Ik heb me afgelopen maandag behoorlijk geërgerd aan het standpunt van Steven Samyn in De Morgen over de ‘patattenpolitie’. De titel leek me te verwijzen naar de politiemacht die present was om de patatten te verdedigen, maar nee, het ging – naar analogie met de ‘gedachtenpolitie’ – over de jongeren die het bewuste patattenveld hadden vernietigd. Daarmee was de toon gezet en katapulteerde De Morgen me 45 jaar terug naar een periode waarin mijn vader zaliger mij waarschuwde voor die ‘beatles’, waarmee hij steevast naar langharig werkschuw tuig verwees. Het was een tijd waarin je, als je afweek van de bourgeoisnorm, als staatsgevaarlijk bestempeld werd. Welnu, een dikke veertig jaar later leeft diezelfde teneur in het enige progressieve dagblad dat Vlaanderen rijk is. Laat me duidelijk zijn, het vernielen van om het even wat is verwerpelijk. Ik wil dan ook geenszins het agressieve gedrag van die jongelui goed praten. Wat ik wel wil doen, is het incident in een context plaatsen. Je kan, zoals De Morgen deed, het stelletje ongeregeld criminaliseren, hen buiten de mainstream plaatsen en hen verwijten dat ze de spelregels van de burgerlijke samenleving niet naleven. Dit soort ‘gespuis’ is het waard een standpunt aan te wijden, al was het maar om te tonen hoe gevaarlijk ze wel zijn. Als we hier niet flinks tegen optreden dreigt de catastrofe, klinkt het. En dan wordt het erg. Jongeren die strijd leveren tegen genetisch gemanipuleerde patatten, worden op het hellende vlak geplaatst van fundamentalisten die strijd zullen leveren tegen in vitro fertilisatie én godbetert in verband gebracht met griezels die abortusklinieken kort en klein slaan. Dat is het klassieke nepargument dat elke ernstige argumentatie dood wil slaan. Luister vooral niet naar deze mensen, want straks slaan ze de abortuskliniek aan diggelen. Komaan.
Wat ik in Wetteren zag, was een stel slecht geklede jongelui die volgens de Britse econoom Guy Standing, hoogleraar aan de universiteit van Bath en co-voorzitter van the Basic Income Earth Network het ‘precariat’ wordt genoemd. Precariat is een samentrekking van het Engelse woord precarious (precair of hachelijk), dat verwijst naar de onzekerheid van werkloosheid, part-time en contractueel werk, en proletariat (proletariaat). Het gaat om een uitermate diverse groep mensen die toch een aantal zaken gemeen hebben: ze ervaren ondermeer dat ze zich in een erg onzekere levenssituatie bevinden en dat er geen beterschap in zicht is. Voor hen lijkt de toekomst dreigend en soms zelfs uitzichtloos. Ze zijn alle vertrouwen in de overheid kwijt, omdat die geen antwoord lijkt te kunnen geven op de uitdagingen waar ze voor staan en de ambities die ze voor dit leven koesteren. Het is een generatie die er zich van bewust is dat onze generatie – die van de babyboomers – er voor gezorgd heeft dat zij zich blauw zullen betalen aan het opruimen van de ecologische en sociale puinhoop die wij hebben achter gelaten. Een van die brokstukken in de puinhoop is een deel van de wetenschap die ten dienste staat van de markt die, zoals we inmiddels wel weten, niet erg duurzaam is. Ook hier weer moet ik me verduidelijken: de wetenschappelijke methode is de enige die garanties biedt op waarachtige kennis en daarom moet onderzoek naar de wijzigingen binnen het genetisch materiaal absoluut mogelijk zijn. Dat laatste op voorwaarde uiteraard dat genetisch materiaal, gewijzigd of niet, deel uitmaakt van onze collectieve erfenis en dus publiek domein is.
De vaststelling dat de wetenschappelijke methode de enige juiste is -daarin volg ik uiteraard Marleen Temmerman – ontslaat ons niet van het inzicht dat de ‘privatisering’ van de wetenschap, via patenten op intellectuele eigendom, ons kritisch mag doen zijn op de doelstellingen van het wetenschappelijk onderzoek. Dat is ook precies wat de actievoerders vroegen. “Onze onderzoekers moeten de middelen krijgen om de juiste vragen te stellen die het algemeen belang dienen.” Wat ze zeggen, is dat ze geen vertrouwen hebben in een wetenschap die de markt dient, maar pleiten voor een onafhankelijk wetenschappelijk model. En dat kan, naar ik meen, enkel door de overheid gegarandeerd worden. Volgens Samyn mogen burgers die vraag echter niet stellen. Wie die vraag stelt, wordt schamper tot de ‘patettenpolitie’ gerekend. Helaas, heb je in een democratie niet enkel het recht, maar is het als burger je verdomde plicht om vragen te stellen over de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk onderzoek en de impact daarvan op het algemeen belang.
We kunnen er voor kiezen om vanuit onze luie zetel, met ons gegarandeerd maandelijks inkomen, dat precariat te criminaliseren, zodat we zeker kunnen zijn dat het langharig (inmiddels zijn het dreadlocks geworden) werkschuw tuig onze rust niet verstoort. Of we kunnen ons de vraag stellen of deze jongelui ons geen spiegel voorhouden en ernstige vragen stellen over een sociaal en ecologisch duurzame economie, en over een veilige samenleving waarin we kunnen vertrouwen op de kennis van de wetenschap. Een progressieve politiek moet dat laatste doen, een progressieve krant zou die inzichten kunnen steunen.
Jan de Zutter
