Wie vandaag naar een politicus luistert krijgt het gevoel dat hij de preek van een priester aanhoort die zijn geloof is verloren maar er alles aan doet om dat maar niet te moeten toegeven. Ook niet aan zichzelf. Kijk naar Angela Merkel, Nicolas Sarkozy en George Papandreou; die ons trachten te doen geloven dat alles goed komt met de eurozone. Of Barack Obama en Ben Bernanke die over ‘groei’ praten alsof het een heidense godheid is die gekalmeerd moet worden…
Wanneer alles van kwaad naar erger evolueert, zijn er altijd vrijwilligers die graag hun grote ideeën komen verkondigen. Maar wat indien die grote ideeën net de kern van het probleem vormen. Wat indien het probleem zelf net die grootheid is?, vraagt Paul Kingsnorth zich af in The Guardian Weekly.
Want de crisis die de wereld bedreigt is een crisis van groei. Niet van te weinig groei, maar van te veel groei. Banken werden zo groot dat hun val de wereldeconomie bedreigde. Om dat te vermijden werden ze gered met belastingsgeld en als gevolg daarvan krijgen de westerse steden nu de ene sociale crisis na de andere te verwerken. De EU is zo groot geworden dat zo nog moeilijk ter verantwoording kan worden geroepen. Zo groot dat ze onder haar eigen gewicht dreigt te bezwijken. Bedrijven zijn zo groot geworden dat ze democratieën bedreigen en globale plutocratieën worden die enkel nog hun eigen belangen verdedigen. De menselijke economie is zo groot geworden dat ze de atmosferische samenstelling van de aarde heeft gewijzigd.
Een analyse die vele economen en denkers zal verrassen, op één na (mocht hij nog leven) : de onbekende Oostenrijkse econoom Leopold Kohr (1909 – 1994), die in 1957 zijn meesterwerk ‘Breakdown of Nations’ publiceerde, een werk dat kan worden herleid tot één enkele stelling: ‘Wanneer iets fout loopt, is dat omdat het te groot is geworden’.
Het boek was nooit bijster populair en wel om de volgende reden. Kohr claimde dat kleine staten, kleine naties en kleine economieën vredevoller zijn, meer welvaart creëren en creatiever zijn dan grootmachten of superstaten. Een stelling die in 1957 – denk maar aan het begin van de ruimtevaartwedloop tussen de URSS en de VS- allesbehalve gepast werd gevonden. Serieuze politieke denkers dachten ook toen al dat een wereldregering de volgende stap naar een verenigde mensheid was.
Socialisme, anarchisme, kapitalisme, democratie, monarchie… ze zijn alle levensvatbaar wanneer ze op een menselijke schaal worden bedreven; een schaal waarin de mens nog een rol in het systeem kon spelen. Eens ze uitgroeiden tot de staten zoals we die vandaag kennen, werden alle systemen onderdrukkers. Het systeem veranderen heeft -zoals revoluties aantonen- weinig nut, want het probleem is niet dat wat groot is, maar de grootheid op zich.
Zich baserend op de geschiedenis toonde Kohr aan dat wanneer mensen in eender welk systeem te veel macht hebben, ze die macht misbruiken. Het is dus de hoeveelheid macht die een individu, bedrijf of regering kan hebben die moet worden beperkt. De oplossing voor de globale problemen is daarom niet meer eenheid, maar meer verdeeldheid. Kleine staten en kleine economieën zijn flexibeler, kunnen economische stormen beter doorstaan, kunnen moeilijker grote oorlogen beginnen en kunnen hun leiders makkelijker ter verantwoording roepen. Ze zijn ook creatiever.. iets wat Kohr bewees aan de hand van een aantal van de vele glorieën van de westerse cultuur, van kathedralen over kunst tot belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen. Grootheid daarentegen kan enkel leiden tot meer grootheid tot het onbeheersbare proporties aanneemt en de groei onhoudbaar wordt. Dan stort uiteindelijk het systeem in…
Volgens Kingsnorth heeft de wereld nu dat punt bereikt: het punt waar eerder dan dat groei het leven dient, het leven enkel nog de groei dient. En die groei dient enkel nog degenen die er alle belang bij hebben dat de machine blijft draaien.
Toch was Kohrs conclusie er een van hoop: ‘Als een vallende ster, zal het globale systeem onder zijn eigen gewicht bezwijken, waarna de groeicyclus van nul opnieuw zal worden opgestart. Maar vooraleer die groei daarna opnieuw onbeheersbare proporties aanneemt, besloot Kohr, zal de wereld even ‘opnieuw klein en vrij zijn’.
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/sep/25/crisis-bigness-leopold-kohr
http://en.wikipedia.org/wiki/Leopold_Kohr
Bron : The Guardian / Express.be