Europees Parlement keurt handelsakkoord met Ecuador goed

Het Europees Parlement keurde woensdag 14 december het handelsakkoord tussen de Europese Unie, haar lidstaten en Ecuador goed. Daarmee zal Ecuador de nieuweling zijn binnen een verdrag waar Peru en Colombia reeds deel van uitmaakten. Een verdrag dat zich onder andere uitspreekt voor mensenrechten, maar daarom zullen die rechten niet vanzelfsprekend toegepast worden. We moeten dus waakzaam zijn.

Met de goedkeuring van het akkoord ontstaat er een vrijhandelszone, maar om die goed te laten werken stellen landen meteen heel wat regelgeving en kwaliteitsnormen op elkaar af. Ook in dit verdrag is er een hoofdstuk over handel en ontwikkeling. Daarin staat onder andere dat elk land de verklaring van de Internationale Arbeidsorganisatie betreffende de fundamentele principes en rechten op het werk moet respecteren. Daarmee neemt de Europese Unie (EU) nogmaals een standpunt voor mensenrechten in.

Het handelsakkoord belooft dus heel wat. Zo ook Europese politici zoals EU-commissaris voor Handel Cecilia Malmström. Naar aanleiding van het akkoord benadrukte ze dat er “een stevig en afdwingbaar nationaal beleid” in Ecuador moet komen “waarin arbeidsrechten, mensenrechten en milieubescherming zijn opgenomen”.

Praktijk

Maar zal het handelsakkoord echt zo veel uitmaken? Om te beginnen heeft Ecuador al geen te beste naam op vlak van mensenrechten. Kritische stemmen uit het middenveld worden monddood gemaakt en ook de pers is aan banden gelegd.

Dat merken ook de FOS-partners in Ecuador. Een van hen is landbouwvakbond ASTAC. Al jaren weigert de overheid hen te erkennen. Daarom lanceerde de vakbond samen met SOLIDAR, FOS en tal van andere organisaties een oproep aan het Europees Parlement, in de hoop dat het verdrag veranderingen zal brengen op vlak van fundamentele arbeidsrechten, vrijheid van meningsuiting en duurzame ontwikkeling.

Dankzij die oproep ging het ook in het Europees Parlement over het contrast tussen de voornemens in het akkoord en de praktijk. Verschillende Europarlementsleden hadden het tijdens de zitting over het gebrek aan respect voor het naleven van de internationale arbeidsrechtenverdragen. Europarlementslid Ignazio Corrao (EVDD) had het zelfs letterlijk over bananenvakbond ASTAC en haar strijd voor het respect van de mensenrechten, vooral op vlak van vrijheid van vereniging. Een boodschap die tot in Ecuador nazinderde.

Woorden en daden

Ook de Vlaamse ngo-koepel 11.11.11 is begaan met de problemen die handelsakkoorden als dat met Ecuador teweeg kunnen brengen. Al jaren benadrukken ze dat bepaalde systemen en procedures achter die akkoorden heel wat bevolkingsgroepen in de kou laten. Naar aanleiding van de handelsverdragen TTIP en CETA sijpelden die bekommernissen door tot het maatschappelijk debat in België.

“Het probleem met handelsakkoorden zoals dat van Ecuador is dat er na de inwerkingtreding amper opvolging is”, zegt Marc Maes, beleidsmedewerker handelsbeleid van 11.11.11. “En al zeker niet op vlak van mensenrechten.” Daardoor bestaat ook bij dit nieuw handelsakkoord de kans dat de ambities op vlak van arbeidsrechten dode letter zullen blijven.

Macht

Nochtans ziet ook het Europees Parlement het liever anders. “Het parlement heeft in tal van resoluties al gezegd dat de stukken over arbeids- en mensenrechten in handelsakkoorden afdwingbaar moeten zijn. Maar de Europese Commissie die de handelsakkoorden onderhandelt heeft daar geen oren naar. De rechten van onder andere arbeiders in het Zuiden zijn blijkbaar niet belangrijk genoeg”, gaat Marc Maes verder. Misschien is dat niet verwonderlijk als je weet dat vooral multinationals toegang krijgen tot de Commissie en de Europese bureaucratie.

De toegang tot de macht binnen de EU en de afdwingbaarheid van bepaalde hoofdstukken zijn niet de enige obstakels om eerlijke rechten af te dwingen via handelsakkoorden. De manier waarop de akkoorden worden opgedrongen, laat dikwijls weinig manoeuvreerruimte toe. “Ecuador had bijvoorbeeld niet de mogelijkheid om effectief te onderhandelen”, stelt Marc Maes. “Het land wordt opgenomen in het reeds bestaande verdrag tussen Peru en Colombia; als het wil meespelen, moet het zich aanpassen.” Zoiets heeft heel wat gevolgen. Zo wordt het lokale middenveld niet of nauwelijks geconsulteerd, omdat handelsakkoorden toch te nemen of te laten zijn.

Vandaar dat een actief middenveld zich moet blijven uitspreken over wat er fout zit bij handelsakkoorden. Net wat ASTAC via haar Europese Partners probeert te bereiken. “Hier in Europa staan oneerlijke handelsakkoorden als CETA en TTIP onder druk en dat dankzij de aandacht die het middenveld eraan schenkt. Een oproep aan het Europees Parlement, die dan nog eens navolging krijgt in het parlement zelf, is dus een manier om op waakzaamheid te blijven hameren”, besluit Marc Maes.

Nu het akkoord goedgekeurd is, zal FOS samen met ASTAC en andere organisaties verder werken aan de toepassing van arbeidsrechten in Ecuador. We blijven druk uitoefenen op verschillende niveaus om Ecuador blijvend onder druk te zetten, zodat ASTAC formeel geregistreerd wordt als vakbond en de werkomstandigheden in de bananensector verbeteren.

Auteur: Dries Merre