarchen die reeds voor de Belgische strafrechter stonden gered. Dat gebeurde met de hulp van zowel prominente politiekers als van hoge parketmagistraten.

Herhaling

Hetzelfde verhaal herhaalt zich. Ten behoeve van het nieuwe afstaan van federale soevereiniteit wordt nu ook onze grootse verworvenheid, de sociale zekerheid, aangesproken om aan de zucht te verpatsen van het Amerikaanse militair-economisch complex, dat nu is aangevuld met een in handen van enkele oligarchen gegroeide technologische.

Wat blijft er nog over van de Belgische soevereiniteit? Dat De Wever er zo gemakkelijk in meegaat is geen wonder. Het dient zijn nooit verlaten gedachte van een soeverein Vlaanderen. Wat dat wegens de aanhoudende afstand nog aan soevereiniteit kan inhouden is erg duidelijk.

Dat het intussen wordt beheerd op het niveau van hooguit een veredelde provincieraad staat tegenover wat het ons opbrengt. Wat ons dat uiteindelijk gaat kosten kan je nu reeds opmaken.

De Vlaamse overheid droeg in 2024 bij tot een geconsolideerde bruto schuld van 41,6 miljard euro.

Notes (nvdr):

[1] Paul-Henri Spaak (1899-1972) was eerste minister (1938-1939, 1946, 1947-1949), allereerste Voorzitter van de VN-Algemene Vergadering (1945) en de tweede NAVO-secretaris-generaal (1957-1961).

[2] Eerste minister van 1979 tot 1992 (met een korte onderbreking in 1981).

[3] Met een ‘tweede lezing’ wordt bedoeld dat de Senaat het debat en de stemming over alle door de Kamer goedgekeurde wetsvoorstellen en wetsontwerpen nog eens overdoet, wat dikwijls overbodig is gezien de regeringsmeerderheden in beide parlementen dezelfde is. Het is echter af en toe wel nuttig, vooral in ethische kwesties om meer tijd te nemen vooraleer wetten in te voeren. Het bestaan van de tweekamerstelsels gaat terug op het tijdperk toen de Senaat, de hogere Kamer, de vertegenwoordiging was van de adel die als ‘senatoren’ (letterlijk: ‘gezetenen’) mochten zitten terwijl de monarch sprak, terwijl de leden van de lagere Kamer die de burgerij vertegenwoordigde wel moesten rechtstaan. Met de invoering van het algemeen stemrecht werden deze beide kamers geleidelijk gedemocratiseerd. In de Belgische staatshervormingen werd de Senaat herleid tot een reflectie-orgaan. Het potentieel om een parlement van de gemeenschappen te zijn – hoe goed dat idee op zich ook is – werd nooit verwezenlijkt. Die mogelijkheid tot dialoog is net wat Vlaams-nationalisten niet willen, omdat dit de door hen gewenste splitsing van het land verhindert. De meeste landen met een parlementair systeem hebben een tweekamerstelsel. Sommige daarvan hebben echter nog steeds een niet-verkozen senaat (zoals Groot-Brittannië). Er zijn echter ook wel landen die altijd een unicameraal stelsel hebben gehad.

[4] De Pershing II is geen kruisraket, het is een ballistische grond-grondraket. Het was vooral het feit dat deze raketten kernwapens konden vervoeren die de vredesbeweging alarmeerde.

[5] Jef Houthuys toenmalige baas van de vakbond ACV noemde minister van begroting Guy Verhofstadt (1985-1992)(Open VLD) ‘da joenk’, een misprijzende verwijzing naar de naar Belgische normen zeer jonge 32-jarige minister.

[6] Een verwijzing naar Jean-Luc Dehaene (CD&V) die zijn voorganger was als minister van begroting, die zichzelf typeerde als ‘loodgieter’ om ‘de problemen pas op te lossen als ze zich stelden’. Dehaene paste allerlei begrotingstruuks toe om België binnen de norm te krijgen voor toetreding tot de Europese Monetaire Unie.