Op twintig jaar kan er veel veranderen. Feiten en omstandigheden brengen, wie er aandacht voor heeft, tot ‘voortschrijdend inzicht’. Als je er bovendien het verstand voor hebt kan dat tot merkwaardige evoluties leiden.

Na twintig jaar voorzitterschap van Bart De Wever schiet er van het Vlaams-nationalisme van de N-VA nog weinig van over.

Dat is erg goed merkbaar in de evolutie van wat eens het Vlaams-nationalisme was. Daar schiet na twintig jaar voorzitterschap van Bart De Wever nog weinig van over. Het is zelfs de vraag waar zijn voortschrijdend inzicht stopt.

Pacifisme

Het oorspronkelijke Vlaams-nationalisme is grotendeels gegroeid uit het pacifisme. Dat vredesdividend is ondertussen opgesoupeerd (zie de website van de NV-A).

“We leven in een andere wereld dan vroeger”, zegt Vooruit-fractieleider Kris Verduyckt. “In alle landen is een opbod bezig, maar wij houden ons gezond verstand erbij. Een Ethisch en Strategisch Adviescomité zal nog altijd een bindend advies moeten geven over de projecten. Via het nieuwe Wapenhandeldecreet komt er stevige controle op het eindgebruik van wapens. We herbevestigen het exportverbod van wapens naar Israël.”

Ook binnen de N-VA, die nochtans zijn wortels heeft in de vredesbeweging, zitten ze op dezelfde lijn. “Men dacht dat ik mogelijk moeilijk zou doen, maar dat is niet zo. Ik ben een realist”, zegt Philippe Muyters, vandaag fractieleider in het Vlaams Parlement. “Binnen de partij is dit nooit een discussiepunt geweest.”(Nieuwsblad, 9 april 2025).

Separatisme

Het stond ooit in de beginselverklaring van de N-VA: “In haar streven naar een beter bestuur en meer democratie, kiest de Nieuw-Vlaamse Alliantie logischerwijs voor een onafhankelijk Vlaanderen, lidstaat van een democratisch Europa”.

Nu lees je daar: “De N-VA kiest voor het confederalisme. Vlaanderen en Wallonië worden eigenaar van alle bevoegdheden en beslissen in onderling overleg welke bevoegdheden ze samen willen uitoefenen. Zo kunnen we onze eigen problemen aanpakken met onze eigen oplossingen en onze eigen centen. En kunnen we beslissen over hoe we samenwerken, opdat Vlaanderen én Wallonië daar beter van worden.”

Sociaal

De voorganger van de NV-A, de Volksunie, evolueerde als tweede partij in Vlaanderen naar het karakter van een volkspartij. Centraal in haar programma stond de Vlaams-nationalistische eis voor meer zelfbestuur, maar de partij kantte zich ook tegen de verzuiling, zette sociale thema’s op de agenda en kaartte als eerste politieke partij in België (lang voor de groenen, nvdr) de milieuproblematiek aan.

Op grond van de huidige standpunten is dat zo gebleven. “Als unieke ongebonden partij, los van drukkingsgroepen, zuilen of financiële machten, is de Nieuw-Vlaamse Alliantie het syndicaat van het algemeen Vlaams belang (belang met kleine letter… nvdr). Sociale, economische en ecologische vraagstukken worden beantwoord vanuit het gemeenschapsbelang, zónder vernauwende ‘linkse’ of ‘rechtse’ ideologische oogkleppen”.

Er is evenwel ook een ander belangrijk standpunt. “De N-VA wil Vlaanderen opnieuw volop laten ondernemen. Het is vooral belangrijk dat ondernemen een positief imago heeft. Vlaanderen heeft nood aan succesvolle zelfstandigen, zaakvoerders en bedrijfsleiders. We moeten er alles aan doen om succesvol ondernemen te stimuleren. Pestwetten, ingebakken achterdocht en regelneverij werken contraproductief en verarmen de hele samenleving”.

In de praktijk heeft dit laatste standpunt de bovenhand. De NV-A is de spreekbuis van VOKA, het Vlaams Netwerk van Ondernemingen.

Je kan Bart De Wever niet verwijten wat je Geert Bourgeois kan aanwrijven. De Wever is niet bij de harde standpunten van zijn voorganger gebleven. Het pacifisme is opgesoupeerd, separatisme werd confederalisme, sociale, economische en ecologische vraagstukken worden beantwoord vanuit het ondernemersbelang.

Dat is meer dan een evolutie. Je kan dit het einde van het harde Vlaams-nationalisme noemen, een ommekeer die zelfs symbolisch werd bekrachtigd door de eedaflegging als federaal premier. Dat ons land daardoor verlost is van de historische erfelijke belasting die de politiek de laatste halve eeuw nodeloos heeft bemoeilijkt is een goede zaak. Vraag is echter waar de ommekeer stopt.

Ommekeer

Francken is niet langer onze minister van defensie. Nu hebben wij een minister van oorlog[1]. In voortzetting van de door zijn voorganger Steven Vandeput bestelde F35-bommenwerpers wil Francken er nog meer bijbestellen.

Dat dit vliegtuig maar voor de helft operationeel is – zoals uit een recente beoordeling door het VS-congres blijkt – is nog het ergste niet. De F35 is een bommenwerper die atoomwapens moet dragen en door zijn stealthcapaciteit, zijn onzichtbaarheid voor de radars, stiekem het Russische luchtruim kan binnendringen.

Polsolnukh-radar. Foto: Xchgall/Public Domain

Op zich wordt deze capaciteit ernstig tegengesproken. De krachtige Russische over-de-horizon radar Podsolnukh (= zonnebloem) is in staat om het stealth-vliegtuig van de vijfde generatie of elk ander straaljager die is ontworpen om detectie te voorkomen, toch te detecteren en te volgen, zo meldde Svobodnaya Pressa. (zie https://www.dwarsliggers.eu ).

Het grote gevaar zit niet in de herhaling van wat ook voorheen de NATO-strategie was: de bescherming door de enkele bedreiging met kernwapens. Het grootste probleem zit in de onvoorspelbaarheid van de huidige VS-president.

Gekoppeld aan het feit dat de technologie van de F35 onze luchtmacht tot een onderdeel van de VS-luchtmacht maakt is de bijkomende bestelling van deze atoomwapens een waar probleem.

Waar stopt het?

Niet in het minst voor de coalitiepartner Vooruit is de voornaamste vraag waar het voortschrijdend inzicht van de premier stopt. Als je Francken mag geloven gaat dat veel verder.

Met verwijzing naar de overwinning van de conservatieve christendemocraat Friedrich Merz in Duitsland: “De zoveelste rechts-conservatieve verkiezingsoverwinning op rij”, schrijft N-VA-boegbeeld Theo Francken op Facebook. “Het is nog lang niet gedaan. We zullen winnen.”

Het pacifisme was toch een algemeen erkend standpunt van de Vlaamse socialisten. Noch vader Louis Tobback, noch partijvoorzitter Karel Van Miert waren akkoord met de vorige plaatsing van kruisraketten, wat overigens op 23 oktober 1983 de grootste Belgische manifestatie ooit veroorzaakte.

Ook de standpunten van VOKA, de afbouw van de sociale voorzieningen, maakt een Vooruit-regeringsdeelname lastig. Niet alleen de jongeling Conner Rousseau komt daardoor in nauwe schoentjes.

CD&V-partijvoorzitter Sammy Mahdi: “Het militaire opbod moet nu stoppen. De NAVO-norm van 2 procent volstaat”. In een poging om zich af te zetten tegen de “vaak kille neoliberale” N-VA, benadrukt Mahdi daarom zijn linkse inborst op sociaal-economisch vlak.

Binnen de Arizona-coalitie dreigt Vooruit dan weer alle linkse accenten op zijn conto te schrijven. Mahdi’s pad naar verkiezingswinst in 2029 wordt er dus eentje vanuit tussenposities. Of zoals zijn partij dat noemt: de centrumkoers” (De Standaard, 24 februari 2025).

Op naar de volgende verkiezingen?

Note:

[1] Zoals dat ministerie ook officieel heette voor de Tweede Wereldoorlog (nvdr).